Hà Nội thí điểm vùng phát thải thấp từ 2026: Nhiều kỳ vọng, nhiều băn khoăn

Những ngày gần đây, người dân Thủ đô dễ dàng nhận thấy bầu trời Hà Nội thường xuyên bị bao phủ bởi một lớp mù dày, che khuất tầm nhìn và khiến chỉ số chất lượng không khí liên tục ở mức rất xấu. Bên cạnh yếu tố thời tiết nghịch nhiệt, lượng phát thải từ các phương tiện sử dụng nhiên liệu xăng được đánh giá là một trong những nguyên nhân đáng kể.

Trước thực trạng này, việc triển khai các giải pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí trở thành yêu cầu cấp bách. Xây dựng vùng phát thải thấp được xem là hướng đi thiết thực. Mới đây, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã thông qua nghị quyết về tiêu chí, điều kiện cùng trình tự, thủ tục xác định vùng phát thải thấp; đồng thời quy định phạm vi và lộ trình triển khai theo từng giai đoạn.

Theo nghị quyết, từ 1/7/2026, Hà Nội sẽ thí điểm vùng phát thải thấp tại một số khu vực trong vành đai 1, gồm 9 phường. Đến 1/1/2028, phạm vi mở rộng ra toàn bộ vành đai 1 và một số khu vực trong vành đai 2 với tổng số 14 phường. Từ 1/1/2030, vùng phát thải thấp được áp dụng cho khu vực từ vành đai 3 trở vào, gồm 36 phường, xã.

Từ năm 2031 trở đi, mọi khu vực tại Hà Nội đáp ứng một trong các tiêu chí nêu trong nghị quyết đều phải thực hiện vùng phát thải thấp.

Tại các khu vực này, thành phố sẽ cấm xe mô tô, xe gắn máy chạy xăng theo khung giờ, thời điểm hoặc theo khu vực; đồng thời cấm xe mô tô, xe gắn máy hoạt động kinh doanh vận tải qua ứng dụng công nghệ. Hà Nội cũng sẽ hạn chế, tiến tới cấm xe ô tô không đạt quy chuẩn khí thải mức 4 lưu thông vào các vùng phát thải thấp theo từng khung giờ hoặc khu vực.

Ngoài ra, thành phố sẽ không đầu tư mới hoặc đăng ký mới các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch khi thải bỏ xe cũ, đặc biệt đối với phương tiện thuộc sở hữu tổ chức. Xe tải trên 3,5 tấn chạy xăng, dầu cũng sẽ bị cấm đi vào các khu vực áp dụng vùng phát thải thấp.

Vùng phát thải thấp ở Hà Nội: Nhiều kỳ vọng nhưng cũng nhiều băn khoăn

Việc Hà Nội triển khai thí điểm vùng phát thải thấp đang nhận được sự quan tâm lớn của người dân và các chuyên gia, được đánh giá là bước đi tích cực nhằm cải thiện chất lượng không khí và tạo dựng môi trường sống trong lành hơn cho Thủ đô. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều băn khoăn về cách thức triển khai, đặc biệt là yêu cầu thành phố phải xây dựng lộ trình đồng bộ, rõ ràng để đảm bảo hiệu quả thực hiện.

Từ ngày 1/7/2026, những chiếc xe máy chạy xăng sẽ bị cấm theo khung giờ, thời điểm hoặc từng khu vực trong vành đai 1 khi vùng phát thải thấp đầu tiên được thí điểm. Hiện Hà Nội có hơn 8 triệu phương tiện giao thông, trong đó gần 7 triệu xe máy, phần lớn sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Ông Hùng, cư dân phường Hoàn Kiếm, cho biết chiếc xe máy là phương tiện ông sử dụng hằng ngày vì phù hợp với điều kiện sinh hoạt tại các ngõ nhỏ. Gia đình ông hiện có bốn xe máy chạy xăng phục vụ nhu cầu đi lại.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Tổ trưởng Tổ dân phố số 5, phường Hoàn Kiếm, Hà Nội, chia sẻ: “Chủ trương nghị quyết của thành phố thì tôi rất đồng tình nhưng cũng có những băn khoăn. Đường xá của mình như vậy, hạ tầng như vậy thì các điểm đỗ như thế nào, đón ra sao?”.

