Đằng sau những vụ kiện chống độc quyền tại Mỹ

Từ Meta đến Google, các vụ kiện chống độc quyền gần đây ở Mỹ phản ánh một thực tế rằng luật pháp đang xử lý những gã khổng lồ công nghệ bằng tiêu chuẩn của quá khứ. Trong khi thị trường liên tục thay đổi với các mô hình cạnh tranh mới đa dạng.

Nền tảng mạng xã hội hàng đầu thế giới Meta vừa thắng trong vụ kiện chống độc quyền của Uỷ ban Thương mại liên bang Mỹ. Theo Bloomberg, Toà phán quyết rằng việc Meta mua lại ứng dụng chia sẻ ảnh Instagram và dịch vụ nhắn tin WhatsApp không vi phạm luật chống độc quyền của Mỹ.

Mấu chốt của vụ kiện là ở định nghĩa thị trường. Theo chuyên trang Barrons, khi khởi kiện, Uỷ ban thương mại liên bang cáo buộc rằng Meta tìm cách độc quyền thị trường mạng xã hội cá nhân. Định nghĩa này không bao gồm Youtube với Tiktok, giờ rõ ràng là hai đối thủ chính của Meta.

Sau 5 năm, bối cảnh đã thay đổi. Việc phân chia rạch ròi giữa "mạng xã hội" và "truyền thông xã hội" giờ không còn phù hợp. Phán quyết cũng thừa nhận tốc độ thay đổi quá nhanh của ngành truyền thông xã hội. Mỗi lần Toà xem lại vụ kiện là chính các ứng dụng của Meta đã khác và đối thủ cạnh tranh của họ cũng thay đổi theo - Washingtonpost bình luận

20 năm trước, khách hàng vào Amazon để mua sách, vào Facebook để kết bạn còn vào Youtube để xem video. Nay cả ba nền tảng này đang cạnh tranh với nhau trên thị trường internet với các loại hình dịch vụ từ thương mại, giải trí cho đến mạng xã hội.

Các vụ kiện độc quyền di chuyển như đà điểu, trong khi thị trường lao như xe đua công thức 1 - một cựu chủ tịch của Uỷ ban Thương mại liên bang Mỹ phải thừa nhận. Như trong vụ Google, Toà đã phán quyết ông lớn này có hành vi độc quyền mảng tìm kiếm trực tuyến. Nhưng mới đây sự trỗi dậy của ChatGPT đã làm thay đổi vị thế và tạo cạnh tranh mới. Thay vì buộc Google chia tách, Toà chỉ áp dụng các biện pháp nhẹ hơn.

Câu hỏi là người tiêu dùng có bị ảnh hưởng không khi các tập đoàn công nghệ mở rộng và thâu tóm thị trường. Ngắn gọn là có, nhưng chúng ta ít cảm nhận được. Người dùng có thêm lựa chọn tưởng như miễn phí, nhưng giá phải trả là dữ liệu cá nhân bị thu thập và cảm xúc cá nhân bị chi phối bởi các thuật toán. Thị trường mở rộng, nhưng quyền kiểm soát đối với trải nghiệm của người dùng chưa bao giờ chặt như hiện nay.