Iran đang lên kế hoạch mới cho cơ cấu ngân sách tài khóa bắt đầu từ ngày 20/3/2020. Điểm nổi bật nhất được người phát ngôn Chính phủ Iran công bố chính là việc Tehran đặt mục tiêu giảm hoàn toàn sự phụ thuộc của ngân sách vào dầu mỏ. Xuất khẩu dầu vốn là một trong những nguồn thu chính của Chính phủ Iran và cũng là động lực đóng góp cho việc phát triển cơ sở hạ tầng cũng như nền kinh tế đất nước.
Năm 2018, nguồn thu từ dầu mỏ đóng góp 17% vào GDP của Iran và chiếm 30% ngân sách Chính phủ trong năm tài khóa 2019-2020. Nhưng với những khó khăn thời gian này liên quan đến các lệnh trừng phạt, Iran muốn đảm bảo rằng cải cách cơ cấu ngân sách năm tới sẽ giảm sự phụ thuộc trực tiếp vào doanh thu từ dầu mỏ về mức 0.
Mức độ khả thi của việc điều chỉnh ngân sách hoàn toàn không phụ thuộc vào dầu của Iran đến đâu?
Nếu nhìn vào các con số được công bố chính thức có vẻ lượng xuất khẩu dầu của Iran không chiếm một tỷ trọng quá lớn trong nền kinh tế. Hiện xuất khẩu dầu mỏ chỉ chiếm 17% GDP, đóng góp vào ngân sách hàng năm khoảng 24 tỷ USD. Nhưng con số chính thức được cho là khác khá xa con số thực tế. Các lệnh cấm vận khiến Iran trước đến nay chủ yếu xuất khẩu dầu qua thị trường chợ xám - một thuật ngữ chỉ các hoạt động kinh tế hợp pháp, nhưng không chính thức và không được thống kê.
Nếu xét về lý thuyết, Iran có thể công bố ngay từ năm sau là ngân sách không còn phụ thuộc vào xuất khẩu dầu bởi nguồn dự trữ ngoại hối của nước này được cho là còn khá lớn, khoảng gần 200 tỷ USD. Tuy nhiên, để nền kinh tế Iran không còn phụ thuộc vào xuất khẩu dầu, lại trong bối cảnh chịu nhiều sức ép bởi cấm vận hiện nay e rằng vẫn còn là dấu hỏi.
Có thể nói giảm hoàn toàn phụ thuộc nguồn thu vào dầu mỏ sẽ là một kế hoạch "dài hơi" của Iran. Chính phủ nước này đang tìm những cách tốt nhất để dần hiện thực hóa kế hoạch đó dù chắc chắn không dễ dàng. Một số chuyên gia cho rằng ít phụ thuộc hơn vào dầu mỏ còn mở ra cơ hội cho nền kinh tế dựa trên khoa học, tri thức và sáng tạo của Iran khởi sắc.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!