Chuyến thám hiểm Nam Cực tìm xác tàu Endurance phát hiện bất ngờ dưới đáy biển

Trong chuyến thám hiểm tìm xác tàu Endurance huyền thoại tại Nam Cực, các nhà khoa học bất ngờ phát hiện những hoa văn rõ nét trên đáy biển Weddell - do cá tạo nên.

Trước đây, khu vực này bị che phủ dưới lớp băng dày, cho đến khi tảng băng khổng lồ A68 tách khỏi thềm băng Larsen C vào tháng 7/2017. Tảng băng có diện tích hơn 5.800 km², tương đương bang Delaware của Mỹ.

Tận dụng cơ hội hiếm có để nghiên cứu đáy biển từng bị che khuất, các nhà khoa học tổ chức chuyến thám hiểm Weddell Sea Expedition 2019 với hai mục tiêu: khảo sát hệ sinh thái và tìm xác tàu HMS Endurance, con tàu bị mắc kẹt trong băng và bị nghiền nát năm 1915.

Tàu nghiên cứu Nam Phi SA Agulhas II khởi hành tháng 1/2019, kéo dài 49 ngày. Tuy nhiên, băng dày khiến họ không thể tiếp cận vị trí nghi ngờ có xác tàu. Dù vậy, thiết bị lặn điều khiển từ xa của họ, có tên Lassie, đã ghi hình được hàng loạt tổ cá nằm san sát nhau theo những hình dạng đặc biệt trên đáy biển.

Theo Tiến sĩ Michelle Taylor thuộc Đại học Essex (Anh), nhóm đã phát hiện hơn 1.000 tổ cá đang hoạt động, minh chứng rằng con người vẫn chưa khám phá hết thế giới đại dương. Những tổ này được tạo bởi loài cá tuyết vàng (yellowfin notie) - một loài cá cực lạnh, có thể sống trong môi trường áp suất cao của Nam Cực. Con đực xây tổ tròn trên lớp bùn mịn rồi canh giữ trứng suốt 4 tháng để tránh bị sao giòn biển và giun săn mồi tấn công.

Các tổ được sắp xếp theo sáu kiểu hình học khác nhau: thành cụm, theo đường cong hình lưỡi liềm, thẳng hàng, hình oval, chữ U hoặc đơn lẻ. Hơn 42% trong số này là tổ cụm - được cho là chiến lược sinh tồn giúp cá ở trung tâm được bảo vệ tốt nhất khỏi kẻ săn mồi.

Các tổ đơn lẻ ở rìa thường lớn hơn, thuộc về những con cá khỏe có thể tự vệ. Các nhà khoa học cho rằng cách sắp xếp này giúp đánh lạc hướng kẻ thù, giảm nguy cơ bị phát hiện và bảo vệ trứng trong thời gian ấp dài.

Nam Cực là môi trường khắc nghiệt nhưng chứa đựng sự đa dạng sinh học lớn, từ cá, sao biển, bọt biển đến chim và thú biển. Nghiên cứu mới được xem là bằng chứng quan trọng để thúc đẩy việc thành lập Khu bảo tồn biển Weddell Sea, nhằm bảo vệ hệ sinh thái dễ tổn thương này trước biến đổi khí hậu.

“Việc khám phá và hiểu rõ những môi trường đặc biệt này là cực kỳ quan trọng trước khi chúng ta đánh mất những điều chưa từng biết tới”, nhà nghiên cứu Russ Connelly nói.