Lai Châu: Vẹn nguyên tinh thần xung phong giữa đời thường

Sáng sớm. Tả Lèng sương còn phủ kín bốn bề triền núi. Trong khu vườn nhỏ nằm nép mình dưới chân dãy Hoàng Liên, bà Nguyễn Thị Mít, 71 tuổi, cựu thanh niên xung phong, chậm rãi kiểm tra từng gốc thanh long, dọn cỏ ven ao cá. Công việc đều đặn mỗi ngày ấy đã theo bà suốt nhiều năm như một phần nhịp sống. Ít ai nghĩ, người phụ nữ có mái tóc đã bạc như mây ấy từng có hơn hai năm tuổi trẻ bám trụ nơi tuyến đường Phong Thổ – Điện Biên, mở đường giữa bom đạn những năm 1972–1974.

Chiến tranh lùi xa, đời sống mở ra một mặt trận khác – lặng lẽ nhưng không kém phần gian nan. Trở về quê hương, rồi theo chồng lên vùng đất mới lập nghiệp, bà Mít đối diện những tháng ngày thiếu thốn đủ bề. Nhưng như bà vẫn nói, "đã từng không sợ bom đạn thì không thể chịu thua đói nghèo". Từ quyết tâm ấy, bà mạnh dạn chuyển đổi mô hình sản xuất, xây dựng kinh tế tổng hợp theo hướng VAC. Hiện, gia đình bà có 50 gốc thanh long, hơn 2.000m² chè, hai ao cá cùng đàn gia cầm. Không chỉ tự lo được cuộc sống, bà Mít còn là hội viên gương mẫu của Hội Cựu TNXP, tích cực vận động bà con chấp hành chủ trương, chính sách, cùng nhau làm ăn, giữ gìn nếp sống ở địa phương.

Tại Lai Châu, câu chuyện của bà Mít không phải là cá biệt. Theo thống kê, toàn tỉnh Lai Châu hiện có hơn 640 cựu TNXP – những người từng gác lại tuổi trẻ, gia đình, tình riêng để lên đường làm dân công hỏa tuyến, mở đường, tải đạn, xây dựng các công trình phục vụ chiến đấu. Khi hoàn thành sứ mệnh lịch sử, trở về với đời sống thường nhật, nhiều người đã ở tuổi xế chiều, sức khỏe giảm sút, điều kiện sản xuất hạn chế. Song, tinh thần "đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên" dường như chưa bao giờ rời bỏ họ. Trên mảnh đất biên cương còn nhiều gian khó này, không ít cựu TNXP đã chủ động học hỏi, mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật để ổn định cuộc sống, làm giàu chính đáng.

Tại xã Than Uyên, ông Nguyễn Xuân Cát, 73 tuổi, là một trong những người như thế. Gia nhập lực lượng TNXP năm 1972, tham gia làm nhiệm vụ tại đất bạn Lào, sau ngày trở về, ông từng bươn chải qua nhiều công việc trước khi quyết định đưa gia đình lên Than Uyên lập nghiệp năm 1999. Nhìn thấy tiềm năng đất đai, ông đầu tư trồng 1ha mắc-ca, 1ha chè xen cây ăn quả. Những ngày đầu, thất bại không ít, nhưng bằng sự kiên trì và chịu khó học hỏi kỹ thuật, mô hình dần phát huy hiệu quả. Hiện mỗi năm gia đình ông thu lãi khoảng 300 triệu đồng. Không dừng lại ở đó, ông Cát còn thành lập Hợp tác xã Cựu TNXP, thu mua nông sản cho bà con, tạo việc làm thời vụ cho 20–30 lao động địa phương, góp phần hình thành chuỗi liên kết nhỏ nhưng bền vững ở vùng nông thôn

Cùng địa bàn, ông Đỗ Ngọc Nam, cựu TNXP từng công tác tại Mường Khương và Bát Xát, trở về quê hương với hai bàn tay trắng. Không ngại bắt đầu từ những việc nhỏ, ông kiên trì xây dựng mô hình VAC, kết hợp ao cá, vườn cây ăn quả và chăn nuôi lợn, gà. Mỗi năm, thu nhập khoảng 50 triệu đồng không phải con số lớn, nhưng đủ để gia đình ông ổn định cuộc sống, nuôi dạy con cháu. Với ông Nam, đó là thành quả của cả một quá trình lao động bền bỉ và tinh thần không chịu khuất phục trước hoàn cảnh.

