Gia tăng số ca ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng do khuẩn Listeria tại châu Âu

Tình trạng ngộ độc thực phẩm nghiêm trọng liên quan đến vi khuẩn Listeria đang gia tăng ở châu Âu, trong bối cảnh chế độ ăn thay đổi và dân số già hóa nhanh chóng.

Theo Báo cáo One Health về bệnh truyền từ động vật sang người năm 2024, châu Âu ghi nhận hơn 3.000 ca nhiễm Listeria, trong đó khoảng 70% phải nhập viện và 1/12 người bệnh tử vong. Mặc dù hiếm gặp, Listeria được xem là một trong những tác nhân gây bệnh nguy hiểm nhất do khả năng tồn tại trong môi trường ẩm, lạnh và khó bị tiêu diệt ngay cả khi vệ sinh khử trùng mạnh.

Kết quả kiểm tra cho thấy tới 3% thực phẩm ăn liền vượt ngưỡng giới hạn an toàn của EU về Listeria, trong đó xúc xích lên men là mặt hàng bị nhiễm nhiều nhất. Ông Ole Heuer, phụ trách đơn vị bệnh liên quan One Health của ECDC, nhấn mạnh: "Dù tỷ lệ nhiễm thấp, nhưng Listeria có thể gây bệnh rất nặng. Việc bảo vệ nhóm dễ tổn thương đòi hỏi giám sát chặt chẽ, sản xuất thực phẩm an toàn và tuân thủ biện pháp phòng ngừa tại gia đình".

Bên cạnh Listeria, báo cáo cũng theo dõi tình trạng nhiễm Salmonella, Campylobacter, vi khuẩn E.coli sinh độc tố Shiga (STEC) và nhiều tác nhân gây bệnh khác tại EU, Vương quốc Anh và 8 quốc gia châu Âu ngoài EU. Năm 2024, khu vực này ghi nhận 6.558 vụ ngộ độc thực phẩm, tăng 14,5% so với năm trước; số ca mắc và nhập viện đều tăng, song số tử vong giảm nhẹ.

Báo cáo cho rằng xu hướng gia tăng bệnh truyền qua thực phẩm xuất phát từ thói quen ăn uống thay đổi, đặc biệt là việc tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn; thực hành vệ sinh kém trong bảo quản và chế biến; cùng dân số già dễ bị tổn thương trước bệnh nặng.

Đáng chú ý, trong các đợt ngộ độc thực phẩm có bằng chứng xác định rõ nguồn gốc, rau củ và các sản phẩm không có nguồn gốc động vật là nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất. Tuy vậy, Salmonella vẫn là tác nhân gây nhiều vụ ngộ độc đa quốc gia nhất, với trứng và sản phẩm từ trứng là nguồn lây chính. EFSA cảnh báo sự gia tăng đáng kể Salmonella tại các trang trại gia cầm trong suốt 1 thập kỷ qua, đồng thời cho biết chỉ 14 quốc gia EU đạt đủ các chỉ tiêu kiểm soát Salmonella trong năm nay.

Các cơ quan EU khuyến cáo người dân tuân thủ quy tắc an toàn thực phẩm: giữ tủ lạnh ở 5°C hoặc thấp hơn; tiêu thụ thực phẩm, nhất là thực phẩm ăn liền, trước hạn sử dụng; nấu chín kỹ thịt, gia cầm; rửa tay, dao thớt và bề mặt chế biến sau khi tiếp xúc với thực phẩm tươi sống; và không để lẫn thực phẩm sống với chín.

Nhóm dễ tổn thương - gồm người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người suy giảm miễn dịch - được khuyến cáo tránh thực phẩm có nguy cơ cao như sản phẩm ăn liền, sữa chưa tiệt trùng và phô mai mềm làm từ sữa chưa tiệt trùng.