Gia tăng giá trị thặng dư cho nông sản xuất khẩu Việt Nam

Ngành nông nghiệp đang hướng tới mục tiêu duy trì tốc độ tăng trưởng khoảng 3,5% mỗi năm, nhằm bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, đồng thời thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 100 tỷ USD. Để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành nông nghiệp cần phát triển mạnh các giải pháp chế biến chuyên sâu, gia tăng giá trị thặng dư cho nông sản xuất khẩu.

Với thị trường Liên minh châu Âu (EU), Hiệp định EVFTA đã tạo nền tảng để nông sản Việt gia tăng sự hiện diện tại "sân chơi" trị giá hàng trăm tỷ USD mỗi năm. Tuy nhiên, dù kim ngạch tăng trưởng mạnh, thị phần nông sản Việt tại EU hiện mới chỉ chiếm khoảng 2% tổng giá trị nhập khẩu của khối - phản ánh dư địa phát triển còn rất lớn. 

EU nổi tiếng là thị trường khó tính với những tiêu chuẩn SPS (về an toàn vệ sinh thực phẩm và kiểm dịch động thực vật) và TBT (rào cản kỹ thuật thương mại) rất nghiêm ngặt. Đặc biệt, quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tại EU ở mức rất thấp. Trong khi đó, phần lớn nông sản xuất khẩu hiện vẫn dừng lại ở dạng thô hoặc sơ chế, trong khi sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng cao còn khá khiêm tốn. Điều này làm hạn chế khả năng khai thác lợi ích thực sự từ một thị trường có sức chi trả lớn như EU.

Bên cạnh yêu cầu khắt khe về chất lượng, EU ngày càng chú trọng tới phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội. Người tiêu dùng EU muốn mua sản phẩm không chỉ ngon, an toàn, mà còn phải thân thiện với môi trường, gắn liền với các tiêu chí về lao động, bảo vệ rừng và sinh thái. Đây là những chuẩn mực mới mà nếu không nhanh chóng thích ứng, nông sản Việt sẽ khó trụ vững ở sân chơi toàn cầu này, TS Ngô Xuân Nam lưu ý.

Ông Nguyễn Đình Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, Tổng Giám đốc Vina T&T Group cho rằng, tham gia vào sân chơi toàn cầu, người nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu cần tuân thủ quy chuẩn an toàn quốc tế, xây dựng vùng nguyên liệu chất lượng cao và đáp ứng hàng rào kỹ thuật riêng của từng nước. EU hiện cấm tới 36 hoạt chất bảo vệ thực vật và có thể kiểm tra ngẫu nhiên tới 10% số lô hàng nhập khẩu, nên sự cẩn trọng trong toàn bộ chuỗi sản xuất, từ canh tác, thu hoạch đến đóng gói là điều bắt buộc.

Không những thế, Việt Nam hiện vẫn chưa có thương hiệu chung trong lĩnh vực nông sản trên sân chơi quốc tế, như nho mẫu đơn Hàn Quốc, táo Mỹ, kiwi New Zealand… Ông Nguyễn Đình Tùng kết luận, để nông sản Việt có thể ghi dấu ấn trên thị trường quốc tế, cần phải xây dựng một “ngôi nhà chung”, xây dựng liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân để chia sẻ rủi ro, cam kết mua dài hạn, để ổn định nguồn cung và chất lượng. Chỉ bằng cách liên kết chặt chẽ, đầu tư vào chất lượng, truy xuất nguồn gốc, phát triển sản phẩm chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường, nhất là các thị trường khó tính; thay vì chỉ bán thô, để nâng cao uy tín và sức cạnh tranh trên trường quốc tế. Đó chính là cách nhanh nhất để gia tăng giá trị thặng dư cho nông sản xuất khẩu Việt Nam.