Kinh tế Mỹ đối mặt biến động ngắn hạn nếu thuế quan bị bãi bỏ

Tòa Tối cao Mỹ xem xét vụ kiện chính sách thuế quan

Kể từ đầu năm tới nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tăng thuế quan với hầu hết các đối tác thương mại, bằng cách viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA). Chính sách này sau đó đã bị Tòa phúc thẩm liên bang khu vực Washington và Tòa án Thương mại Quốc tế ra phán quyết là vượt quá thẩm quyền Tổng thống.

Và đêm 5/11 (theo giờ Việt Nam), đến lượt Tòa án Tối cao Mỹ mở phiên điều trần xem xét tính hợp pháp của chính sách thuế quan toàn cầu này. Đây được dự báo sẽ là vụ kiện có ảnh hưởng sâu rộng đến chính sách thương mại của nước Mỹ.

Terry Precision Cycling - một công ty nhỏ tại bang Vermont, chuyên sản xuất trang phục đạp xe cho phụ nữ, đang trở thành tâm điểm của cuộc chiến chống pháp lý liên quan đến chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump. Đây là một trong bốn nguyên đơn đầu tiên của vụ kiện tại tòa án tối cao.

Ông Nik Holm - Chủ tịch công ty Terry Precision Cycling cho biết: "Hiện nay, chúng tôi đang phải chịu những mức thuế quan thay đổi thất thường, những chi phí áp đặt lên công ty một cách không hợp lý và thiếu ổn định. Chúng tôi luôn tuân thủ đúng quy định trong hoạt động và nhập khẩu sản phẩm, đó cũng là lý do chúng tôi tham gia vụ kiện này".

Trong khi nhiều doanh nghiệp kêu gọi thay đổi chính sách, chính phủ Mỹ lại kỳ vọng, Tòa án Tối cao sẽ duy trì các mức thuế quan dựa trên IEEPA. Tổng thống Donald Trump không tham dự phiên điều trần đầu tiên, nhưng Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent sẽ có mặt để "nhấn mạnh rằng đây là một tình trạng khẩn cấp về kinh tế".

Bà Karoline Leavitt - Thư ký Báo chí Nhà Trắng cho hay: "Tổng thống tin tưởng mạnh mẽ rằng an ninh kinh tế là một phần của an ninh quốc gia. Và thuế quan đóng vai trò rất lớn trong vấn đề này. Vụ việc này không chỉ liên quan đến Tổng thống Trump, mà còn đến việc sử dụng thẩm quyền khẩn cấp để áp thuế của các tổng thống và chính quyền trong tương lai".

Tổng thống Trump cảnh báo việc bãi bỏ chính sách thuế quan, sẽ gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế và thị trường chứng khoán Mỹ. Tuy nhiên, theo MarketWatch, việc thuế quan bị hủy có thể khiến ngân sách liên bang thất thu 1,1 - 1,5 nghìn tỷ USD trong 10 năm tới, nhưng không đủ để gây biến động nghiêm trọng.

Còn với thị trường chứng khoán, đà tăng mạnh kể từ đầu năm đến nay chủ yếu bắt nguồn từ cơn sốt trí tuệ nhân tạo, chứ không phải do thuế quan. Do vậy, việc thuế quan bị bãi bỏ, sẽ chỉ gây ra những biến động ngắn hạn. Nhiều doanh nghiệp như Walmart, Samsung, Amazon… thậm chí có thể hưởng lợi lớn.

"Các công ty bán lẻ và đồ điện tử có thể là đối tượng được hưởng lợi nhiều nhất từ phán quyết chống lại chính sách thuế quan. Các doanh nghiệp này có thể nhận được một khoản tiền mặt lớn nếu Tòa án Tối cao yêu cầu chính phủ liên bang tự động hoàn thuế cho các nhà nhập khẩu", ông Brian Riley - Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách môi giới hải quan, Công ty logistics GEODIS đánh giá.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng lưu ý, ngay cả trong trường hợp bị tòa án ra phán quyết bất lợi, chính quyền Tổng thống Trump vẫn có thể viện dẫn nhiều thẩm quyền khác để duy trì chính sách thuế quan, như các điều luật về giảm mất cân bằng thương mại, hay chống phân biệt đối xử thương mại với Mỹ. Điều này sẽ khiến cuộc chiến pháp lý liên quan đến chính sách thuế quan tiếp tục kéo dài.

