Giải “cơn khát” giáo viên tiếng Anh: Khi nhà ăn trở thành lớp học ở vùng biên

Nhà ăn được trưng dụng làm lớp học. Học sinh nhiều khối ngồi học chung trong một không gian chật hẹp. Đó không phải là mô hình giáo dục mới, mà là giải pháp "cực chẳng đã" của nhiều trường học vùng cao khi thiếu giáo viên tiếng Anh – môn học bắt buộc từ bậc tiểu học.

Tại Trường Tiểu học Huổi Luông (xã Phong Thổ, tỉnh Lai Châu), môn tiếng Anh không có giáo viên chuyên trách. Để đảm bảo chương trình, nhà trường phải "đi nhờ" giáo viên từ trường trung học cơ sở. Cô Hoàng Thị Tưới, giáo viên tiếng Anh Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Huổi Luông, là người trực tiếp xuống dạy hỗ trợ.

Do không đủ thời gian đứng lớp cho từng khối, toàn bộ học sinh lớp 3 của trường tiểu học được gom lại học chung. Nhà ăn trở thành không gian duy nhất đủ sức chứa hàng trăm em.

"Lớp quá đông, tôi không thể quan sát và hướng dẫn chi tiết cho từng học sinh", cô Tưới chia sẻ.

Thiếu giáo viên – bài toán nan giải ở vùng khó

Huổi Luông là xã biên giới, giao thông cách trở, điều kiện sinh hoạt còn nhiều thiếu thốn. Đây cũng là lý do khiến việc tuyển giáo viên, đặc biệt là giáo viên tiếng Anh, trở nên vô cùng khó khăn.

Theo cô Tưới, phần lớn sinh viên sư phạm sau khi tốt nghiệp đều ngại về vùng khó. Ngay cả khi nhà trường tổ chức tuyển dụng, kết quả thường là… không có người đăng ký.

"Có tuyển nhưng không có giáo viên nộp hồ sơ", thầy Nguyễn Đình Trường – Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc bán trú THCS Huổi Luông cho biết.

Không chỉ thiếu giáo viên, đối tượng học sinh ở đây phần lớn là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều em vẫn đang trong quá trình hoàn thiện tiếng Việt phổ thông, nay phải học thêm ngoại ngữ trong điều kiện lớp học đông, thiếu thốn trang thiết bị.

Dù vậy, sự háo hức với môn học mới vẫn hiện rõ trên gương mặt các em. Nhưng những lớp học tạm bợ như thế này chưa chắc có thể duy trì lâu dài. Tỉnh Lai Châu sắp tổ chức kỳ thi tuyển giáo viên tiếng Anh cho bậc trung học phổ thông. Nếu trúng tuyển, cô Tưới sẽ rời vùng biên, và khi đó, lớp học tiếng Anh ở nhà ăn cũng khó có thể tiếp tục.

Dạy ghép, dạy tăng cường và… học văn bằng hai

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Pa Tần (xã Phong Thổ). Cả trường chỉ có một giáo viên tiếng Anh là thầy Phạm Văn Toàn. Ngoài dạy tại trường, thầy còn phải tăng cường cho một cơ sở khác.

"15 năm công tác ở miền núi, tôi rất mong có thêm đồng nghiệp dạy tiếng Anh, nhưng thực sự rất khó", thầy Toàn nói.

Không riêng tiếng Anh, nhiều môn học khác như Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật cũng trong tình trạng thiếu giáo viên kéo dài. Trước thực tế đó, tỉnh Lai Châu đã triển khai giải pháp khuyến khích giáo viên các môn khác học văn bằng hai để chuyển đổi sang những môn còn thiếu.

Giáo viên vừa dạy, vừa học, vẫn được hưởng nguyên lương, hỗ trợ thêm 2,2 triệu đồng mỗi tháng cùng chi phí đi lại. Thầy Lò Văn Hóa, giáo viên THCS Huổi Luông, là một trong những người đăng ký học thêm môn Tin học.

Giải pháp này phần nào giúp "vá" chỗ trống, nhưng cũng chỉ mang tính tình thế.

Cần thêm 22.000 giáo viên tiếng Anh

Trong bối cảnh nhân lực chất lượng cao được xác định là yếu tố then chốt cho phát triển đất nước, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án "Đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025–2035, tầm nhìn đến năm 2045".

Theo đề án, bậc mầm non cần bổ sung khoảng 12.000 giáo viên tiếng Anh, với yêu cầu mỗi cơ sở giáo dục có ít nhất một biên chế. Ở bậc tiểu học, khi tiếng Anh trở thành môn bắt buộc từ lớp 1, sẽ cần thêm khoảng 10.000 giáo viên. Tổng cộng, hệ thống giáo dục cần thêm khoảng 22.000 giáo viên tiếng Anh.

Không chỉ vậy, từ nay đến năm 2035, cần đào tạo và bồi dưỡng năng lực tiếng Anh và nghiệp vụ sư phạm cho ít nhất 200.000 giáo viên dạy học bằng tiếng Anh.

Theo GS.TS Huỳnh Văn Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh, các chính sách thu hút sinh viên giỏi vào ngành sư phạm đã bắt đầu cho thấy tín hiệu tích cực. Tuy nhiên, vấn đề then chốt vẫn nằm ở khâu tuyển dụng tại địa phương.

Giai đoạn 2022–2026, ngành Giáo dục được bổ sung gần 66.000 biên chế giáo viên. Thế nhưng, đến nay vẫn còn khoảng 20.000 chỉ tiêu chưa được tuyển dụng do thiếu nguồn hoặc thiếu kinh phí để ký hợp đồng.

Giữ biên chế, tăng ưu đãi – liệu đã đủ?

Trong bối cảnh tinh gọn bộ máy, ngành Giáo dục được xác định là lĩnh vực giữ ổn định biên chế để đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 71. Bên cạnh đó, nhiều chính sách ưu đãi cũng được ban hành: giáo viên về công tác tại vùng đặc biệt khó khăn được trợ cấp ban đầu bằng 10 tháng lương cơ sở, hưởng phụ cấp ưu đãi nghề lên tới 70% lương.

Tại các xã biên giới, mô hình trường học liên cấp với cơ sở vật chất hiện đại cũng đang được xây dựng, kỳ vọng tạo điều kiện dạy và học tốt hơn.

Tuy nhiên, từ những lớp học tạm trong nhà ăn cho tới những con số thiếu hụt hàng chục nghìn giáo viên, câu chuyện thiếu giáo viên tiếng Anh cho thấy: chính sách đã có, nhưng để giáo viên thực sự "về và ở lại" với vùng khó, vẫn cần thêm những giải pháp đủ mạnh và đủ bền.