Danh xưng “trường quốc tế”: Khi cái tên đi trước chất lượng

"Chương trình toàn diện", "giáo viên nước ngoài", "bằng cấp có giá trị toàn cầu" – đó là những hình dung phổ biến của nhiều học sinh, phụ huynh khi nhắc đến các trường mang danh xưng "quốc tế". Với không ít người, chỉ cần trong tên trường xuất hiện yếu tố nước ngoài hay chữ "international", niềm tin dường như đã được mặc định.

Thế nhưng, như một câu nói quen thuộc: có những thứ nhìn vậy mà chưa chắc đã vậy. Trường "quốc tế" liệu có thật sự mang tầm quốc tế? Trường có tên gọi nước ngoài thì yếu tố nước ngoài thực chất chiếm bao nhiêu phần?

Tên gọi dễ gây hiểu lầm

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, để tránh gây nhầm lẫn và tạo sự công bằng trong giáo dục, Bộ mới đây đã đề xuất cấm sử dụng các cụm từ mang tính quốc gia hoặc thể hiện vị thế đặc biệt như "quốc tế" trong tên trường, trừ trường hợp được cơ quan có thẩm quyền cho phép. Đề xuất này nhận được sự ủng hộ của nhiều ý kiến, bởi thực tế cho thấy danh xưng "quốc tế" lâu nay vẫn đang bị sử dụng khá tùy tiện.

Trong tâm lý chung, một cái tên "quốc tế" thường gợi liên tưởng đến chương trình tiên tiến, chất lượng cao, liên kết rộng. Khi chất lượng được tin là cao, học phí cao cũng trở nên dễ chấp nhận. Uy tín từ tên gọi vì thế trở thành lợi thế cạnh tranh, thu hút người học và mang lại lợi nhuận lớn cho các cơ sở đào tạo.

Vấn đề nằm ở chỗ, không phải lúc nào chất lượng cũng tương xứng với cái tên.

Hoang mang vì "bằng quốc tế" không được công nhận

Trường hợp của Học viện Thiết kế và Thời trang London tại Hà Nội là một ví dụ đang gây xôn xao. Gắn với tên gọi "London", nhiều học viên tin rằng đây là cơ sở đào tạo của Anh Quốc, học chương trình thời trang chuẩn Anh ngay tại Việt Nam.

Tuy nhiên, theo tìm hiểu, trường được thành lập theo quyết định của cơ quan quản lý trong nước, với tên giao dịch quốc tế có kèm yếu tố "Vocational" – đào tạo nghề. Trên thực tế, tên này lại không xuất hiện đầy đủ trên biển hiệu và trong quảng cáo tuyển sinh bằng tiếng Việt, khiến nhiều người học hiểu nhầm về loại hình đào tạo.

Sự mập mờ không chỉ dừng ở tên gọi. Nhiều cựu sinh viên cho biết họ được giới thiệu về các chương trình liên kết quốc tế, với lời cam kết bằng cấp "có giá trị toàn cầu". Mức học phí lên tới gần 300 triệu đồng mỗi năm, đổi lại là kỳ vọng về một tấm bằng được công nhận rộng rãi.

Chỉ đến khi tốt nghiệp, không ít sinh viên mới bàng hoàng nhận ra văn bằng mình đang cầm không được Bộ Giáo dục và Đào tạo công nhận tại Việt Nam. Với những người có ý định quay về nước làm việc lâu dài, tấm bằng đó gần như không thể sử dụng.

"Bằng không phải là giả, nhưng chỉ có giá trị quốc tế, không có giá trị ở Việt Nam" – cách giải thích này càng khiến người học hoang mang, khi hàng trăm triệu, thậm chí cả tỷ đồng đã được đầu tư cho nhiều năm học tập.

Lỗ hổng pháp lý và khoảng trống quản lý

Theo luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), nguyên nhân sâu xa nằm ở chỗ hiện nay chưa có văn bản pháp luật quy định rõ thế nào là "trường quốc tế". Vì vậy, việc treo biển hay sử dụng danh xưng này không bị coi là vi phạm pháp luật.

Chính khoảng trống pháp lý ấy đã tạo điều kiện để nhiều cơ sở đào tạo tận dụng tên gọi mang tính "quốc tế" như một công cụ marketing, trong khi chất lượng đào tạo, giá trị văn bằng và tính pháp lý của chương trình chưa được kiểm chứng đầy đủ.

Trên thực tế, từ mầm non đến đại học, không khó để bắt gặp những biển trường gắn chữ "quốc tế". Nhưng chất lượng ra sao, yếu tố quốc tế thực chất đến đâu, lại là điều không phải người học nào cũng được thông tin rõ ràng ngay từ đầu.

Cạnh tranh không nằm ở cái tên

Xung quanh đề xuất siết chặt việc đặt tên trường, có ý kiến lo ngại điều này sẽ làm giảm tính sáng tạo và sức cạnh tranh trong giáo dục. Tuy nhiên, một bình luận được nhiều người đồng tình: sức cạnh tranh không đến từ cái tên, cũng như quả cam ngọt không đến từ cái vỏ.

Khi mọi thứ được minh bạch, cạnh tranh sẽ buộc các cơ sở giáo dục phải quay vào bên trong, đầu tư thực chất cho chương trình, đội ngũ và chất lượng đào tạo. Chỉ khi đó, người học mới không phải đánh cược tương lai của mình chỉ vì hai chữ "quốc tế" treo trước cổng trường.