Tín hiệu hòa hoãn mới trong thương mại Mỹ - Trung

Ngày 4/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký hai sắc lệnh hành pháp nhằm giảm một nửa thuế bổ sung đối với các mặt hàng Trung Quốc có liên quan đến hoạt chất fentanyl và gia hạn lệnh tạm ngừng áp thuế đáp trả, qua đó chính thức hiện thực hóa một phần thỏa thuận mà Tổng thống Trump đạt được với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong cuộc gặp thượng đỉnh tại Hàn Quốc hôm 30/10 vừa qua.

Theo sắc lệnh mới, mức thuế bổ sung 20% mà Mỹ đang áp lên các hàng hóa có liên quan đến fentanyl nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ được hạ xuống còn 10%, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 10/11. Đồng thời, mức thuế đáp trả đối với các mặt hàng khác của Trung Quốc sẽ duy trì ở mức 10% thêm một năm nữa, tiếp tục gia hạn thỏa thuận đình chiến thương mại vốn đã hạ từ mức 34% trước đây.

Nhà Trắng mô tả động thái này là “bước đi quan trọng nhằm ổn định dòng chảy thương mại song phương và tăng cường hợp tác trong cuộc chiến chống ma túy xuyên quốc gia”. Giới chức Mỹ cho biết việc giảm thuế với các mặt hàng liên quan đến fentanyl được đưa ra như một biện pháp khuyến khích Trung Quốc siết chặt kiểm soát hoạt động sản xuất và xuất khẩu các tiền chất ma túy, vốn là nguồn gốc của khủng hoảng opioid đang hoành hành tại Mỹ.

Trong sắc lệnh, ông Trump nhấn mạnh Trung Quốc đã cam kết thực hiện “những biện pháp đáng kể” để chấm dứt dòng chảy fentanyl sang Mỹ, bao gồm việc ngừng vận chuyển một số hóa chất được chỉ định sang Bắc Mỹ và kiểm soát chặt xuất khẩu các hóa chất khác ra toàn cầu. Ông cũng cảnh báo rằng Mỹ sẽ theo dõi sát việc thực hiện cam kết này và có thể điều chỉnh chính sách nếu Trung Quốc không tuân thủ. Sắc lệnh nêu rõ Bộ Ngoại giao và Bộ An ninh Nội địa Mỹ sẽ chịu trách nhiệm giám sát quá trình thực thi thỏa thuận.

Các nhà quan sát nhận định thỏa thuận giảm thuế lần này là một phần trong nỗ lực ổn định quan hệ thương mại Mỹ-Trung sau nhiều tháng leo thang thuế quan và hạn chế xuất khẩu, vốn đã gây căng thẳng trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, giới phân tích cũng cho rằng đây mới chỉ là biện pháp tạm thời, trong khi các bất đồng sâu sắc giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn còn nguyên.

Theo Nhà Trắng, cuộc gặp trực tiếp giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình tại Hàn Quốc không chỉ giúp tháo gỡ một phần căng thẳng thương mại mà còn mở đường cho hợp tác sâu hơn trong lĩnh vực an ninh y tế và kiểm soát ma túy. Hai bên cũng thống nhất kéo dài thời hạn tạm ngừng các biện pháp áp thuế đáp trả lẫn nhau đến tháng 11/2026.

Kể từ đầu năm nay, quan hệ thương mại Mỹ-Trung liên tục leo thang căng thẳng khi hai bên áp thuế lẫn nhau ở nhiều nhóm hàng, có thời điểm mức thuế tăng lên tới ba con số, ảnh hưởng đáng kể đến thương mại song phương và tăng trưởng toàn cầu. Dù vậy, cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Trung bên lề Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc vừa qua được đánh giá đã mang lại một khoảng “hòa hoãn tạm thời”, giúp hai nền kinh tế hàng đầu thế giới có thêm thời gian để tìm kiếm hướng đi ổn định hơn trong năm tới.