Công nghiệp điện ảnh: “Kho vàng” từ những phim trường mở

Phim thành công, thay đổi "số phận" cả một địa phương

Câu chuyện thế mạnh từ bối cảnh phim trong điện ảnh không mới, nhưng vẫn luôn là bài toán đối với không ít địa phương. Dù may mắn sở hữu cảnh sắc "trời cho", nhưng nhiều nơi vẫn chưa đúng cách, hoặc chưa đạt hiệu quả tương xứng trong khai thác, để biến "kho vàng" trở thành cơ hội làm giàu, phát triển công nghiệp văn hóa trong điện ảnh, du lịch.

Phó Giám đốc Trung tâm Điện ảnh Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam (Bộ VHTTDL) Lưu Thị Ngọc Mai cho rằng, một bộ phim thành công có thể làm thay đổi số phận của cả một địa phương.

"Trong thời đại hình ảnh và cảm xúc lên ngôi, điện ảnh không chỉ là nghệ thuật kể chuyện bằng hình, mà còn là một "đại sứ du lịch" thầm lặng nhưng vô cùng mạnh mẽ…", bà Mai nhấn mạnh.

Mỗi thước phim, mỗi góc máy không chỉ ghi lại câu chuyện của nhân vật, mà còn lưu giữ vẻ đẹp của những vùng đất – nơi đoàn làm phim đã đi qua. Bà Lưu Thị Ngọc Mai minh chứng bằng rất nhiều ví dụ thành công trên thế giới: Middle-earth ở New Zealand từ Chúa tể của những chiếc nhẫn; King's Landing ở Dubrovnik, Croatia, từ Game of Thrones; Harry Potter Studio Tour ở Anh – mỗi năm đón hàng triệu du khách.

"Ở Việt Nam, tiềm năng ấy không hề nhỏ. Chúng ta có Tràng An – Ninh Bình của Kong: Skull Island; Phú Yên của Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh; Đà Lạt của Tháng năm rực rỡ – những nơi đã trở thành điểm check in mơ ước của hàng triệu khán giả sau khi phim ra mắt… Điện ảnh đã làm được một điều kỳ diệu, biến những khung hình thành khung cảnh thật, biến người xem thành du khách", bà Mai khẳng định.

Làm thế nào để các địa phương trở thành "phim trường mở"? Câu hỏi cũng đồng thời là "bài toán" mang đầy khát vọng của không ít địa phương.

Đại diện Hiệp hội Xúc tiến Phát triển điện ảnh Việt Nam cho biết, sự thay đổi nhận thức về tiềm năng phát triển điện ảnh từ bối cảnh- phim trường mở đã thôi thúc các địa phương chủ động phối hợp, tìm giải pháp thu hút các đoàn phim. Những hệ sinh thái phát triển điện ảnh trở thành một mục tiêu ưu tiên hàng đầu trong phát triển công nghiệp văn hóa ở không ít địa phương mà trước đây, điện ảnh vốn còn xa lạ.

Giám đốc Sở VHTTDL Nguyễn Quốc Trung nhìn nhận, trong bối cảnh ngành điện ảnh Việt Nam đang vận động mạnh mẽ, nhu cầu tìm kiếm những bối cảnh mới, độc đáo, nguyên sơ cho các dự án phim ngày càng tăng. Đây là cơ hội vàng để các địa phương có cảnh quan và bản sắc văn hóa đặc sắc như Cao Bằng phát huy lợi thế, trở thành điểm đến hấp dẫn của các đoàn làm phim.

Minh chứng sống động là thành công của bộ phim trăm tỉ- "Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu" của đạo diễn Victor Vũ, nhiều phân cảnh tại các địa điểm hoang sơ của Cao Bằng như thác Cò Là, đồi Vinh Quý, núi Mắt Thần, làng Khuổi Ky, làng Cô Muông… đã tạo nên không gian trinh thám ma mị. Bộ phim chỉ sau gần nửa tháng chiếu phim cán mốc khoảng 200 tỷ đồng tại phòng vé.

