Bất đồng Ba Lan - Hungary: "Rạn nứt" trong nội bộ EU về Ukraine

Tại Hội nghị Cộng đồng Chính trị châu Âu (EPC) tổ chức ở Copenhagen ngày 1/10, Thủ tướng Hungary Viktor Orbán đã có bài phát biểu gây tranh cãi. Ông Orbán cáo buộc Liên minh châu Âu (EU) đang chuẩn bị "kế hoạch chiến tranh" nhằm đối phó Nga, đồng thời tuyên bố phát động chiến dịch thu thập chữ ký ở trong nước để phản đối, bởi Hungary cần dồn toàn lực để tránh bị cuốn vào xung đột".

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa sau đó cho biết, lãnh đạo EU đã "ủng hộ rộng rãi" những dự án trọng điểm nhằm củng cố an ninh, trong đó có "Bức tường máy bay không người lái châu Âu" và "Giám sát Sườn phía Đông". Tuy nhiên, ông Orbán khẳng định đây là hướng đi gây hại không chỉ cho Hungary mà còn cho toàn EU.

Vấn đề mở rộng EU với Ukraine cũng là chủ đề gây tranh luận gay gắt. Ông Orbán bác bỏ đề xuất "Kế hoạch Costa" về việc thay đổi quy tắc đồng thuận, vốn yêu cầu sự nhất trí của tất cả thành viên cho từng giai đoạn đàm phán. "Tôi đã nói rõ là tôi không đồng ý, vì vậy kế hoạch này đã chết", ông Orbán tuyên bố, đồng thời cho rằng thay vì tư cách thành viên đầy đủ, Ukraine chỉ nên được hưởng một "quan hệ đối tác chiến lược" với EU.

Phản ứng trước phát biểu của ông Orbán, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk khẳng định trên mạng xã hội: "Chính Nga đã khởi động cuộc chiến với Ukraine. Trong thời chiến, câu hỏi duy nhất là ông đứng về phía ai".

Theo các nguồn tin ngoại giao từ Brussels, Hungary đã nhiều lần trì hoãn hoặc chặn lại các quyết định then chốt liên quan đến Ukraine. Đáng chú ý, Budapest phản đối việc thông qua gói hoàn trả chi phí cho các quốc gia thành viên đã cung cấp hỗ trợ quân sự cho Kiev, cũng như gây khó khăn trong tiến trình đàm phán gia nhập EU của Ukraine.

Động thái này khiến Ba Lan, vốn là một trong những quốc gia hậu thuẫn mạnh mẽ nhất cho Ukraine, công khai chỉ trích. Ngoại trưởng Ba Lan Radosław Sikorski đã thẳng thắn cho rằng chính phủ của Thủ tướng Viktor Orbán "liên tục cản trở" và làm suy yếu sự thống nhất của EU trong vấn đề Ukraine.

Sự khác biệt này càng rõ rệt khi đặt trong bối cảnh chính trị mới của Warsaw. Từ khi Thủ tướng Donald Tusk trở lại cầm quyền cuối năm 2023, Ba Lan đã chuyển hướng mạnh mẽ sang khẳng định vị thế là thành viên trung tâm trong EU, đồng thời thúc đẩy quan hệ khăng khít hơn với Brussels và Berlin. Với ông Tusk, hỗ trợ Ukraine không chỉ là trách nhiệm đạo đức mà còn là lợi ích chiến lược, nhằm bảo đảm an ninh trực tiếp cho khu vực Đông Âu.

Trong khi đó, Hungary dưới thời ông Orbán tiếp tục duy trì đường lối ngoại giao đặc thù: vừa là thành viên EU và NATO, vừa giữ quan hệ chặt chẽ với Nga. Ông Orbán nhiều lần lập luận rằng các biện pháp hỗ trợ Kiev phải được cân nhắc kỹ lưỡng, "không để EU phải trả giá đắt".

Sự đối lập giữa Warsaw và Budapest không chỉ mang tính chiến thuật ngắn hạn, mà còn phản ánh hai cách tiếp cận trái ngược đối với vị trí của EU trong trật tự quốc tế hiện nay. Ba Lan coi việc hỗ trợ Ukraine là thước đo cho uy tín và khả năng hành động của châu Âu. Ngược lại, Hungary lo ngại những quyết định quá mạnh mẽ có thể kéo EU đi xa hơn mong muốn của một số quốc gia thành viên, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế khó khăn và sức ép từ dư luận trong nước.