Đây là công trình khoa học tổng kết đầy đủ nhất về cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ ở Nam bộ suốt 30 năm (1945-1975). Hội đồng biên soạn công trình gồm 34 người trong đó có nhiều nhà lãnh đạo, các vị cách mạng lão thành, các nhà nghiên cứu lịch sử.
Công trình Lịch sử Nam bộ kháng chiến khởi công từ năm 2002 với 4.200 trang bản thảo đã khắc họa những đóng góp quan trọng của vùng đất và con người Nam bộ vào đường lối chung, vào phương pháp cách mạng, phương thức đấu tranh cho cuộc kháng chiến chống Mỹ thời kỳ 1954-1975. Công trình đã làm rõ nét đặc thù của tính cách Nam bộ rất độc đáo vốn thừa hưởng từ truyền thống yêu nước của dân tộc. Đó là nền văn hóa giàu tính nhân văn có nguồn gốc từ văn minh sông Hồng hòa quyện với hào khí Đồng Nai - Cửu Long đã làm nên khí phách và bản lĩnh người Việt Nam ở Nam bộ.
Công trình đã rút ra bài học “lấy dân làm gốc” theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay từ đầu kháng chiến chống Pháp. Trong suốt chặng đường 30 năm kháng chiến, người chiến sĩ dù ở miền đất nào của đất nước, đến chung sức với vùng đất và con người Nam bộ chiến đấu chống giặc giữ nước đều thấm thía bài học “còn Dân thì còn cách mạng”. Bài học còn có ý nghĩa quyết định: Cuộc kháng chiến 30 năm của cả nước, của Nam bộ giành chiến thắng không tách rời vai trò lãnh đạo, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Trung ương Đảng.