Phế cầu khuẩn: Nguyên nhân hàng đầu gây bệnh viêm phổi nhưng ít được biết đến

Nghịch lý điều trị và phòng ngừa viêm phổi do phế cầu khuẩn

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), phế cầu khuẩn là tác nhân truyền nhiễm gây ra khoảng 1,6 triệu ca tử vong trên toàn cầu mỗi năm. Tại Việt Nam, phế cầu khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi - bệnh có tỉ lệ mắc và tử vong cao nhất nước ta theo Niên giám thống kê Y tế 2019-2020.

Tại một hội thảo về bệnh lý do phế cầu vừa tổ chức tại TP Hồ Chí Minh mới đây,Theo PGS.TS.BS. Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học y sinh, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh, phế cầu khuẩn là một loại vi khuẩn lây qua giọt bắn khi ho, hắt hơi trong không khí. Bệnh lưu trú ở vùng mũi họng, kể cả ở người lớn hay trẻ em và có thể tìm thấy ở 5-90% người khỏe mạnh.

Người nhiễm phế cầu khuẩn có thể mắc phải các bệnh lý như viêm xoang, viêm tai giữa và cả những bệnh lý xâm lấn có tỷ lệ tử vong đến 40% như nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não.

Tại Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới vẫn tồn tại nghịch lý điều trị và phòng ngừa viêm phổi do phế cầu. TS.BS. Lê Thị Thu Hương, Trưởng Khoa Nội hô hấp - Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP Hồ Chí Minh) phân tích, chi phí điều trị một ca viêm phổi có thể lên tới 710 triệu đồng (chi phí điều trị tại Mỹ), chưa kể chi phí hồi phục chức năng và công sức chăm sóc của người nhà. Đối với những ca nguy kịch, chi phí điều trị có thể cao hơn gấp nhiều lần.

Trong khi đó, chủ động phòng ngừa bằng các biện pháp đơn giản và hiệu quả, tiết kiệm hơn rất nhiều lại chưa được nhiều người quan tâm. Thực tế hệ thống y tế hiện nay đang tập trung nguồn lực vào việc chữa bệnh thay vì phòng bệnh.

“Người lớn tuổi bị viêm phổi do phế cầu có thể trải qua hàng tháng trời trong phòng hồi sức tích cực. Sau khi xuất viện, người bệnh suy kiệt, suy giảm chức năng phổi và phụ thuộc rất lớn vào người chăm sóc” - TS.BS. Lê Thị Thu Hương chia sẻ thêm.

Nguy hiểm với người cao tuổi

PGS.TS.BS. Cao Hữu Nghĩa nhấn mạnh: “Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh chóng. Trong khoảng 100 triệu dân, dự báo đến năm 2036 sẽ có gần 20 triệu người cao tuổi. Đây chính là nhóm đối tượng dễ mắc các bệnh hô hấp, trong đó viêm phổi do phế cầu khuẩn đặc biệt nguy hiểm”.

Theo ông, người cao tuổi thường kèm nhiều bệnh nền như tim mạch, đái tháo đường, bệnh thận hay ung thư. Những yếu tố này khiến nguy cơ mắc viêm phổi nặng cao hơn, biến chứng thường nghiêm trọng và dễ dẫn tới tử vong.

Nhưng trên thực tế, nhiều người cao tuổi ngại thăm khám định kỳ vì e ngại chi phí, thủ tục hoặc chủ quan với những triệu chứng nhẹ. Sự chần chừ này khiến bệnh bị phát hiện muộn, làm tăng tỷ lệ biến chứng và tử vong. Thời gian qua, TP Hồ Chí Minh đã tổ chức khám sức khỏe miễn phí cho người cao tuổi, nhưng PGS.TS.BS. Lê Thị Tuyết Lan, Chủ tịch Liên Chi hội Hen - Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng thành phố cho biết, mới chỉ có khoảng 50% người cao tuổi tại thành phố tham gia khám bệnh.

Các chuyên gia cho biết, hiện nay nhận thức về phế cầu khuẩn trong cộng đồng còn rất hạn chế. Nhiều người chưa phân biệt được viêm phổi do phế cầu với các bệnh hô hấp khác. Khi điều trị không đúng hướng, bệnh diễn tiến nặng thêm và khó kiểm soát. Đặc biệt, tình trạng kháng kháng sinh gia tăng khiến cho việc điều trị càng phức tạp.

“Việc nâng cao hiểu biết về phế cầu khuẩn và chủ động phòng bệnh là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt ở hai nhóm nguy cơ cao nhất là trẻ nhỏ và người cao tuổi”, PGS.TS.BS Lê Thị Tuyết Lan nhấn mạnh.