Peru phế truất Tổng thống giữa làn sóng tội phạm lan rộng

Bà Dina Boluarte đã bị phế truất trong bối cảnh đang phải đối mặt với làn sóng phản đối dữ dội và tình trạng tội phạm gia tăng nghiêm trọng trên toàn quốc. Chỉ ít phút sau, Chủ tịch Quốc hội José Jerí, 38 tuổi, được tuyên thệ nhậm chức Tổng thống lâm thời để hoàn thành phần còn lại của nhiệm kỳ.

Cuộc bỏ phiếu được tiến hành ngay sau nửa đêm trong Quốc hội đơn viện gồm 130 thành viên. Sau nhiều giờ tranh luận, 124 nghị sĩ đồng thuận thông qua quyết định bãi nhiệm bà Boluarte, không có phiếu phản đối nào. Quyết định này diễn ra chỉ vài giờ sau vụ xả súng tại một buổi hòa nhạc ở thủ đô Lima, khiến nhiều người bị thương và làm bùng phát phẫn nộ về tình hình an ninh bất ổn.

Các nghị sĩ cáo buộc chính phủ của bà Boluarte thất bại trong việc kiểm soát tội phạm và duy trì trật tự công cộng. Đây là lần thứ 9 Quốc hội Peru xem xét việc phế truất bà, song khác với 8 lần trước, lần này hầu hết các phe phái chính trị đều ủng hộ.

Bà Dina Boluarte - nữ Tổng thống đầu tiên trong lịch sử Peru - lên nắm quyền vào tháng 12/2022, sau khi người tiền nhiệm Pedro Castillo bị Quốc hội phế truất vì âm mưu giải tán cơ quan lập pháp. Kể từ đó, bà Boluarte phải đối mặt với hàng trăm cuộc biểu tình và làn sóng chỉ trích gay gắt về năng lực điều hành, đặc biệt trong vấn đề an ninh và tội phạm có tổ chức.

Trong bài phát biểu trên truyền hình quốc gia ngay sau khi bị bãi nhiệm, bà Boluarte khẳng định: "Tôi không nghĩ cho bản thân mà nghĩ cho người dân Peru". Tuy nhiên, bài phát biểu của bà nhanh chóng bị ngắt quãng để phát sóng lễ tuyên thệ của tân Tổng thống Jose Jeri.

Tân Tổng thống lâm thời Jeri đã cam kết "bảo vệ chủ quyền đất nước và chuyển giao quyền lực cho người thắng cử" trong cuộc bầu cử Tổng thống dự kiến diễn ra vào tháng 4/2026.

Tình hình an ninh đang là mối lo hàng đầu của người dân Peru. Theo số liệu chính thức, từ tháng 1 đến giữa tháng 8 năm nay đã có hơn 6.000 vụ giết người - con số cao nhất kể từ năm 2017 - cùng gần 16.000 đơn khiếu nại về tống tiền, tăng 28% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong lễ duyệt binh hôm 8/10, bà Boluarte đã quy trách nhiệm một phần cho "người nhập cư bất hợp pháp", cáo buộc họ góp phần làm trầm trọng thêm tình hình tội phạm.

Thủ tướng Eduardo Arana đã lên tiếng bảo vệ Tổng thống trong phiên điều trần trước Quốc hội vào ngày 9/10, song nỗ lực đó không đủ để ngăn chặn quyết định phế truất. Ông nói: "Chúng tôi không bám giữ quyền lực. Ngay từ ngày đầu tiên, chúng tôi đã biết có thể bị buộc rời chức bất cứ lúc nào".

Với việc bà Boluarte bị bãi nhiệm, Peru chính thức bước vào giai đoạn khủng hoảng chính trị mới, khi chỉ trong chưa đầy 1 thập kỷ, quốc gia Nam Mỹ này đã thay đổi tới 6 Tổng thống, phản ánh sự bất ổn sâu sắc của nền chính trị Peru trong bối cảnh tội phạm và bất an xã hội gia tăng.