Sống khổ bên bờ sông sạt lở

Sạt lở bờ sông Bù Lu đang ngày càng nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của hơn 20 hộ dân xã Chân Mây - Lăng Cô (TP. Huế). Mặc dù dự án kè chống sạt lở đã được phê duyệt, công trình vẫn "án binh bất động" vì thiếu kinh phí, trong khi mùa mưa bão lại đang cận kề.

Bờ sông lở "ăn" đến tận nhà dân

Dòng sông Bù Lu chảy qua thôn Thủy Yên - Thủy Cam (xã Chân Mây - Lăng Cô) vốn hiền hòa, nay lại trở thành "điểm nóng" sạt lở mỗi mùa mưa lũ. Những đợt thiên tai nối tiếp trong thời gian qua đã khiến bờ sông bị khoét sâu, kéo dài hơn 1 km, trực tiếp đe dọa hơn 21 hộ dân với hơn 110 nhân khẩu, một cơ sở tôn giáo cùng tuyến đường liên thôn Thủy Yên Thượng - Thủy Cam.

Các vị trí sạt lở nghiêm trọng chủ yếu nằm ở khúc sông cong hình cánh cung, nơi dòng chảy mùa lũ áp sát bờ, tạo lực xói lớn. Nhiều đoạn đã bị "ăn" sâu đến sát mép đường bê tông, chỉ còn cách tường nhà dân vài bước chân. Một số hộ buộc phải di dời khẩn cấp, song hiện tượng sạt lở vẫn tiếp tục diễn ra từng ngày.

Bà Nguyễn Thị Hoa, 75 tuổi, sống sát bờ sông vẫn chưa hết bàng hoàng khi kể lại: "Mỗi khi nước lũ về là đất rơi từng mảng, tre trúc đổ rầm rầm xuống sông. Nghe mà rợn người. Hai vợ chồng già sống trong lo sợ, sợ nước, sợ mất luôn căn nhà."

Cách đó không xa, ngôi nhà của ông Nguyễn Như Lẹ nay chỉ còn cách mép sông chừng 15 mét, trong khi trước đây khoảng cách là 60 mét. Ông kể, qua bảy năm, dòng nước âm thầm "ăn" sâu từng chút một, cuốn theo cả vườn mít, cam và những gốc dâu cổ thụ.

"Nhà cũ của mẹ tôi trước cách sông 30 - 40 mét, giờ chưa tới một mét. Sợ sập xuống sông, tôi phải nhờ người dời nhà đi nơi khác" ông Lẹ bùi ngùi kể lại.

Để chứng minh mức độ sạt lở nghiêm trọng của sông Bù Lu, ông Lẹ dẫn chúng tôi đến một hố sâu rộng hơn 3 mét ngay trong vườn nhà, nơi người dân trong xóm quen gọi là "hố tử thần". Hố đất ấy hình thành sau bão số 10 vừa qua, nay vẫn âm thầm lan rộng từng ngày, không ai biết ranh giới tiếp theo của nó sẽ dừng lại ở đâu.

Nguyên nhân và nỗi lo mùa mưa bão sắp tới

Người dân địa phương cho rằng, nguyên nhân chính khiến sông Bù Lu sạt lở nghiêm trọng là do khai thác cát trái phép kéo dài suốt nhiều năm. Dòng sông vốn ngắn và dốc, mỗi khi mưa lớn, nước dâng nhanh, dòng chảy mạnh càng khoét sâu vào hai bên bờ. Biến đổi khí hậu cùng những trận bão lũ thất thường lại khiến tình trạng này trở thành "nỗi ám ảnh" mỗi mùa mưa về.

Ông Nguyễn A, một người dân sống cạnh sông, chia sẻ: "Chúng tôi sống ở đây bao đời, nhưng mấy năm gần đây sạt lở dữ lắm. Chỉ cần một cơn lũ lớn nữa là đường liên thôn cũng có thể bị cuốn trôi."

Trước thực trạng đó, năm 2024, UBND huyện Phú Lộc (cũ) đã phê duyệt báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng công trình kè chống sạt lở bờ sông Bù Lu với tổng vốn đầu tư 7 tỷ đồng. Tuy nhiên, do thiếu nguồn kinh phí, công trình đến nay vẫn chưa thể triển khai. Trong khi đó, nhiều đoạn bờ sông đã chỉ còn cách nhà dân từ 5 - 7 mét, đe dọa trực tiếp đến an toàn của hàng chục hộ dân.

Ông Trần Văn Minh Quân, Chủ tịch UBND xã Chân Mây - Lăng Cô, cho biết: "Mỗi mùa mưa đến, xã đều phải chủ động di dời các hộ dân ở khu vực trọng yếu đến nơi an toàn. Nhưng đây chỉ là giải pháp tạm thời. Nếu không có công trình kiên cố, nguy cơ sạt lở sẽ còn nghiêm trọng hơn."

Ông Quân cho biết thêm, để ứng phó lâu dài, địa phương đã lập báo cáo kế hoạch đầu tư công gửi Sở Tài chính Thành phố Huế, đề xuất bố trí 78 tỷ đồng nhằm xử lý và khắc phục sạt lở tại khu vực sông Bù Lu. Đây được xem là giải pháp cấp bách, không chỉ bảo vệ sinh kế của người dân mà còn đảm bảo an toàn cho hạ tầng giao thông và đời sống cộng đồng trong khu vực.