Khó khăn trong xác định nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội

Mặc dù chất lượng không khí tại Hà Nội đã có dấu hiệu cải thiện, chỉ số AQI tại nhiều trạm quan trắc ở mức tốt và trung bình, song tình trạng ô nhiễm không khí tại Thủ đô thời gian gần đây vẫn diễn biến phức tạp, kéo dài cả về số giờ và số ngày, cao điểm có thể đến tháng 4 năm sau.

Theo các cơ quan chuyên môn, một trong những nguyên nhân lớn khiến việc kiểm soát ô nhiễm chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng là công tác kiểm kê nguồn thải – cơ sở quan trọng để xác định đúng nguyên nhân và xây dựng giải pháp lâu dài – đến nay vẫn chưa hoàn thiện.

Trong những ngày bầu trời mù mịt vì ô nhiễm, nhiều người dân buộc phải đóng kín cửa, hạn chế ra ngoài để bảo vệ sức khỏe. Ông Nguyễn Văn Hồi (phường Hoàn Kiếm, TP Hà Nội) cho rằng các giải pháp cải thiện chất lượng không khí cần dựa trên số liệu cụ thể về từng nguồn phát thải.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, kết quả mô hình tính toán cho thấy khí thải phương tiện giao thông và bụi đường là nguồn phát thải lớn nhất, chiếm trên 50%. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường lại nhận định, khí thải phương tiện giao thông chỉ chiếm khoảng 15%, bụi từ hoạt động giao thông khoảng 23%, tổng cộng là 38%.

Sự khác biệt trong đánh giá giữa các cơ quan quản lý đang khiến việc hoạch định chính sách kiểm soát ô nhiễm không khí gặp nhiều khó khăn do thiếu căn cứ khoa học thống nhất.

Hiện Hà Nội đang triển khai dự án tổng kiểm kê các nguồn thải, dự kiến hoàn thành vào năm 2026. Tuy nhiên, quá trình thực hiện vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Theo bà Lưu Thị Thanh Chi, Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, việc thu thập dữ liệu gặp nhiều trở ngại do thông tin phân tán ở nhiều ngành, lĩnh vực.

“Nguồn dữ liệu rải rác ở nhiều cơ quan ban ngành, việc thu thập số liệu cũng gặp khó khăn. Khi lấy phiếu thông tin từ người dân thì không phải ai cũng nắm được cách thực hiện các bước điều tra” - bà Chi cho biết.

Trong khi đó, các chuyên gia môi trường cho rằng việc kiểm kê đầy đủ, chính xác các nguồn phát thải là yêu cầu bắt buộc nếu Hà Nội muốn giải quyết căn cơ vấn đề ô nhiễm không khí. Ông Trương Mạnh Tuấn, Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhận định: “Các giải pháp hiện tại mang tính thời điểm. Về lâu dài, cần những tính toán khoa học trên diện rộng, đánh giá đầy đủ dữ liệu thì mới xác định chính xác các nguồn phát thải, từ đó đưa ra các biện pháp dài hơi, giải quyết tận gốc ô nhiễm không khí”.

Theo các chuyên gia, việc sớm hoàn thành tổng kiểm kê nguồn thải không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là nền tảng khoa học quan trọng để Hà Nội xây dựng các chính sách kiểm soát ô nhiễm không khí hiệu quả, đồng bộ và bền vững trong dài hạn.