Không chỉ nam giới, nhiều nữ cựu TNXP cũng cho thấy sự năng động, nhạy bén trong phát triển kinh tế. Bà Phùng Thị Líu, bản Muông, xã Than Uyên, sau thời gian tham gia TNXP tại Bát Xát, đã trở về quê hương gây dựng mô hình trồng thanh long, mít, bưởi. Nhờ cần cù, chịu khó và biết nắm bắt thị trường, mỗi năm gia đình bà thu về hàng trăm triệu đồng từ bán hoa quả, trở thành hộ khá giả tại địa phương. Câu chuyện của bà Líu cho thấy, với phụ nữ cựu TNXP, tinh thần xung phong không chỉ thể hiện trong quá khứ mà còn tiếp tục được khẳng định trong đời sống kinh tế hôm nay.

Giữa không gian đô thị đang chuyển mình, vẫn có những cựu TNXP âm thầm góp sức cho sự đổi thay. Ông Thào A Dinh, tổ 12 Quyết Tiến, phường Đoàn Kết, nhập ngũ TNXP năm 1972 khi mới tròn 18 tuổi. Sau ngày trở về, cuộc sống ban đầu vô cùng chật vật. Tận dụng quỹ đất sẵn có, ông khai hoang, phục hóa, xây dựng trang trại trồng cây ăn quả kết hợp chăn nuôi. Nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật, mô hình của gia đình ông cho thu nhập ổn định, từ hộ nghèo vươn lên thành hộ kinh tế khá của phường. Những tấm gương như ông Dinh không chỉ cải thiện đời sống gia đình mà còn lan tỏa tinh thần tự lực, tự cường trong cộng đồng dân cư.

Theo bà Phạm Thị Sim, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Cựu TNXP tỉnh, trong những năm qua, các cấp hội thường xuyên tuyên truyền, vận động hội viên chuyển đổi cơ cấu sản xuất phù hợp với điều kiện từng địa phương, tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước. Hội không chỉ là nơi sinh hoạt, gắn kết tình đồng đội, mà còn trở thành điểm tựa để hội viên trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ nhau trong phát triển kinh tế. Hiện phong trào "Cựu TNXP làm kinh tế giỏi" đã thu hút hơn 100 hội viên tham gia, tập trung ở các địa bàn như Tân Uyên, Bình Lư, Sìn Hồ, Than Uyên…, góp phần thiết thực vào công cuộc giảm nghèo ở địa phương.

Không dừng lại ở đó, Hội Cựu TNXP tỉnh Lai Châu còn phát huy tốt vai trò thành viên của Mặt trận Tổ quốc, tích cực hưởng ứng Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh". Toàn tỉnh hiện có khoảng 30 hội viên cựu TNXP tham gia trực tiếp công tác Đảng, chính quyền, đoàn thể ở cơ sở, tiếp tục đóng góp kinh nghiệm, uy tín và trách nhiệm cho cộng đồng. Theo bà Đỗ Thị Phú, Ủy viên Ban Chấp hành Hội, nhiều hội viên dù tuổi cao vẫn gương mẫu đi đầu trong trồng rừng, trồng cây ăn quả, chăn nuôi, sẵn sàng giúp đỡ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, góp phần giữ vững sự đoàn kết ở khu dân cư.

Thực tiễn cho thấy, để lực lượng cựu TNXP tiếp tục phát huy vai trò, rất cần sự quan tâm đồng bộ hơn nữa từ các cấp, các ngành. Việc tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, chuyển giao khoa học kỹ thuật, hỗ trợ kết nối thị trường tiêu thụ nông sản và kịp thời tôn vinh các điển hình tiên tiến sẽ là động lực quan trọng, giúp những "chiến sĩ năm xưa" tiếp tục vững bước trên mặt trận kinh tế hôm nay.

Từ những cung đường bom đạn của một thời hoa lửa đến những nương chè, vườn cây, ao cá giữa đời thường, các cựu TNXP Lai Châu vẫn giữ trọn khí chất của người lính xung phong. Không ồn ào, không phô trương, họ lặng lẽ góp sức mình vào sự phát triển của quê hương, viết tiếp một bản hùng ca bền bỉ về ý chí, nghị lực và niềm tin vào ngày mai trên mảnh đất biên cương giàu truyền thống cách mạng.