Cũng sinh sống tại khu vực này, gia đình bà Dung đã chủ động chuyển sang phương tiện xanh trước khi chính sách có hiệu lực. Tuy nhiên, theo bà, để người dân đồng loạt hưởng ứng, thành phố cần có giải pháp hỗ trợ phù hợp.

Bà Trần Thị Kim Dung, Tổ dân phố số 5, phường Hoàn Kiếm, nói: “Tôi đã bán bớt xe xăng, mua thêm một xe máy điện. Chưa ai hỗ trợ tôi đâu, nhưng mình thấy hợp lý. Hạ tầng là đương nhiên rồi, nhưng còn các trạm sạc, tôi nghĩ Nhà nước nên đầu tư thêm". 

Nhiều người dân khác kỳ vọng việc phát triển đồng bộ các phương tiện công cộng xanh sẽ góp phần hỗ trợ quá trình chuyển đổi.

Bà Trần Thị Kim Anh, phường Tây Hồ, đề xuất: “Xây dựng thêm metro hoặc xe buýt điện để mọi người đi lại thuận tiện hơn". 

Anh Nguyễn Đăng Minh Đức, phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám, nêu ý kiến: “Có thể hỗ trợ một phần tài chính để người dân chuyển đổi phương tiện, sau đó người lao động như tôi sẽ trả dần". 

Theo các chuyên gia, để chính sách phát huy hiệu quả, cơ quan quản lý cần quy định rõ ràng về khung giờ, khu vực áp dụng, cơ chế hỗ trợ và chế tài xử lý. Đồng thời, việc đánh giá tác động chính sách cần được thực hiện thường xuyên để kịp thời đưa ra điều chỉnh.

Giải pháp thực hiện vùng phát thải thấp tại Hà Nội: Từng bước, đồng bộ và linh hoạt

Sau khi lắng nghe những băn khoăn, thắc mắc của người dân, thành phố đã xây dựng các giải pháp cụ thể nhằm triển khai thí điểm hiệu quả, hướng tới cải thiện chất lượng không khí Thủ đô.

Bà Lưu Thị Thanh Chi, Phó Trưởng Phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, cho biết: “Hiện tại nhiều tuyến phố của Hà Nội có biển cấm theo giờ, cấm ô tô đi một chiều hoặc cấm xe tạm thời; người dân ban đầu bỡ ngỡ nhưng sau đó cũng quen dần. Vùng phát thải thấp cũng áp dụng cách tiếp cận tương tự, bắt đầu từ những bước nhỏ như cấm theo giờ, theo tuyến đường. Tất cả các phường trong vành đai 1 sẽ gửi phương án tuyến đường dự kiến lên Sở để thống nhất thực hiện. Tuyến đường trong vùng phát thải thấp phải liên thông với nhau". 

Bà Thanh Chi nhấn mạnh, việc triển khai còn đi kèm các giải pháp hỗ trợ người dân: “Chúng tôi đang đánh giá hiện trạng phương tiện xe gắn máy, giao thông khu vực, bãi đỗ xe để người dân dễ tiếp cận vùng phát thải thấp, hoặc tổ chức trạm xe điện trung chuyển. Đồng thời, thành phố đã xây dựng quỹ đầu tư phát triển để hỗ trợ doanh nghiệp như Grab, taxi, xe buýt chuyển đổi phương tiện xanh. Chỉ khi các giải pháp này thực hiện đồng thời, vùng phát thải thấp mới đạt hiệu quả". 

Về lộ trình thực hiện, bà Chi cho biết: Đây là công việc mới, đi đầu cả nước, nên không thể cố định cứng thời gian hay tuyến đường. Khi triển khai có thể phát sinh điều chỉnh: có nơi nhanh hơn dự kiến, có nơi lùi lại một chút để đảm bảo hạ tầng và tiềm lực. 

Vùng phát thải thấp được đánh giá là bước đi cần thiết để cải thiện không khí tại Thủ đô. Kinh nghiệm từ Bắc Kinh cho thấy, với quyết tâm và lộ trình linh hoạt, việc giảm ô nhiễm hoàn toàn khả thi. Hà Nội cần triển khai đồng bộ từ hạ tầng giao thông công cộng, trạm sạc điện, chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân chuyển đổi phương tiện, đồng thời lắng nghe phản hồi để điều chỉnh kịp thời, đạt hiệu quả tối ưu.