Khi rối nước không còn… “bối rối” trên sân nhà

Câu hỏi không dễ trả lời. NSƯT Trần Thanh Hiền, Giám đốc Nhà hát Múa rối thăng Long chia sẻ về hành trình giúp rối nước định vị vững vàng trên sân nhà.

Theo NSƯT Trần Thanh Hiền, lần đầu tiên Hà Nội tổ chức Festival Thăng Long – Hà Nội, nơi hội tụ tầng tầng lớp lớp giá trị di sản văn hóa. Vì sao Nhà hát Múa rối Thăng Long lại được "chọn mặt gửi vàng" để biểu diễn các tích trò lần này?

Là di sản văn hóa phi vật thể độc đáo của Việt Nam, nghệ thuật rối có nhiều hình thức như rối nước, rối bóng, rối que, rối tay, rối dây, rối người… Trong bức tranh đa dạng của nghệ thuật rối thế giới, Việt Nam ghi dấu ấn là cái nôi của rối nước.

Nhà hát Múa rối Thăng Long là đơn vị thuộc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được biết đến rộng rãi trên thế giới.

Chúng tôi mong muốn xây dựng một nhà hát năng động, sáng tạo, có thể biểu diễn nhiều loại hình nghệ thuật khác nhau.

Chính vì vậy, UBND TP và Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội luôn tin tưởng giao cho Nhà hát đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chính trị, chương trình lớn như SEA Games 31, kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô, lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội… và hiện nay là Festival Thăng Long - Hà Nội.

Trước đây, Nhà hát chỉ chuyên biểu diễn rối nước, chưa từng tổ chức sự kiện quy mô lớn của thành phố hay quốc gia. Khi được giao nhiệm vụ, chúng tôi vừa vui, vừa lo. Lo vì đội ngũ chưa có kinh nghiệm, liệu có đáp ứng được yêu cầu? Nhưng nhờ tinh thần đoàn kết, quyết tâm và khát vọng cống hiến, tập thể Nhà hát đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Vậy Nhà hát Múa rối Thăng Long sẽ mang gì đến Festival lần này?

Festival Thăng Long - Hà Nội có chủ đề "Di sản - Kết nối - Thời đại". Thành phố lựa chọn Nhà hát làm đơn vị quảng bá di sản, bởi Hà Nội sở hữu nhiều di sản văn hóa được UNESCO công nhận.

Tất cả tiết mục, hoạt động tại Festival đều mang tinh thần di sản. "Kết nối" thể hiện ở chỗ mỗi giá trị văn hóa đều hòa quyện với nhau, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người Việt - người Hà Nội xưa và nay.

Festival còn là sự kết nối giữa các kinh đô xưa như Huế, Hoa Lư (Ninh Bình) và vùng Tây Bắc, Tây Nguyên. Với rối, khán giả được chiêm ngưỡng đủ loại hình: rối nước, rối bóng, rối que, rối tay, rối dây, rối người… "Thời đại" thể hiện ở sức sống mới của di sản trong đời sống hôm nay.

Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết 09 về phát triển công nghiệp văn hóa. Nhà hát Múa rối Thăng Long định hình hướng đi này như thế nào?

Nhà hát thực hiện theo Nghị quyết 09 với tinh thần hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, phát huy tối đa giá trị văn hóa truyền thống của Thủ đô. Lượng khách đến Nhà hát tăng rõ rệt - trung bình mỗi ngày từ 5-9 ca diễn, ước tính trung bình khoảng 2.000 lượt khách.

Trải qua hơn 55 năm hình thành và phát triển, Nhà hát Múa rối Thăng Long luôn là địa chỉ đỏ thu hút khán giả quốc tế."

Với chúng tôi, "công nghiệp văn hóa" không chỉ là bảo tồn mà còn phải phát triển, đưa nghệ thuật Việt vươn ra thế giới. Chúng tôi "xuất khẩu" rối nước thông qua nhiều hợp đồng biểu diễn tại nước ngoài, mang về nguồn thu đáng kể.

Đặc biệt với giới trẻ, chúng tôi mong muốn họ thấy rối nước không xa cách mà gần gũi, phản ánh chính cuộc sống hiện đại. Rối nước vốn sinh ra từ cuộc sống, nay trở lại phục vụ cuộc sống.

Hiện nay, công chúng trẻ trong nước đón nhận ngày càng nồng nhiệt, giúp rối nước "không còn bối rối" ngay trên sân nhà. Nếu trước đây, các buổi diễn chủ yếu phục vụ khách quốc tế thì nay, nhờ truyền thông đa nền tảng, rối nước đã bước vào học đường, trở thành hoạt động trải nghiệm hấp dẫn.

Bộ GD&ĐT vừa ban hành thông tư cho phép mời nghệ sĩ biểu diễn, giảng dạy tại trường phổ thông. Nhà hát Múa rối Thăng Long sẽ tham gia ra sao?

Từ chủ trương của UBNDTP Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp cùng Sở GD&ĐT triển khai đề án sân khấu hóa học đường. Trong đó, Sở Văn hóa và Thể thao chỉ đạo khối nghệ thuật của thành phố bao gồm các nhà hát cùng Sở GD&ĐT thực hiện. Qua các vở diễn và tích trò, học sinh không chỉ học lịch sử - văn hóa mà còn "sống" trong không gian nghệ thuật.

Điều này cũng giống như Festival Thăng Long - Hà Nội, là dịp để di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của Hà Nội "lộ thiên", "khoe mình" trước công chúng trong nước và bạn bè quốc tế.

Xin cảm ơn NSƯT Trần Thanh Hiền!