Sự khác biệt của Chiến sĩ quả cảm nằm ở quy mô và tính chất thực chiến

Tổng Đạo diễn Mai Thắm trên trường quay Chiến sĩ quả cảm

Sau gần bốn tháng khổ luyện trong môi trường nghiêm ngặt của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam, 16 nghệ sĩ chính thức hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và khép lại mùa đầu tiên của Chiến sĩ quả cảm - chương trình truyền hình thực tế đặc biệt do Bộ Công an chỉ đạo, Cục Công tác Chính trị phối hợp thực hiện.

Một trọng trách lớn đã hoàn thành

- Khép lại hành trình Chiến sĩ quả cảm, là Tổng Đạo diễn, cảm xúc của chị ra sao khi nhìn lại chặng đường từ khi những ý tưởng ban đầu xuất hiện cho đến khi cùng ê‑kíp hoàn thành cảnh quay cuối cùng?

Đạo diễn Mai Thắm: Thật ra, nếu ai có mặt trong đêm văn nghệ chia tay – khi nghệ sĩ và chiến sĩ cùng đàn, cùng hát, cùng kể lại những kỷ niệm trong suốt hành trình, sẽ hiểu cảm xúc của tôi lúc ấy đan xen rất phức tạp. Một trọng trách lớn vừa hoàn thành - có thể gọi là "vỡ òa trong nhẹ nhõm, xen lẫn không ít bồi hồi". Đó là khoảnh khắc ai cũng cố níu thêm chút nữa, dù biết đã đến lúc phải chia tay...

Tôi nhớ có những nghệ sĩ vừa phát biểu vừa rưng rưng. Khi tôi vừa cầm mic hô "I'ts a wrap" (khẩu hiệu báo mỗi lúc hoàn thành xong cảnh quay cuối cùng) thì chiến sĩ và nghệ sĩ đã ùa vào nhau, rồi hòa làm một. Tôi ngồi lặng ở bàn control (điều khiển-PV) một lúc, không còn là đạo diễn nữa - mà là một người từng cùng họ thấm đẫm mồ hôi, bước qua lửa khói, cả những pha tưởng chừng không thể làm được…

Nhớ những ngày đầu, tôi và vài thành viên chủ chốt gặp gỡ khi mọi thứ vẫn còn khá mông lung. Rồi chọn người, chọn kíp. Chúng tôi đã trải qua cả quá trình dài xây dựng từ những viên gạch đầu tiên, chỉnh sửa, báo cáo, nhận góp ý, phá bỏ rồi lại xây mới...

Và chúng tôi vô cùng hạnh phúc khi khán giả đã đón nhận chương trình một cách hết sức nhiệt thành.

- So với những chương trình truyền hình thực tế mà chị đã thực hiện, chị có thể mô tả về sự khác biệt mà Chiến sĩ quả cảm mang lại?

Khác biệt đầu tiên chính là quy mô và tính chất thực chiến. Chương trình này không chỉ là gameshow, mà nghệ sĩ phải "nhập vai" chiến sĩ thật sự: cùng ăn, cùng ở, cùng đổ mồ hôi trên thao trường khắc nghiệt và căng não tìm cách vượt qua những trận thực chiến.

Về sự vất vả: Không chỉ nghệ sĩ bị thử thách – cả ê-kíp và đạo diễn cũng vậy. Tôi phải đứng giữa hai yêu cầu: Đảm bảo an toàn nhưng không đánh mất độ khốc liệt, đảm bảo cảm xúc nhưng không rơi vào "diễn".

Có những cuộc làm việc rất dài, thường xuyên thâu đêm giữa các thành viên ê-kíp để điều chỉnh lại kịch bản, để tìm cách thể hiện. Đôi lúc sau 5 lần 7 lượt họp hành chỉnh sửa tưởng đã ổn nhưng khi khảo sát, tính toán xong lại thay đổi nhiều. Còn khi ra thực địa để diễn tập và ghi hình phối hợp cùng chiến sĩ và khí tài thật, bất chấp nắng mưa, địa hình…thì thật sự không dễ dàng. Có những lúc sự thay đổi diễn ra siêu gấp gáp.

