Chấn chỉnh âm nhạc lệch chuẩn trong thị trường Việt

Những ngày qua, một số ca khúc bị cho là lệch chuẩn đang trở thành chủ đề nóng của dư luận xã hội. Vấn đề này không phải là mới nhưng sự phản cảm, lệch chuẩn trong các sản phẩm âm nhạc lại xuất hiện theo những cách khác nhau. Việc chơi chữ, cài cắm, nói ngược, nói lái một cách tục tĩu trong một số bài hát gần đây có vẻ đang khiến các khán giả trẻ thấy thích thú. Họ vô tư hát, thậm chí một vài từ trở thành câu nói ứng dụng trong giao tiếp hàng ngày. Đáng nói là những bài hát được thể hiện bởi các ca sĩ mà giới trẻ rất yêu thích hay còn gọi là idol. Thêm một lần nữa, xã hội cần phải lên tiếng để căn chỉnh lại thước đo về chuẩn mực trong ca từ.

Vừa qua, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh đã có công văn đề nghị định hướng chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa. Hàng loạt ca sĩ như là Jack, Pháo… đã bị nêu tên vì sản phẩm âm nhạc có ca từ lệch chuẩn, thể hiện ngôn ngữ âm nhạc cẩu thả, phản cảm, dung tục, dùng ngôn ngữ tiếng Việt không trong sáng, biến âm nhạc thành nơi đả kích, công kích lẫn nhau, thậm chí thể hiện thái độ ngạo mạn, thiếu văn minh, không tôn trọng khán giả hay cổ súy sử dụng chất cấm, lối sống buông thả, giang hồ, tệ nạn xã hội. Trước đó, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy công an thành phố Hồ Chí Minh đã đưa ra cảnh báo về một số ca khúc đang được giới trẻ yêu thích có dấu hiệu sử dụng ngôn từ, hình ảnh ẩn dụ, gợi liên tưởng đến việc sử dụng chất kích thích, chất gây nghiện.

Những ca từ có lời lẽ tục tĩu, cổ súy lối sống buông thả được bạn trẻ thuộc lòng, hát theo một cách trơn tru không chỉ phản cảm mà còn tác động trực tiếp đến nhận thức của giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên thế hệ dễ bị thu hút bởi sự nổi loạn và tò mò trải nghiệm. Việc tiếp xúc thường xuyên với nội dung lệch chuẩn có thể khiến các em coi những hành vi tiêu cực là bình thường, thậm chí trở thành trào lưu cần chạy theo để thể hiện sự phá cách, cá tính. Còn phụ huynh và cộng đồng lo lắng khi rất khó để kiểm soát hoạt động giải trí của giới trẻ. Những sản phẩm âm nhạc có nội dung lệch chuẩn được nhắc đến phần lớn là các bài Rap, một thể loại được khán giả đặc biệt yêu thích. Nhiều người cho rằng đã là nhạc Rap phải cần ngôn từ gai góc, thậm chí là thô tục một chút hoặc phải có chất kích thích. Rap có những nét gai góc, bụi bặm riêng của mình nhưng không có nghĩa là các ca sĩ, nhạc sĩ hát Rap (rapper) có thể cho mình được phép nằm ngoài những chuẩn mực của xã hội văn minh.

Xã hội đang ngày một văn minh hơn và hướng đến một không gian mạng an toàn, sạch sẽ hơn. Những lời ca, nốt nhạc càng không thể lệch khỏi nhịp phát triển chung ấy. Ngay tại nước Mỹ, quê hương của Rap, Hip Hop vẫn có những quy định rất rõ ràng về ca từ. Theo đó, những bài hát có chứa ca từ nhạy cảm đều phải dán nhãn cảnh báo, khi phát sóng trên radio hay đài truyền hình phải cắt những từ nhạy cảm và cũng bị hạn chế trình diễn ở những sự kiện đông người. Còn ở Việt Nam, điều cần lúc này những cánh tay của cơ quan quản lý, của nghệ sĩ và chính khán giả nghe nhạc.

“Thực tế cũng đã có rất nhiều những quy định để xử phạt, nhưng chúng tôi nghĩ rằng chưa đủ sự răn đe” - NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn cho biết - “Chúng tôi cũng đang tiếp tục nghiên cứu để tham mưu những cơ chế quản lý làm sao thật phù hợp. Đối với những hành vi cố tình, những ca khúc, ca từ hay biểu diễn phản cảm thì sẽ cần phải xử lý thật nghiêm. Chúng ta trên tinh thần là kiên quyết loại trừ những sản phẩm độc hại”.

Nghe nhạc gì, chọn lọc như thế nào không chỉ là câu chuyện thẩm mỹ hay là sở thích. Sẽ ra sao nếu lứa thanh thiếu niên đang bước vào tuổi dậy thì tiếp nhận những giá trị méo mó như điều hiển nhiên? Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh đã đưa ra đề nghị cân nhắc không mời nghệ sĩ có ca khúc trái thuần phong mỹ tục, lệch chuẩn văn hóa dự sự kiện của thành phố. Trong khi những chế tài xử phạt chưa thật sự đủ sức răn đe, sự nghiêm khắc của cộng đồng chính là sự cảnh cáo chỉnh đốn mạnh mẽ nhất đối với những ai có tư duy sáng tác và biểu diễn âm nhạc thiếu chuẩn mực.

Mới đây, sau buổi làm việc với Sở Văn hóa văn - Thể thao Hà Nội, ca sĩ Jack đã đưa ra lời xin lỗi khán giả và nhận hoàn toàn trách nhiệm về việc sử dụng ngôn từ gây hiểu lầm trong phần biểu diễn tại một sự kiện giữa tháng 10, gây nên nhiều phản ứng trong dư luận. Nam ca sĩ này cũng thông báo sẽ tạm dừng các hoạt động biểu diễn trong thời gian tới để lắng nghe nhiều hơn, hoàn thiện bản thân và chuẩn bị thật tốt cho chặng đường tiếp theo. Trước đó, ca sĩ Đinh Thanh Tùng được biết đến là rapper có nghệ danh Chị Cả cũng từng phải lên tiếng xin lỗi về một sản phẩm có nội dung mô tả mối quan hệ loạn luân gây phẫn nộ trong dư luận, thậm chí còn bị cộng đồng Rap phản ứng gay gắt. Ca sĩ này thừa nhận mình đã không chọn lọc ngôn từ cẩn thận, kỹ càng, ý tứ lời lẽ cũng không rõ ràng dẫn đến khán giả hiểu sai...

Rõ ràng, khi công chúng cùng nhau tẩy chay, quay lưng với những sản phẩm thiếu lành mạnh, đó không chỉ là sự phản ứng tức thời mà còn là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ gửi đến các nghệ sĩ và nhà sản xuất. Tài năng chỉ thật sự có giá trị khi hướng đến những giá trị đẹp tích cực, sáng tạo nghệ thuật phải gắn liền với trách nhiệm xã hội. Sự chọn lọc của công chúng hôm nay sẽ góp phần định hướng thị hiếu, xây dựng môi trường âm nhạc văn minh, lành mạnh, nơi cái đẹp thực sự được tôn vinh.