Mạnh tay xử phạt vi phạm tiền tệ: Trả lại sự minh bạch cho dòng vốn

Chặn đứng sai phạm để khơi thông mạch máu kinh tế

Trong cấu trúc vận hành của nền kinh tế, hệ thống ngân hàng được ví như mạch máu. Khi "mạch máu" xuất hiện những cục máu đông là các hành vi vi phạm pháp luật, toàn bộ cơ thể kinh tế sẽ đối mặt với rủi ro hệ thống. Việc siết chặt quy định về xử phạt vi phạm hành chính lúc này không chỉ là yêu cầu quản lý, mà là mệnh lệnh từ thực tiễn để bảo vệ sự an toàn của thị trường tài chính quốc gia.

Thực tế thời gian qua cho thấy, mức xử phạt đối với nhiều hành vi vi phạm trong lĩnh vực tiền tệ vẫn còn quá nhẹ nhàng so với lợi nhuận khổng lồ mà các đối tượng thu lợi bất chính. Từ việc thao túng lãi suất, vi phạm hạn mức tín dụng đến những "mê hồn trận" sở hữu chéo, tất cả đã tạo nên một bức tranh tài chính thiếu minh bạch. Nhiều tổ chức sẵn sàng nộp phạt để tiếp tục vi phạm vì mức phạt chưa đủ sức răn đe.

Trong bối cảnh đó, khung pháp lý mới ra đời với những thay đổi mang tính đột phá. Trao đổi nhanh với phóng viên, các chuyên gia kinh tế nhận định, điểm nhấn lớn nhất chính là việc tăng mạnh mức phạt tiền và mở rộng các hình thức xử phạt bổ sung. 

Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, với quy định mới, không còn dừng lại ở con số vài trăm triệu đồng, các hành vi gây hậu quả nghiêm trọng có thể đối mặt với mức phạt kịch khung, kèm theo đó là việc đình chỉ hoạt động hoặc tước giấy phép vĩnh viễn. Điều này đánh trực tiếp vào quyền lợi và sự tồn vong của các tổ chức tài chính. "Chúng ta cần những quy định mang tính 'thiết quân luật' trong tài chính. Xử phạt phải khiến đối tượng vi phạm cảm thấy đau đớn về kinh tế và tổn hại về uy tín đến mức không dám tái phạm. Đặc biệt, việc công khai danh tính đơn vị vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng là hình thức phạt 'phi tiền tệ' nhưng có sức công phá cực lớn vào thương hiệu", ông Hiếu nhấn mạnh.

Dưới góc nhìn của cộng đồng doanh nghiệp, sự minh bạch là yếu tố quan trọng nhất. Ông Hoàng Thế Tùng, CEO một doanh nghiệp xuất khẩu tại Quảng Ninh chia sẻ: "Doanh nghiệp chúng tôi không sợ quy định nghiêm, chỉ sợ quy định không công bằng. Nếu việc xử phạt được thực hiện rốt ráo, những ngân hàng làm ăn bát nháo sẽ bị loại bỏ, giúp những đơn vị uy tín có thêm nguồn lực để hỗ trợ doanh nghiệp chân chính.

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn đang loay hoay trong vòng xoáy lãi suất không chính thức và các chi phí "dưới gầm bàn" khi tiếp cận vốn. Khi các hành vi thao túng bị trừng trị thích đáng, mặt bằng lãi suất sẽ trở về đúng giá trị thực của thị trường, giúp chúng tôi giảm bớt gánh nặng tài chính để tập trung vào sản xuất. Một môi trường tài chính công tâm, nơi mà sự thực thi pháp luật không có "vùng cấm", chính là bệ đỡ vững chắc nhất để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dài hạn. Chúng tôi kỳ vọng những quy định này sẽ chấm dứt kỷ nguyên của "quan hệ" và mở ra thời kỳ của sự minh bạch, nơi dòng vốn được chảy đến đúng nơi cần nó nhất để tạo ra giá trị cho xã hội".

Thanh lọc thị trường và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư

Đại diện Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh, mục tiêu cuối cùng của việc siết chặt kỷ cương không phải là thu tiền phạt, mà là tạo dựng một môi trường kinh doanh công bằng. Khi các kẽ hở pháp lý được lấp đầy, dòng vốn sẽ được điều hướng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thay vì chạy vòng vèo trong các hệ sinh thái tài chính đầy rủi ro.

