Nhà báo Nguyễn Trường Sơn: Đừng để ánh hào quang trở thành điều đáng tiếc

Trong dòng chảy số đang phát triển, nhiều nghệ sĩ, KOL, KOC nổi lên cùng ánh hào quang rực rỡ, là thần tượng của hàng triệu người. Thế nhưng, vẫn có không ít "con sâu làm rầu nồi canh", những ứng xử thiếu chuẩn mực, trục lợi, phạm pháp của họ khiến niềm tin của công chúng sụp đổ.

Càng nổi tiếng, trách nhiệm càng cao

PV: Thời gian qua liên tiếp xảy ra nhiều vụ việc người nổi tiếng lợi dụng niềm tin của cộng đồng để trục lợi, thậm chí vi phạm pháp luật. Ông nhìn nhận thế nào về thực trạng này?

Ông Nguyễn Trường Sơn: Trong đời sống số, nghệ sĩ và người nổi tiếng ngày càng giữ vai trò ảnh hưởng mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực quảng cáo và lan tỏa thông điệp xã hội. Người nổi tiếng vì thế cần tự ý thức về vai trò quan trọng của mình, dù trên không gian thực hay ảo.

Đây cũng là vấn đề được Chính phủ đặc biệt quan tâm, với nhiều chỉ đạo nhằm chấn chỉnh và siết chặt quản lý hoạt động quảng cáo, phát ngôn của người nổi tiếng. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo có hiệu lực từ 1/1/2026 sẽ là bước hoàn thiện quan trọng. Bộ VHTTDL hiện đang dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành, trong đó quy định rõ trách nhiệm của người nổi tiếng khi quảng cáo trên mạng xã hội.

Với một hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, vừa qua, chúng ta cũng đã chứng kiến có nhiều án phạt nặng, nghiêm khắc, hình sự hóa đối với một số hành vi vi phạm. Tôi nghĩ đây là điều cần thiết.

Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam hiện có Câu lạc bộ các KOLs, KOCs - nơi hội tụ nhiều người nổi tiếng. Tôi cũng đã chứng kiến nhiều thành viên lo lắng phải làm sao để không có những ứng xử, hành vi sai trái. Trước các buổi livestream, các KOLs, KOCs, Tiktoker đều kiểm tra rất kỹ nguồn gốc, độ chân xác của sản phẩm quảng cáo. Điều đó cho thấy những án phạt đã tác động, tạo nên nhiều chuyển biến tích cực.

Ông nhận định như thế nào về câu chuyện đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội của các nhân vật nổi tiếng trong ứng xử với cộng đồng?

Thời gian qua, Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam đã phối hợp với Bộ VHTTDL trong việc phổ biến về vấn đề phát ngôn trên mạng xã hội, đặc biệt với các KOLs, KOCs. Liên minh quảng cáo và nội dung số trực thuộc Hiệp hội cũng phối hợp với Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ VHTTDL) triển khai những nội dung giúp cho các nghệ sĩ, người nổi tiếng khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng hiểu và thực thi đúng Luật, từ đó có hành vi ứng xử văn hóa chuẩn mực.

Hành lang pháp lý chặt chẽ, các mức xử phạt nghiêm khắc chắc chắn đã có sức cảnh tỉnh đối với nhiều người. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ VHTTDL cùng Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam cũng đã ban hành văn bản về đạo đức nghề nghiệp với những đối tượng này.

Trong nhiều trường hợp, đạo đức nghề nghiệp chính là hành trang, là lời nhắc nhở quan trọng để người nổi tiếng, các KOLs, KOCs tự nhận thức về những việc nên làm. Đạo đức nghề nghiệp cũng nhằm đảm bảo cạnh tranh công bằng giữa các công ty. Song song với đó là việc thanh, kiểm tra thường xuyên, tuyên truyền để người nổi tiếng hiểu hơn về trách nhiệm và thương hiệu của chính mình.

Khi niềm tin của công chúng sụp đổ

Trách nhiệm của người nổi tiếng còn là hành vi ứng xử, phát ngôn mang tính định hướng công chúng. Ở khía cạnh này, vẫn có nhiều vụ việc khiến công chúng bức xúc. Ông nghĩ sao về thực trạng này?

Người nổi tiếng hiện nay có thể ở nhiều cấp độ ảnh hưởng - từ được biết đến, thu hút đám đông cho tới dẫn dắt, định hướng công chúng. Không thể phủ nhận, bên cạnh những cá nhân, tổ chức làm nội dung một cách nghiêm túc, sáng tạo và có trách nhiệm, vẫn còn tồn tại không ít hiện tượng lạm dụng sự nổi tiếng, lách luật, thậm chí cố tình vi phạm để trục lợi.

