Một bộ sách giáo khoa thống nhất: Bước đột phá vì công bằng và bền vững giáo dục

Việc toàn quốc sử dụng một bộ sách giáo khoa (SGK) thống nhất, đồng thời triển khai chủ trương miễn phí SGK, đang được xem là một trong những điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Chủ trương này đã được thể chế hóa trong Luật Giáo dục (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua, cùng với Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho giáo dục.

Không chỉ thể hiện quyết tâm đổi mới giáo dục từ tầm chính sách, việc thống nhất một bộ SGK còn trực tiếp giải quyết những băn khoăn rất đời thường của người dân: giảm chi phí mỗi mùa khai giảng và bảo đảm học sinh được học tập trong điều kiện công bằng hơn, thuận lợi hơn.

Là phụ huynh có ba con, trong đó hai em đang học phổ thông, chị Trần Thu Thủy cho rằng việc có một bộ SGK chung là tin vui đối với nhiều gia đình. "Khi nội dung sách thống nhất, cha mẹ dễ đồng hành cùng con trong học tập, anh chị em có thể dùng lại sách của nhau, tài liệu tham khảo cũng thuận tiện hơn", chị Thủy chia sẻ.

Theo Luật Giáo dục (sửa đổi), từ năm học 2026–2027, cả nước sẽ sử dụng một bộ SGK thống nhất do Nhà nước bảo đảm. Quy định này vừa cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, vừa xuất phát từ những yêu cầu thực tiễn trong quá trình triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa cho biết, việc một chương trình có nhiều SGK cho mỗi môn học từng là điểm mới của giai đoạn đổi mới vừa qua. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy mô hình này chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng. Giáo viên vẫn chủ yếu soạn bài theo một bộ sách nhất định, trong khi người dân lại phát sinh thêm chi phí mua SGK.

Đặc biệt, trong bối cảnh thiên tai, bão lũ, việc vận động, hỗ trợ SGK cho học sinh vùng khó khăn cũng gặp nhiều trở ngại do mỗi địa phương, mỗi trường sử dụng bộ sách khác nhau. Điều này đặt ra yêu cầu phải có một bộ SGK thống nhất để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời trong hỗ trợ giáo dục.

Ở góc độ chuyên môn, TS. Đặng Tự Ân, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ Giáo dục và Đào tạo), cho rằng chủ trương "một chương trình – một bộ sách chuẩn tối thiểu" là phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay. Theo ông, với một bộ SGK thống nhất làm nền tảng, ngành giáo dục vẫn có thể phát triển hệ thống tài liệu bổ trợ phong phú, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học, đồng thời giảm áp lực cho giáo viên và học sinh.

Việc thống nhất SGK cũng được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích cho công tác quản lý giáo dục. Ngành giáo dục sẽ thuận lợi hơn trong xây dựng ngân hàng đề thi, tổ chức kiểm tra, đánh giá theo hướng thống nhất, bảo đảm công bằng giữa các địa phương. Về phía xã hội, chủ trương này góp phần hạn chế lãng phí SGK, giảm áp lực tài chính cho mỗi gia đình vào đầu năm học.

Đáng chú ý, khi chỉ còn một bộ SGK chung, việc triển khai miễn phí SGK sẽ khả thi và hiệu quả hơn. Theo bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Nhà nước có thể đưa SGK vào hệ thống thư viện trường học để học sinh mượn sử dụng, thay vì phải cấp phát hoặc mua mới hàng năm. Cách làm này không chỉ tiết kiệm ngân sách mà còn hình thành thói quen sử dụng, bảo quản sách, tăng tính chia sẻ trong cộng đồng học đường.

Một chính sách an sinh, khi đến được với từng gia đình và từng học sinh, không chỉ thể hiện quyết tâm đổi mới giáo dục ở tầm chiến lược, mà còn là sự đầu tư bền vững cho tương lai. Việc thống nhất và miễn phí SGK, nếu được triển khai đồng bộ, hiệu quả, được kỳ vọng sẽ tạo nền tảng vững chắc để nâng cao chất lượng và tính công bằng của giáo dục Việt Nam trong giai đoạn tới.