Đối với người dân và các nhà đầu tư nhỏ lẻ, quy định mới giống như một tấm lưới an toàn. Chị Nguyễn Thanh Lan, một nhà đầu tư tại Hà Nội bày tỏ: "Chúng tôi cần biết tiền của mình đang được quản lý bởi những tổ chức tuân thủ pháp luật. Khi khung hình phạt được nâng cao, các ngân hàng sẽ phải tự thắt chặt quy trình quản trị rủi ro, từ đó giảm thiểu nguy cơ mất an toàn cho người gửi tiền".

Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng cảnh báo rằng, luật pháp chỉ mạnh khi được thực thi nghiêm túc. Việc giám sát quá trình xử phạt, tránh tình trạng "giơ cao đánh khẽ" hay lợi dụng quy định để nhũng nhiễu doanh nghiệp cũng cần được chú trọng. Đặc biệt theo ông Hiếu, công nghệ số cần được áp dụng mạnh mẽ vào công tác thanh tra để phát hiện sớm các dòng tiền bất thường trước khi hậu quả xảy ra. 

Trong lộ trình hiện đại hóa nền tài chính, việc hoàn thiện khung pháp lý về xử phạt chỉ mới là điều kiện cần. Điều kiện đủ để các quy định này đi vào đời sống chính là sự quyết liệt và công bằng trong khâu thực thi. Nhiều chuyên gia lo ngại rằng nếu thiếu cơ chế kiểm soát chéo giữa các cơ quan hành pháp, những mức phạt "khủng" đôi khi lại trở thành công cụ để gây áp lực không đáng có, hoặc ngược lại, bị biến tướng thành các thỏa thuận ngầm giữa người thực thi công vụ và đơn vị vi phạm. Sự minh bạch trong quá trình thanh tra, xử lý hành chính vì thế cần được đặt lên bàn cân ưu tiên ngang hàng với việc tăng mức tiền phạt.

Để hóa giải những rủi ro này, việc "số hóa" công tác quản lý được xem là chìa khóa vàng. Thay vì dựa vào các báo cáo định kỳ có độ trễ lớn và dễ bị can thiệp số liệu, hệ thống giám sát ngân hàng cần chuyển sang mô hình giám sát từ xa dựa trên dữ liệu thời gian thực. Theo ông Hiếu, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) sẽ giúp cơ quan quản lý nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường như sự gia tăng đột biến của nợ xấu ảo, các giao dịch vòng vo nhằm che giấu sở hữu chéo hay các dòng tiền chạy lòng vòng qua những công ty "hệ sinh thái". Khi công nghệ đóng vai trò là lớp màng lọc đầu tiên, những hành vi gian lận sẽ bị phát hiện ngay từ giai đoạn "mầm mống", giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại cho toàn hệ thống.

Nhìn rộng hơn ra bản đồ tài chính toàn cầu, một hệ thống xử phạt nghiêm minh còn đóng vai trò là "chứng chỉ tín nhiệm" để nâng tầm vị thế của Việt Nam. Trong mắt các định chế tài chính quốc tế như IMF hay các quỹ đầu tư lớn, kỷ luật thị trường là thước đo cho sự ổn định và bền vững. Việc Việt Nam mạnh tay với các sai phạm tài chính không phải là sự kìm kẹp, mà là sự cam kết bảo vệ các nhà đầu tư chân chính. Một khi "luật chơi" được thực thi nhất quán, không có vùng cấm, dòng vốn ngoại sẽ chảy vào một cách tự nhiên và bền bỉ hơn, đưa thị trường tài chính nước nhà thoát khỏi cái bóng của sự thiếu minh bạch và tiến tới những tiêu chuẩn quản trị quốc tế khắt khe như Basel III.

"Việc nâng cấp các quy định xử phạt là bước đi tất yếu để nâng hạng thị trường tài chính Việt Nam. Một thị trường chỉ thực sự hấp dẫn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế khi nó có một luật chơi rõ ràng, minh bạch và một trọng tài đủ quyền uy để xử lý mọi sai phạm", ông Hiếu khẳng định thêm./.