Cháy rừng kỷ lục tại châu Âu: Hơn 1 triệu ha bị thiêu rụi

Đây là diện tích rừng bị cháy nhiều nhất tính theo năm kể từ khi Hệ thống Thông tin cháy rừng châu Âu (EFFIS) bắt đầu thu thập số liệu thống kê chính thức vào năm 2006. Theo EFFIS, tính đến ngày 26/8 vừa qua, các đám cháy rừng ở châu Âu đã tàn phá tổng cộng 1.028.000 ha rừng - lớn hơn cả diện tích đảo Cyprus. Kỷ lục trước đó là vào năm 2017 với 998.000 ha rừng bị thiêu rụi hoàn toàn.

Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha là hai quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất và cùng nhau chiếm khoảng 2/3 diện tích rừng bị cháy của cả EU. Đáng chú ý, số vụ cháy rừng tăng mạnh trong giai đoạn từ ngày 5 - 19/8, trùng với đợt nắng nóng kéo dài 16 ngày ở bán đảo Iberia. Cháy rừng cũng đã khiến ít nhất 8 người ở hai nước này thiệt mạng và buộc các nhà điều hành phải đóng cửa dịch vụ đường sắt cũng như đường bộ.

Dù đợt nắng nóng đã kết thúc vào tuần trước nhưng 10 đám cháy rừng hiện vẫn đang hoành hành tại khu vực Castille và Leon ở phía Tây Tây Ban Nha, cũng như khu vực Galicia và Asturias ở phía Bắc của nước này. Còn tại Bồ Đào Nha, lực lượng cứu hỏa vẫn đang chiến đấu với các đám cháy rừng. Đám cháy Piodao đã thiêu rụi hơn 60.000 ha rừng - trở thành đám cháy rừng lớn nhất từng được ghi nhận ở nước này.

EFFIS ước tính các đám cháy rừng tại EU trong năm nay đã thải ra khoảng 38 triệu tấn carbon dioxide (CO₂) - cao hơn cùng kỳ của tất cả các năm trước. Nếu tình trạng cháy rừng vẫn tiếp diễn, năm nay EU có thể sẽ có tổng lượng khí thải do cháy rừng vượt mức kỷ lục 41 triệu tấn.

Biến đổi khí hậu được cho là một trong những nguyên nhân gây gia tăng nắng nóng và hạn hán, khiến cháy rừng dễ xảy ra hơn và với mức độ khốc liệt hơn, mặc dù các biện pháp phòng ngừa như dọn sạch thảm thực vật khô đã phần nào góp phần vào việc hạn chế cháy rừng.

Các quốc gia như Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Albania… đang phải vật lộn với những đám cháy rừng dữ dội trong bối cảnh nắng nóng vượt ngưỡng 38°C. Các chuyên gia cảnh báo đây có thể là mùa cháy rừng lan rộng nhất lịch sử khu vực khi nhiệt độ cao, hạn hán và khủng hoảng khí hậu tạo điều kiện cho lửa bùng phát và lan nhanh.

Trước đó, vụ cháy rừng hồi tháng 7 gần thị trấn ven biển Limassol của Cyprus đã cướp đi sinh mạng của 2 người, phá hủy 700 công trình và thiêu rụi hơn 100 km² đất. Đây được coi là trong những vụ cháy rừng tàn khốc nhất ở Cyprus và do một điếu thuốc lá vứt bên đường núi - theo báo cáo của các chuyên gia Mỹ hôm 28/8.

Báo cáo của Cục Quản lý rượu, thuốc lá, súng và chất nổ (ATF) kết luận rằng nguyên nhân "vô tình" của vụ cháy là do một điếu thuốc lá bị vứt bỏ bất cẩn tiếp xúc với thảm thực vật khô.

Báo cáo của ATF cho biết sau khi tìm kiếm ở khu vực nơi đám cháy bùng phát ban đầu, cảnh sát đã phát hiện một số đầu lọc thuốc lá nằm rải rác trên mặt đất bên đường nối liền hai ngôi làng miền núi Malia và Arsos. Các nhà điều tra lưu ý rằng điều kiện môi trường vào thời điểm đó cực kỳ thuận lợi cho bất kỳ sự bắt lửa nào - bao gồm cả việc bắt lửa từ vật liệu hút thuốc bị vứt bỏ một cách bất cẩn.

Gió mạnh, độ ẩm thấp và nhiệt độ lên tới 39°C vào thời điểm đó đã khiến khả năng bắt lửa lên tới 100% - theo các chuyên gia, sau khi xem xét lời khai của nhân chứng, video và hình ảnh cũng như thông tin từ các điều tra viên của Sở Cứu hỏa Cyprus.

Việc ATF đưa ra báo cáo trùng với thời điểm công bố một nghiên cứu cho thấy biến đổi khí hậu - vốn dẫn đến nhiệt độ tăng cao và lượng mưa giảm - đã khiến các vụ cháy rừng ở Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp và Cuprus trong mùa hè này bùng phát dữ dội hơn nhiều. Theo kết quả nghiên cứu của World Weather Attribution, các đám cháy đã khiến 20 người thiệt mạng, buộc 80.000 người phải sơ tán và thiêu rụi hơn 100.000 km². Các trận cháy rừng đã dữ dội hơn 22% vào năm 2025 - năm được ghi nhận là năm cháy rừng tồi tệ nhất ở châu Âu.

Châu Âu hiện là châu lục nóng lên nhanh nhất thế giới. Các nhà khoa học cho rằng sự kết hợp giữa nhiệt độ kỷ lục, hạn hán và điều kiện thời tiết cực đoan - vốn bị trầm trọng hơn bởi biến đổi khí hậu do con người gây ra - đang khiến cháy rừng xảy ra thường xuyên và dữ dội hơn.