Về cảm xúc: Đây là chương trình mà trước và sau mỗi cảnh quay, tôi thường xuyên tự hỏi: "Vì sao họ (các chiến sĩ) lại chọn con đường gian khổ như vậy? Liệu các nghệ sĩ tham gia có vượt qua thử thách được không, có thể hiện "tròn vai" không? Nếu là mình, liệu mình có làm được như họ?

Cảm giác đó đứng ngoài mọi thành tích, mọi con số rating – nó là cảm giác của sự kết nối, nể phục và tri ân. Khi tôi có những cảm xúc rất thật, tôi tin rằng chương trình nhận được sự đồng cảm từ khán giả.

Nữ đạo diễn trong "lò luyện thép"

- Là chương trình nhận được sự chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ của Bộ Công An, điều đó tạo những thuận lợi đặc biệt gì đồng thời cũng đặt ra thách thức như thế nào cho chị cũng như ê‑kíp trong quá trình thực hiện? Với một nữ đạo diễn chị có nhận được sự ưu ái ở những môi trường được ví như "lò luyện thép"?

Thuận lợi lớn nhất là nguồn tư liệu từ lịch sử ngành Công an rất phong phú, lại có sự phối hợp tuyệt vời từ các đơn vị trực thuộc, nhờ vậy chúng tôi có được những câu chuyện thật, những tình huống thật – không chỉ là tái hiện cho hoành tráng mà còn để lại những cảm nhận sâu sắc hơn…

Nhưng từ đó cũng phát sinh thách thức: khi làm việc với lực lượng chuyên nghiệp, bạn không thể làm "qua loa". Mỗi cảnh quay phải gắn liền với nguyên tắc nghiệp vụ, phải đúng – nếu không sẽ mất sự uy tín. Chưa kể an toàn ở mức cực cao – bởi không chỉ là diễn – là ảnh hưởng thực. Một sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả lớn.

Về việc là một nữ đạo diễn trong môi trường "lò luyện thép" – tôi không hề xem đó là cái "thiếu" hay cái "khó". Tôi may mắn được đồng đội – cả nghệ sĩ và chiến sĩ tin tưởng, Tôi có nhiều công sự tốt và đầy trách nhiệm, cũng không cần phải hò hét to tiếng gì mấy. Sức khỏe tôi thì "trộm vía", vẫn duy trì được dù làm việc cường độ cao trong điều kiện khá vất vả. Và tôi hy vọng rằng mình cũng đã góp phần mang đến một góc nhìn khác nếu như có định kiến nào đó liên quan đến giới tính. Bạn là ai không quan trọng, quan trọng bạn đã làm được những gì thôi.

- Chị có cảm thấy "xót" cho nghệ sĩ khi đã có không ít chấn thương, những lần đổ máu, thậm chí có người từng phải vắng mặt vì chấn thương hoặc sớm chia tay với chương trình?

Có, rất nhiều lúc tôi xót chứ. Xót khi nhìn một số nghệ sĩ – vốn chỉ quen với ánh đèn sân khấu – nay gần như kiệt sức sau những bài huấn luyện hay thực chiến cùng điều kiện nghỉ ngơi giới hạn. Nhiều trường hợp chấn thương đã xảy ra…

Nhưng tôi cũng hiểu rằng, chính cái "xót" đó là động lực để tôi và ê‑kíp phải chuẩn bị tốt hơn: chuẩn bị các phương án, chuẩn bị thiết bị, chuẩn bị về y tế… Và chuẩn bị cả tinh thần cho nghệ sĩ, rằng họ không đến một gameshow thông thường mà đang nhập vai chiến sĩ – lực lượng sẵn sàng xả thân hay thậm chí là hy sinh để bào vệ sự bình yên cho nhân dân. Các bạn không thể không nỗ lực nếu muốn truyền tải phần nào những nỗi vất vả ấy đến khán giả!

Có những nghệ sĩ biết rõ giới hạn của mình nhưng vẫn chọn bước vào. Họ đa số là những đồng nghiệp thân quen của tôi, và sự kiên cường của họ khiến tôi thật sự cảm động, khâm phục.

- Chặng nào khiến ê-kíp cũng như dàn nghệ sĩ đối diện với nhiều khó khăn nhất trong quá trình triển khai thể hiện các nội dung huấn luyện, thực chiến?

