AI – từ công cụ hỗ trợ thành "phao cứu sinh" của học sinh
Sự cố Cloudflare khiến ChatGPT tê liệt tối qua đã gây ảnh hưởng trên toàn cầu. Tại Việt Nam, ngay dưới các bài đăng thông báo lỗi, hàng loạt bình luận đùa mà thật xuất hiện: "Sập đúng lúc ôn thi", "Hỏng deadline khóa luận", hay "Đến mùa thi, ChatGPT cũng quá tải".
Những câu nói vui ấy phản ánh thực tế AI đang hiện diện trong mọi hoạt động học tập của học sinh thời số.
Trong một ngày học, quy trình quen thuộc của nhiều bạn trẻ là: chụp đề – gửi AI – chờ câu trả lời – chép vào vở. Nhiều học sinh thừa nhận dùng ChatGPT 5 lần mỗi ngày cho Toán, Anh, thậm chí cả bài Văn. Với các em, "thiếu AI như thiếu không khí".
Khi lạm dụng AI tạo lỗ hổng kiến thức
Thầy cô cho rằng việc học sinh tham khảo tài liệu không mới — từ văn mẫu, sách giải cho đến Google. Nhưng AI khiến mọi việc nhanh hơn, dễ hơn và cũng nguy hiểm hơn. Chỉ với một câu lệnh, nhiều em đi thẳng đến đáp án mà không trải qua quá trình tư duy.
Hệ quả: lỗ hổng kiến thức ngày càng lớn, việc đánh giá năng lực thật trở nên khó khăn — một thách thức toàn cầu.
Chỉ ít ngày trước, Hàn Quốc chấn động với vụ gian lận thi cử bằng AI tại ba đại học hàng đầu. Tại Anh, hơn 7.000 trường hợp gian lận bằng AI bị phát hiện trong một năm, dù hệ thống kiểm tra đã bỏ lọt tới 94% bài viết do AI tạo.
Câu hỏi đặt ra: Giáo viên phát hiện bằng cách nào?
Thầy cô "bắt bài" AI ra sao?
Nhiều trường hợp, dấu hiệu lại lộ rõ mồn một: sinh viên chép nguyên nguồn "chatgpt.com", để cả dòng "văn bản do AI tạo ra", hay giữ nguyên phần in đậm đặc trưng của ChatGPT.
Ảnh minh họa
Tiến sĩ Vũ Tuấn Anh (Học viện Ngoại giao) cho biết: AI thường bịa nguồn. Câu chữ trau chuốt nhưng thiếu thực tế và không phù hợp với năng lực thật của người nộp bài.
Ở bậc phổ thông, tình trạng tương tự. Nhiều học sinh giải bài lớp 10 bằng kiến thức lớp 12 do AI gợi ý, đến khi giáo viên yêu cầu trình bày lại thì… không làm được.
Từ cấm đoán sang thích nghi
Dù vậy, nhiều thầy cô lựa chọn cách tiếp cận mới: đi cùng AI thay vì cấm AI.
Họ hướng dẫn học sinh cách đọc – lọc – hiểu, đồng thời thiết kế bài tập buộc học sinh phải tư duy và tương tác.
Những phiếu giải mã tranh, mô hình hóa học, trò chơi khám phá… xuất hiện ngày càng nhiều. Bài tập trở thành "chuyến phiêu lưu học thuật", khiến học sinh hứng thú, không thể sao chép từ AI.
"Càng hấp dẫn, học sinh càng ít tìm đường tắt", cô Vũ Thị Trang chia sẻ.
Để AI hỗ trợ, không thay thế người học
Vấn đề không nằm ở AI, mà ở cách học sinh sử dụng nó. Nhiều giáo viên khuyên học sinh chuyển từ "Hãy giải bài này giúp tôi" sang các câu lệnh thông minh hơn:
- "Hãy gợi ý cách giải chứ đừng cho đáp án."
- "Nếu là giáo viên lớp 10, bạn sẽ hướng dẫn tôi thế nào?"
- "Hãy chỉ ra lỗi sai trong bài làm của tôi."
- "Hãy cho tôi 3 câu hỏi tương tự để luyện thêm."
AI trở thành người trợ lý đồng hành, không phải người làm hộ.
Hành trình mới của giáo dục thời AI
Nhiều quốc gia đã thay đổi để thích ứng: Hàn Quốc đề xuất đánh giá học sinh dựa trên sáng tạo, thay vì ghi nhớ. Trong khi đó, Anh đầu tư hàng trăm triệu bảng đổi mới chương trình học.
Tại Việt Nam, giáo viên đang âm thầm thay đổi mỗi ngày — cập nhật kiến thức, đổi mới bài giảng, tạo sân chơi học tập mà AI không thể thay thế.
AI có thể làm hộ nhiều việc, nhưng thứ duy nhất nó không thể làm thay — chính là học.
Bạn không thể gửi bình luận liên tục.
Xin hãy đợi 60 giây nữa.