Bên cạnh đó, bộ phim Đèn âm hồn (đạo diễn Hoàng Nam) với nhiều cảnh quay ở thác Cò Là, Mắt Thần Núi, rừng dẻ cổ thụ... cũng đã gây tiếng vang lớn khi rời rạp với doanh thu gần 106 tỷ đồng.

Phim truyền hình Đi giữa trời rực rỡ được quay tại xã Nguyên Bình, xã Thanh Long (Cao Bằng) cũng khiến khán giả mê mẩn khung cảnh hùng vĩ, nét văn hóa của người Dao Đỏ trong từng thước phim.

"Nhiều đoàn phim, chương trình truyền hình và dự án quảng bá những năm gần đây cũng đã lựa chọn Cao Bằng làm bối cảnh ghi hình. Các giá trị cảnh quan danh thắng, văn hóa truyền thống hay lịch sử cách mạng đã góp phần tạo dấu ấn tích cực, lan tỏa hình ảnh Cao Bằng đến đông đảo công chúng...", ông Nguyễn Quốc Trung chia sẻ.

Tuy nhiên, lãnh đạo Sở VHTTDL Cao Bằng nhìn nhận, so với tiềm năng, Cao Bằng vẫn chưa thực sự trở thành điểm đến thường xuyên của các đoàn làm phim. Một số khó khăn vẫn tồn tại. Trong đó, sự quan tâm đầu tư chủ động cho phát triển điện ảnh chưa nhiều; tuyên truyền về tiềm năng, lợi thế, thu hút các nhà đầu tư vẫn chưa được đẩy mạnh; chưa có chính sách ưu đãi cụ thể đối với đoàn làm phim...

Thương hiệu quốc gia từ bối cảnh

Những bài học từ khai thác bối cảnh tại Việt Nam hay nhiều điểm đến trên thế giới đều là kinh nghiệm quý giá cho phát triển công nghiệp điện ảnh hiện nay.

Đó là Phú Yên, từ bộ phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, địa phương nhanh chóng nắm bắt cơ hội, tạo tour phim trường, tổ chức sự kiện quảng bá. Kết quả là lượng khách tăng vọt, và Phú Yên trở thành điểm đến nổi bật.

Ninh Bình sau bộ phim Kong: Skull Island thành công vang dội, nhưng tiếc rằng phim trường bị tháo dỡ sau vài năm vì thiếu quy hoạch bảo tồn.

Theo các chuyên gia, bài học ở đây là: nếu không có kế hoạch dài hạn, sức hút điện ảnh sẽ trôi qua rất nhanh.

Trên thế giới, những mô hình như Hobbiton ở New Zealand, Nami Island ở Hàn Quốc, hay Studio Tour của Warner Bros. ở Anh… cũng đã chứng minh rằng, nếu biết đầu tư và quản lý bền vững, một bối cảnh phim có thể trở thành thương hiệu quốc gia.

Nhận định rõ lợi thế này, ông Nguyễn Quốc Trung, Giám đốc Sở VHTTDL Cao Bằng bày tỏ: "Cao Bằng đang sở hữu những điều kiện tự nhiên và văn hóa hiếm có để trở thành một trong những địa phương có sức hút lớn đối với các đoàn làm phim. Việc đẩy mạnh thu hút các dự án điện ảnh không chỉ là cơ hội phát triển du lịch và kinh tế địa phương, mà còn góp phần lan tỏa giá trị văn hóa, giáo dục truyền thống, tăng cường quảng bá hình ảnh vùng đất".

Chia sẻ niềm tự hào khi UNESCO ghi danh TP Hồ Chí Minh là "Thành phố sáng tạo toàn cầu trong lĩnh vực điện ảnh", lãnh đạo TP Hồ Chí Minh, bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó Chủ tịch UBND Thành phố cho biết, với không gian phát triển ngày càng mở rộng, TP Hồ Chí Minh có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, trong đó điện ảnh được xác định là lĩnh vực giàu tiềm năng và có khả năng đóng góp trực tiếp cho tăng trưởng kinh tế, quảng bá hình ảnh thành phố.

