Giới trẻ nói gì về việc ngại kết hôn và sinh con?

Tuy nhiên, trái ngược với quy mô phát triển, TP Hồ Chí Minh lại đang đối mặt với mức sinh thấp nhất cả nước: năm 2024 tổng tỷ suất sinh chỉ đạt 1,43 con/phụ nữ, thấp hơn nhiều so với mức 1,91 của cả nước. Trong bối cảnh đô thị hóa cao và hội nhập sâu rộng, mức sinh thấp kéo dài đang dẫn tới nguy cơ già hóa dân số nhanh, thiếu hụt nguồn lao động và gây áp lực lớn lên an sinh xã hội.

Lười yêu, ngại kết hôn

Tại Diễn đàn "Lắng nghe thanh niên nói về mức sinh thấp tại TP Hồ Chí Minh", nhiều bạn trẻ thẳng thắn chia sẻ họ không quá ưu tiên chuyện tình cảm hay hẹn hò. Nguyễn Lê Bảo Phúc - sinh viên Đại học Giao thông Vận tải TP Hồ Chí Minh - cho biết, đa số thời gian của mình dành cho học hành, nghiên cứu, đi làm thêm; thời gian còn lại là đi chơi với bạn bè và theo đuổi sở thích cá nhân nên không quan tâm nhiều đến chuyện hẹn hò.

Về độ tuổi kết hôn, Ngô Thái Bảo - sinh viên năm thứ 4 Đại học Văn Hiến - cho rằng, 30 tuổi là thời điểm lý tưởng. Sau khi tốt nghiệp, theo Bảo, cần có một khoảng thời gian để trải nghiệm cuộc sống và làm những điều mình mong muốn, bởi khi lập gia đình rồi không thể nghĩ quá nhiều cho bản thân mà phải ưu tiên cho vợ con.

Quan niệm về mô hình gia đình hiện đại cũng được nhìn nhận khác trước. Phạm Khắc Cường - sinh viên khoa Xã hội học, Đại học Gia Định - cho rằng, ngày nay có những cặp vợ chồng kết hôn nhưng không muốn sinh con; cũng có người không kết hôn nhưng chọn sinh con nhờ hỗ trợ y học. Những cuộc hôn nhân đồng giới cũng ngày càng phổ biến.

Về câu hỏi khi nào nên sinh con, phần lớn người trẻ đều cho rằng điều kiện tiên quyết là phải đủ tiềm lực tài chính. Nhật Trường - sinh viên Đại học Giao thông Vận tải TP Hồ Chí Minh - định nghĩa chữ "đủ" là có khả năng trang trải cuộc sống hàng ngày, đảm bảo việc phát triển bản thân của các thành viên trong gia đình và có khoản dự phòng khi bệnh tật.

Theo Nguyễn Trần Ngọc Bích - sinh viên Đại học Gia Định - nuôi dạy một đứa trẻ trong xã hội hiện nay không hề đơn giản. Ngoài kinh tế, cần chuẩn bị tâm lý thật vững vàng. Ở tuổi 25, mọi thứ còn bấp bênh, Bích cho biết chỉ sinh con khi lo được cho bản thân và cho bố mẹ.

Ở góc nhìn chuyên môn, Thạc sĩ tâm lý Nguyễn Hồng Ân cho rằng, rất khó để định nghĩa thế nào là "đủ". Theo ông, mạng xã hội và phim ảnh dễ khiến người trẻ hình dung một "mẫu gia đình lý tưởng", từ đó tạo áp lực không cần thiết. "Hôn nhân và làm cha mẹ là một hành trình rất khác nhau ở mỗi người. Chỉ khi bước vào với sự hiểu biết, trách nhiệm thì mới biết nên đi thế nào đồng thời cảm nhận được hạnh phúc trong hành trình ấy", Thạc sĩ Nguyễn Hồng Ân khuyên.

Ông Phạm Chánh Trung - Cục trưởng Cục Dân số TP Hồ Chí Minh - cho biết, ông từng thực hiện một khảo sát để tìm hiểu nỗi e ngại của người trẻ về kết hôn và sinh con. Kết quả cho thấy tất cả xoay quanh 4 nỗi sợ chính: y tế, giáo dục, tài chính và nhà ở. Theo ông Trung, Thành phố đang triển khai nhiều chính sách nhằm tạo môi trường thuận lợi để người trẻ yên tâm sinh con, và trong thời gian tới sẽ tiếp tục có thêm những chính sách tốt hơn nhằm đồng hành với các bậc cha mẹ trong việc nuôi dạy một đứa trẻ trưởng thành.

Cần những chính sách đồng bộ, thiết thực

Nói về các giải pháp, Hoài Thương - sinh viên Đại học Giao thông Vận tải - cho rằng, rất khó để thuyết phục giới trẻ nên lập gia đình và sinh con, thậm chí phải sinh từ 2-3 con. Theo Thương, phụ nữ ngày nay đã nhận thức rất rõ giá trị của bản thân. Họ có thể độc lập về cả tài chính lẫn tinh thần, nhiều người không còn không có ý định kết hôn hay sinh con.

Hoài Thương cũng chia sẻ, nhiều bạn trai cô quen nói rằng, chỉ khi nào có nhà, có xe mới nghĩ đến chuyện kết hôn. Điều này cho thấy áp lực kinh tế là rào cản rất lớn. Theo Thương, để giới trẻ thật sự an tâm bước vào hôn nhân và sinh con, thành phố cần có chính sách hỗ trợ đồng bộ từ y tế, giáo dục, nhà ở đến giảm thuế thu nhập cá nhân. Bên cạnh đó, cần có những biện pháp truyền thông sáng tạo, truyền cảm hứng trên mạng xã hội - nơi giới trẻ tiếp cận thông tin nhiều nhất.

Đồng quan điểm với Hoài Thương, Hà Quốc Trung đến từ Đại học Giao thông Vận tải lấy ví dụ, các thế hệ trước nếu 2 vợ chồng chăm chỉ làm ăn cùng nhau tích góp có thể mua được một căn nhà. Nhưng với giới trẻ hiện nay, đặc biệt là ở TP Hồ Chí Minh điều này rất khó khăn. "Đây là rào càn không nhỏ khi 2 người muốn đến với nhau để xây dựng một tổ ấm đúng nghĩa".

Mặc dù TP Hồ Chí Minh đã có các chính sách bảo hiểm xã hội, y tế và trợ cấp chăm sóc trẻ, song khoảng cách ngày càng lớn giữa khả năng kinh tế và kỳ vọng "nuôi con đúng chuẩn" đang khiến việc sinh con trở thành thách thức. Các chuyên gia nhận định, muốn người trẻ mạnh dạn kết hôn và sinh con, ngoài việc thay đổi nhận thức cá nhân còn cần phải là xây dựng một môi trường xã hội an toàn, hỗ trợ thiết thực để họ bắt đầu gia đình với niềm tin thay vì áp lực.