Điều ít ai ngờ giúp làm chậm quá trình lão hóa

Chỉ cần một giờ tham gia các hoạt động cộng đồng mỗi tuần cũng có thể giúp cơ thể lão hóa chậm hơn, nghĩa là các tế bào và mô già đi chậm hơn so với tuổi thật. Đây là một phát hiện đáng chú ý, mở ra cái nhìn mới về mối liên hệ giữa hoạt động xã hội và sức khỏe sinh học của con người.

Hoạt động tình nguyện và mối liên hệ với tuổi sinh học

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Social Science & Medicine đã phân tích dữ liệu từ 2.605 người Mỹ, tất cả đều từ 62 tuổi trở lên. Các nhà khoa học xem xét tần suất tham gia hoạt động cộng đồng, tình trạng công việc (đang làm hay đã nghỉ hưu) và đặc biệt đo lường tuổi sinh học của từng người bằng công cụ sinh học tiên tiến.

Tuổi sinh học là thước đo phản ánh tình trạng lão hóa thực sự của tế bào và mô trong cơ thể, khác với tuổi thời gian - số năm bạn đã sống. Chẳng hạn, một người 40 tuổi có thể có tuổi sinh học 60 nếu sức khỏe yếu, và ngược lại có thể trẻ hơn tuổi thật nếu cơ thể duy trì được sự dẻo dai, khỏe mạnh. 

Kết quả nghiên cứu cho thấy, những người tham gia hoạt động tình nguyện từ một đến bốn giờ mỗi tuần có tuổi sinh học trẻ hơn và quá trình lão hóa chậm hơn so với những người không tham gia. Lợi ích càng rõ rệt hơn ở nhóm đã nghỉ hưu. Chỉ cần dành một giờ hoạt động tình nguyện mỗi tuần cũng đủ tạo ra sự khác biệt. Và khi thời gian tham gia tăng lên trên bốn giờ mỗi tuần, tác động tích cực đối với sức khỏe càng mạnh mẽ hơn.

Vì sao hoạt động tình nguyện giúp sống lâu và khỏe mạnh hơn?

Các nhà khoa học chỉ ra sự kết hợp của ba nhóm lợi ích: thể chất, xã hội và tâm lý.

Trước hết, hoạt động tình nguyện thường đi kèm vận động nhẹ, chẳng hạn đi bộ, di chuyển, sắp xếp đồ dùng hoặc tham gia sự kiện cộng đồng. Những việc này giúp duy trì thể lực, tăng cường tuần hoàn và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính khi tuổi cao.

Trong bối cảnh nhiều người cao tuổi phải sống một mình hoặc ít giao tiếp, hoạt động tình nguyện mở ra cơ hội xây dựng các mối quan hệ mới. Theo Tiến sĩ Gary Small, Trưởng khoa Tâm thần học tại Trung tâm Y tế Đại học Hackensack, sự kết nối xã hội đóng vai trò quan trọng đối với tuổi thọ. Người sống trong cô đơn thường có nguy cơ tử vong cao hơn, trong khi những ai duy trì được tương tác xã hội sẽ sống lâu và hạnh phúc hơn.

Ngoài ra, tình nguyện còn mang lại cảm giác có mục đích trong cuộc sống. Đối với người đã nghỉ hưu, việc mất đi vai trò xã hội hay trách nhiệm trong gia đình có thể dẫn đến cảm giác trống rỗng. Các công việc cộng đồng bù đắp khoảng trống này, đem lại cho họ ý nghĩa sống, niềm vui và tinh thần lạc quan. Các nghiên cứu cho thấy trạng thái tinh thần tích cực vừa giúp con người hạnh phúc mà vừa góp phần cải thiện chức năng miễn dịch và giảm tốc độ lão hóa của tế bào.

Một điểm quan trọng khác là hoạt động tình nguyện tạo điều kiện cho con người "cho đi" và từ đó cảm thấy mình có ích. Điều này nâng cao giá trị bản thân và làm giảm căng thẳng, khiến mỗi người cảm thấy họ đang góp phần làm cho thế giới tốt đẹp hơn", Tiến sĩ Zalzala nhấn mạnh.

Các nghiên cứu về hạnh phúc cũng cho thấy rằng khi con người hướng sự quan tâm đến người khác và đề cao vai trò đóng góp cho cộng đồng, họ sẽ cảm nhận niềm vui trọn vẹn hơn. Trong một khảo sát gần đây do BioLife thực hiện, 45% người tham gia cho biết họ tìm thấy mục đích sống rõ ràng hơn, 36% cảm thấy hạnh phúc hơn, 26% cải thiện sức khỏe tinh thần, 20% nâng cao lòng tự trọng và sự tự tin, trong khi 11% giảm bớt căng thẳng khi tham gia hoạt động tình nguyện. Đáng chú ý, có tới 49% người tham gia các hoạt động tình nguyện với mong muốn hoàn thiện bản thân. Bên cạnh đó, hoạt động tình nguyện còn mang đến cơ hội kết nối và mở rộng các mối quan hệ bạn bè.