Nếu phải chọn, tôi sẽ nói đó là chặng có pha "giải cứu nghẹt thở" trong tập 3 – khi các nghệ sĩ bước vào tình huống thật: nhà ống bị cháy, người mắc kẹt, tiếng kêu cứu, sự hỗn loạn. Chừng ấy thôi cũng đủ để mọi người biết rằng mình đang đứng giữa yêu cầu không chỉ là "chiến thắng thử thách", mà là "đối mặt với nguy hiểm, đối mặt với trách nhiệm, đối mặt với những giới hạn của bản thân".

Đến 3 tập đại án cuối chương trình thì nghệ sĩ đã dần quen với "nghề" chiến sĩ. Nhưng khó khăn lại đến từ địa hình và thời tiết. Chúng tôi ghi hình tại những nơi từng là hiện trường của vụ đại án ma túy Lóng Luông (Sơn La) – vùng đồi núi khu vực sát biên giới Việt - Lào. Mưa gió khiến địa hình thêm hiểm trở, di chuyển thôi cũng đã không mấy dễ dàng huống chi còn vận chuyển hàng tấn thiết bị, sắp xếp nhân sự và khí tài, rồi thực hiện công tác diễn tập, ghi hình. Thời điểm đó địa phương lại đang có dịch, hơn nửa đoàn ốm, vài người (trong đó có 2 nghệ sĩ) còn phải nhập viện…

Nhưng một lần nữa, với sự hợp tác của lực lượng Công an Sơn La cùng các đơn vị (và cả sự hỗ trợ từ bộ đội biên phòng Sơn La nữa), chúng tôi đã cùng nhau vượt qua những thử thách ấy.

- Đã một vài lần chính các chỉ huy lên tiếng nhắc nhở chiến sĩ nhập vai về sự tập trung, thái độ nghiêm túc, là Tổng Đạo diễn chị đã cân đối ra sao giữa chất giải trí và chất chính luận cần thiết?

Chúng tôi đặt ra nguyên tắc: Không bao giờ đánh đổi trách nhiệm bằng tiếng cười rẻ tiền. Khi có phần huấn luyện, thực chiến căng thẳng - chúng tôi đảm bảo đây là môi trường nghiêm túc, đây là thử thách thật. Nhưng ở những khoảnh khắc giải lao, sinh hoạt thường nhật, kết nối đồng đội – đó là lúc giải trí xuất hiện một cách nhẹ nhàng, tự nhiên.

Chúng tôi đã đề xuất cách thể hiện như thế với đơn vị chịu trách nhiệm từ phía Bộ Công an, và cuối cùng nhận được sự đồng thuận nhằm mục tiêu giúp chương trình lan tỏa hơn, gần gũi với công chúng hơn.

- Các nghệ sĩ có chia sẻ thêm với chị về những thay đổi của họ khi tham gia Chiến sĩ quả cảm?

Có, và điều đó khiến tôi rất hạnh phúc. Tôi đã nghe rất nhiều nghệ sĩ nói rằng: "Sau chương trình này, em nhìn bộ cảnh phục khác, nhìn chiến sĩ khác, nhìn bản thân mình khác".

Những mối quan hệ giữa nghệ sĩ và chiến sĩ không chỉ dừng ở trường quay. Ê-kíp và các anh em chiến sĩ vẫn thường xuyên thăm hỏi nhau, gặp gỡ nếu có thời gian. Mono, Lê Dương Bảo Lâm… thỉnh thoảng lên thăm lại "đơn vị cũ", tặng quà sinh hoạt cho các anh em chiến sĩ, "học" lại một vài kỹ năng chưa thành thạo…

Và điều khiến chúng tôi hết sức cảm động, là những cán bộ nghiêm khắc nhất, từng đặt ra những thử thách "khó nhằn" và hao sức nhất thì hóa ra cũng là những người tình cảm nhất. Tôi có cảm giác như chúng tôi vừa đạt đủ niềm tin để mở một cánh cửa khác và bước vào thế giới của các anh – một thế giới giản dị và ấm áp ẩn phía sau vẻ ngoài cứng rắn tưởng chừng như lạnh lùng ấy. Vô cùng khắc nghiệt – vô cùng yêu thương…

- Xin cảm ơn những chia sẻ của chị!