"Thành phố đang tập trung xây dựng hệ sinh thái điện ảnh toàn diện, từ sản xuất, phát hành, đào tạo nhân lực đến phát triển hạ tầng, bối cảnh và dịch vụ hỗ trợ đoàn phim, hướng đến một ngành công nghiệp điện ảnh hiện đại và chuyên nghiệp. TP Hồ Chí Minh có đầy đủ điều kiện để trở thành điểm đến sản xuất phim của các đoàn trong nước và quốc tế", bà Trần Thị Diệu Thúy khẳng định.

Giám đốc Sở VHTT TP Huế, ông Phan Thanh Hải cũng chia sẻ, với hơn 1.000 di tích lớn nhỏ, hơn 500 lễ hội, nổi bật trong đó là 8 Di sản Thế giới, cùng hệ sinh thái văn hóa, cảnh quan, lễ hội, ẩm thực, kiến trúc và con người Huế…, đã tạo nên nguồn chất liệu phong phú cho nghệ thuật điện ảnh.

"Huế đã trở thành bối cảnh của hàng trăm bộ phim, trong đó có những tác phẩm gây tiếng vang như Đông Dương, Ngọn nến hoàng cung, Trăng nơi đáy giếng, Mắt biếc, Áo lụa Hà Đông, Gái già lắm chiêu, Nàng thơ xứ Huế... Những thành công này khẳng định tiềm năng rất lớn của Huế trong việc hình thành ngành công nghiệp dịch vụ điện ảnh - một lĩnh vực có giá trị lan tỏa mạnh mẽ đến kinh tế du lịch và quảng bá hình ảnh địa phương…", ông Hải cho biết.

Nhận thức rõ tiềm năng từ những bối cảnh, phim trường mở chính là "kho vàng" bất tận, Huế cũng như nhiều địa phương cho biết, có nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách ưu đãi và dịch vụ hỗ trợ các đoàn làm phim đã và đang được triển khai. Đơn cử như chủ trương Xây dựng Huế thành Trung tâm sản xuất và bối cảnh phim di sản của Việt Nam và khu vực, hay chính sách ưu đãi sử dụng không gian di sản…

Câu chuyện "trải thảm đỏ" thu hút các đoàn phim cũng được chính các nhà làm phim chia sẻ với những câu chuyện thực tế, phản ánh cả sự hỗ trợ tích cực lẫn những khó khăn còn tồn tại trong quá trình phối hợp với địa phương.

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cho biết, bộ phim Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối đã nhận được sự hỗ trợ mang tính quyết định từ Bộ Quốc phòng và sự bảo đảm từ lãnh đạo TP Hồ Chí Minh. Tuy vậy, ê kíp đã nhiều lần phải đổi lịch quay hoặc tạm hoãn chỉ vì tiếng karaoke quá to từ khu dân cư cách điểm quay khoảng 1km. Từ ví dụ cụ thể này, đạo diễn cho rằng các địa phương nên tuyên truyền để người dân hiểu hơn về hoạt động làm phim, qua đó tạo môi trường sản xuất chuyên nghiệp.

Đạo diễn Võ Thanh Hòa chia sẻ, qua quá trình làm các phim tại nhiều địa phương như Huế, Đắk Lắk, đặc khu Phú Quốc (An Giang) hay Lâm Đồng, mỗi nơi lại có cách làm việc khác nhau. Từ kinh nghiệm thực tế đó, đạo diễn Võ Thanh Hòa đề xuất, mỗi địa phương nên cử một cán bộ đồng hành cùng đoàn phim để hiểu quy trình sản xuất, từ đó hỗ trợ sâu sát và hiệu quả hơn.