Nhiều người đã bắt đầu nhắc đến những cụm từ mở cửa trở lại hay xa hơn là hồi phục kinh tế. Tuy nhiên, vấn đề là các nền kinh tế sẽ quay trở lại đường băng cũ theo cách nào và phải mất bao lâu?
Câu trả lời phần nào được giải thích bằng những chữ cái tiếng Anh: V, U, W và L... Đây là những mô hình suy thoái và hồi phục kinh tế phổ biến.
Mô hình chữ V được coi là kịch bản tốt nhất, với đặc điểm: suy giảm nhanh, nhưng bật tăng cũng nhanh. Một ví dụ kinh điển về suy thoái và hồi phục hình chữ V đã xảy ra ở Mỹ vào năm 1953, khi nền kinh tế bùng nổ sau Thế chiến thứ Hai, được vực dậy bởi lãi suất cao.
Công nhân làm việc tại nhà máy ở thành phố Vernon, Los Angeles, California, Mỹ ngày 16/4/2020. (Ảnh: THX)
Tiếp theo, mô hình chữ U - tương tự như mô hình hình chữ V nhưng sự suy thoái kéo dài lâu hơn. Trong kịch bản này, GDP thường thu hẹp trong vài quý liên tiếp và chỉ khôi phục được từ từ. Điều đã xảy ra với nền kinh tế Mỹ trong thập niên 1970, sau cuộc khủng hoảng năng lượng.
Không thể loại trừ mô hình suy thoái và hồi phục theo hình chữ W, diễn tả một nền kinh tế khi thoát khỏi cuộc suy thoái đầu tiên ngay lập tức chuyển sang một cuộc suy thoái khác trước khi hoàn toàn phục hồi. Một kịch bản có thể gây nhiều tổn thất cho giới đầu tư. Thế nhưng, đây chưa phải điều tồi tệ nhất.
Mô hình chữ L - cơn ác mộng không một nền kinh tế nào muốn đối mặt, khởi đầu bởi một cuộc suy thoái mạnh, theo sau đó là giai đoạn phục hồi rất chậm, thường là một thập kỷ trở lên. Ví dụ cho mô hình này có thể kể đến trường hợp của Nhật Bản trong thập niên 1990 hay gần đây là Hy Lạp.
Các container hàng hóa xếp tại cảng Angeles và Long Beach (Mỹ). (Ảnh: Reuters)
Tuy nhiên, thời gian gần đây, ngoài 4 mô hình này, các chuyên gia, đặc biệt là tại Mỹ lại đang nhắc nhiều đến một mô hình suy thoái và phục hồi hậu COVID-19 giống với logo của hãng sản xuất đồ thể thao Nike. Đây là kịch bản với một nửa của chữ V và phần còn lại được kéo dài. Vậy tại sao giới chuyên gia lại cho rằng, nền kinh tế Mỹ sẽ phục hồi theo mô hình này?
Hồi phục theo hình chữ V hay U được cho là quá lạc quan vào lúc này. Mô hình hồi phục theo hình chữ V hay U chỉ có thể xảy ra khi dịch đã được dập tắt hoàn toàn. Trong khi đó, kinh tế Mỹ hồi phục theo chữ W được cho là bi quan, không hợp với thực tế đang diễn ra. Vì vậy, các chuyên gia ví mô hình suy thoái và phục hồi hậu COVID-19 của kinh tế Mỹ là hình logo của Nike, hay giống dấu tích, tức là lao dốc sâu trong một thời gian ngắn, nhưng sẽ hồi phục dần dần.
Nhận định này phù hợp với thực tế khi một số bang đóng góp lớn nhất vào GDP của Mỹ như California, Texas và New York đã bước qua đỉnh dịch và dần khôi phục lại các hoạt động.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!