Một người dân múc nước ruộng về sinh hoạt (Ảnh: Báo Lao động)
Con mương dẫn nước về cánh đồng làng Xuân Tây, xã Vạn Hưng, huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa từ lâu nay không chỉ có chức năng đưa nước vào ruộng mà nguồn nước ruộng đã được nhiều gia đình trong thôn dẫn về ao trong gia đình mình. Và nước ruộng chứa trong ao lại chính là nguồn nước sinh hoạt duy nhất của cả làng.
Còn với những gia đình không đào ao trong nhà thì công việc quen thuộc của họ trước mỗi lần nấu ăn là ra mương trước nhà để lấy nước dù biết nước ô nhiễm nặng nề thế nào. Gia đình chị Thiếu Thị Hường cũng nằm trong số đó. Theo những gì chị chia sẻ với chúng tôi, chị biết rõ, lâu nay những chai thuốc sâu hay xác súc vật chết cũng bị ném xuống mương. Thế nhưng, chị vẫn phải nhắm mắt sử dụng để nấu ăn và để uống với “hy vọng sau khi lắng lọng, nước sẽ trong hơn”.
UBND xã Vạn Hưng khẳng định: Xã có 2600 hộ dân thì hơn một nửa, tức có đến 1300 hộ dân sử dụng nguồn nước không đảm bảo vệ sinh. Trong đó, đáng lo ngại nhất là hai thôn Xuân Đông và Xuân Tây, có đến 800 hộ dân phải sử dụng nước ruộng cho sinh hoạt.
Người dân ở đây đã dùng nhiều cách để xử lý nước nhưng một điều chắc chắn là họ không thể đảm bảo đây là nước hợp vệ sinh, bởi nước ruộng, nước ở kênh mương không tránh khỏi thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ.
Thế nhưng, điều người dân bức xúc hơn là trong khi ngày ngày cả thôn âu lo khi sử dụng nước nhiễm bẩn thì công trình cấp nước sinh hoạt xây dựng vào năm 2005, với số vốn 2,7 tỷ đồng, chỉ hoạt động được một tháng rồi bỏ hoang từ đó đến nay. Vậy là các thôn Xuân Đông, Xuân Tây được tiếng là có công trình nước sạch nhưng giờ đây họ cũng bị mang một cái tiếng là phải sử dụng nước ruộng.
Nhiều kiến nghị được nêu lên trong suốt những năm qua, nhưng cho đến thời điểm này, người dân xã Vạn Hưng vẫn chưa biết đến bao giờ mới có một công trình cấp nước sạch để chấm dứt tình cảnh phải sử dụng nước ruộng cho sinh hoạt hàng ngày. Ông Cao Như Hoàng, trưởng thôn Xuân Tây cũng khẳng định, thôn đã nhiều lần kiến nghị nhưng “chưa thấy gì”. Theo ông Hoàng, “có lẽ ở tỉnh chưa có kinh phí để kéo đường nước từ Đá Bàn về”.
Hướng giải quyết được tỉnh Khánh Hòa đưa ra là đầu từ hệ thống nước tự chảy từ một xã lân cận về xã Vạn Hưng. Thế nhưng, hiện tại dự án này chỉ mới hoàn tất giai đoạn một, đưa nước về xã. Còn giai đoạn 2 là thi công đường nhánh của ống dẫn nước đến các gia đình với số vốn hơn 10 tỷ đồng thì chưa biết đến bao giờ mới triển khai.
Đó là chưa nói, hệ thống nước tự chảy này, nếu hoàn thành cũng không thể đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt ở các thôn Xuân Tây, Xuân Đông. Điều đó cũng đồng nghĩa, người dân ở các làng này sẽ phải còn dùng nước ruộng cho sinh hoạt hàng ngày.
Trong lúc chờ đợi, lại thêm nhiều bữa cơm được nấu trong âu lo bằng nước ruộng. Nhiều người trong làng cũng bắt đầu mắc những căn bệnh mà theo phán đoán của người dân, bắt nguồn từ việc phải dùng nước ruộng.