Pháp lý đã quy định rõ việc không được vi phạm về thuần phong mỹ tục, không chỉ ở hoạt động quảng cáo mà trong phát ngôn, chuyển tải các thông điệp đến xã hội.

Bên cạnh hành lang pháp lý cũng có một cộng đồng nghiêm khắc hơn - cộng đồng mạng. Khi cộng đồng này dậy sóng thì uy tín của người nổi tiếng cũng sẽ không còn.

Song hành với đó, báo chí chính thống cần phát huy vai trò định hướng, giúp công chúng nhìn nhận đúng - sai và giữ vững các giá trị văn hóa. Để tránh những điều đáng tiếc, các nghệ sĩ, người nổi tiếng cần phải gìn giữ hình ảnh của mình mọi lúc, mọi nơi.

Ông từng khẳng định, quảng cáo là bán niềm tin. Gần đây một nền tảng mang tên "niềm tin số" cũng đã ra mắt. Điều này có ý nghĩa như thế nào khi gắn với vai trò, trách nhiệm của người nổi tiếng, thưa ông?

Văn hóa số, chuyển đổi số không chỉ là chuyện cài app, sử dụng AI mà còn là chuyển đổi cách sống, cách ứng xử với nhau trong thế giới ảo. Trong thời đại mà một cú chạm có thể kết nối trên mọi phương diện thì văn hóa số chính là chiếc la bàn giúp ta không bị lạc tâm giữa ma trận của các dữ liệu. Cho nên, chúng ta - đặc biệt là các nhân vật có sức ảnh hưởng - cần xác định rằng, sống số nhưng phải sống thật. Một lời tử tế có giá trị hơn cả nghìn like.

Công nghệ giúp bạn nổi tiếng chỉ trong 10 phút, nhưng văn hóa lại giúp bạn được tôn trọng lâu dài. Đây là vấn đề rất được quan tâm hiện nay. Hơn ai hết, các nghệ sĩ, KOLs, KOCs cần nhận thức rõ, một khi niềm tin của công chúng bị sụp đổ thì danh tiếng mà họ dầy công xây dựng cũng sẽ không còn.

Các nền tảng số có vai trò đồng hành, gắn kết với người nổi tiếng trong định hướng công chúng bằng những ứng xử chuẩn mực như thế nào, thưa ông?

Một thực tế là hiện nay chúng ta phụ thuộc nhiều vào các nền tảng số xuyên biên giới như Tiktok, Facebook, Instagram… Người nổi tiếng cũng thông qua các nền tảng để định vị và lan tỏa giá trị của mình.

Vì thế, khi xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, Bộ VHTTDL đã làm việc rất kỹ với các nền tảng này, xây dựng chính sách nhằm hạn chế những vấn đề nguy hại đến cộng đồng, tránh nội dung phản cảm, không hợp thuần phong mỹ tục.

Cuộc sống số hiện nay đã ảnh hưởng nhiều tới tư duy con người. Các nghệ sĩ, nhân vật nổi tiếng ngày càng quan tâm đến các vấn đề chuẩn mực, sao cho được cộng đồng chấp nhận. Hầu hết đều ý thức rằng không phải trong thế giới ảo, trên nền tảng số thì cái gì cũng có thể đưa ra. Những nền tảng số vì thế đóng vai trò rất quan trọng trong hạn chế các hành vi không phù hợp của các nhân vật có sức ảnh hưởng trong xã hội.

Ông có thể đưa ra những giải pháp toàn diện nào nhằm điều chỉnh hành vi, ứng xử của các nghệ sĩ, KOL, KOC trong mối quan hệ với cộng đồng hiện nay?

Khi nói chuyện tại Câu lạc bộ các KOLs, KOCs, tôi luôn nhấn mạnh với họ điều đầu tiên là phải nắm những điều cơ bản của Luật Quảng cáo sửa đổi, bổ sung, cùng các văn bản thực thi dưới Luật, từ đó điều chỉnh hành vi một cách đúng đắn, chuẩn mực.

Thứ hai, liên quan đến sản phẩm quảng cáo, nghĩa vụ đóng thuế phải thực hiện nghiêm. Thứ ba, mỗi cá nhân đều cần giữ gìn chuẩn mực trong hành vi ứng xử, tác phong, không chỉ khi livestream mà trong cả cuộc sống thường ngày. Khi đã được công chúng trao niềm tin, người nổi tiếng cần tự đặt cho mình những chuẩn mực cao hơn. Ánh hào quang chỉ có giá trị khi được soi sáng bởi văn hóa và trách nhiệm.

Xin cảm ơn ông!