Đề xuất khai quật khẩn cấp tàu cổ hàng trăm năm ở biển Hội An

Trung tâm Quản lý Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An đề xuất khai quật khẩn cấp đối với sự việc phát lộ tàn tích một con tàu gỗ niên đại khoảng thế kỷ 14-16, ngay trên bãi biển Tân Thành, phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng (trước đây là xã Cẩm An, TP Hội An).

Sáng hôm qua (9/11), đơn vị này cũng khẩn trương tiến hành khoanh vùng, thực hiện các biện pháp nghiệp vụ để bảo vệ hiện trạng tại khu vực vừa phát lộ.

Việc khoanh vùng bảo vệ hiện trường là cần thiết, tuy nhiên hiện chưa có nhân lực túc trực cả ngày đêm nên không tránh khỏi nhiều người hiếu kỳ tự ý chạm vào, ít nhiều tác động tổn hại đến hiện vật.

Theo cư dân địa phương, con nước tại vùng biển Tân Thành - Hội An Tây những ngày này lên xuống thất thường, thủy triều có thể dâng cao hơn 1m tại vị trí tàu, cát dễ bồi nhiều nên cần sớm triển khai phương án xử lý, nếu không, di sản này có thể sẽ lại biến mất dưới cát biển như hồi năm 2023, khi nó được sóng biển tự nhiên phát lộ và sau đó mất dấu ngay.

Ông Quảng Văn Quý (Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý và Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, TP Đà Nẵng) cho biết: "Với điều kiện thời tiết hiện nay, chúng tôi đang đề xuất tham mưu phương án khai quật khẩn cấp, khảo cổ dưới nước rất khó khăn, đòi hỏi thiết bị, kỹ thuật rất khác so với trên cạn. Quá trình rã muối để bảo quản thuyền, tàu đắm là công việc quan trọng, đòi hỏi phải có thời gian, giải pháp kỹ thuật chuyên ngành".

Cơn bão số 13 quét qua đã vô tình "trao trả" cho đất liền của Hội An di sản quý giá là con tàu cổ với chiều dài phần xuất lộ 17,4 m, chiều rộng 5m, các khoang rộng dao động từ 88-140cm.

Sức bão mạnh phơi bày kết cấu khung sườn, ván be dày dặn, minh chứng cho kỹ thuật đóng tàu tinh xảo từ nhiều thế kỷ trước, với phần giang - đà làm từ gỗ bằng lăng, phần be thuyền làm từ gỗ kiền kiền, phần sàn đóng từ gỗ thông vùng ôn đới.

Sự "lộ thiên" của di sản hiếm có này vừa là tin vui cho giới nghiên cứu, vừa đặt ra thách thức cấp bách cho ngành chức năng.

Sự việc con tàu cổ một lần nữa trồi lên sau bão là một cơ hội vàng để tìm hiểu sâu hơn về "con đường tơ lụa trên biển" của thương cảng Hội An xưa. Tuy nhiên đó cũng là một cuộc chạy đua với thời gian và thiên nhiên. Di sản đang "lộ thiên" và rất mong manh, đòi hỏi một quyết định nhanh chóng, khoa học, bền vững từ các cấp chính quyền cũng như các ngành chức năng.