Tăng cường nguồn lực cho công tác trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu thế

Với chủ đề: "Tăng cường nguồn lực cho công tác trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu thế", Tọa đàm khoa học được Tạp chí Dân chủ và Pháp luật phối hợp với Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) tổ chức sáng nay (4/11) tại tỉnh Phú Thọ, nhằm đánh giá thực trạng, nhận diện những điểm nghẽn, thách thức, đồng thời, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả cho công tác trợ giúp pháp lý hướng tới các đối tượng yếu thế trong xã hội.

Tọa đàm được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến với 80 điểm cầu trong cả nước, đại diện Lãnh đạo một số bộ, ngành; đại diện Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; các Sở Tư pháp, các Trung tâm Trợ giúp pháp lý; các tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý; trợ giúp viên pháp lý, luật sư, tư vấn viên pháp luật; các chuyên gia, nhà khoa học, các cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu tham gia.

Bất cập trong việc trợ giúp pháp lý

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Tổng Biên tập Tạp chí Dân chủ và Pháp luật (Bộ Tư Pháp) TS. Trương Thế Côn khẳng định: Trợ giúp pháp lý là một chính sách nhân văn, tiến bộ mà Đảng, Nhà nước ta đã thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân giúp người nghèo, người yếu thế, người có hoàn cảnh đặc biệt được tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. Mặc dù, hệ thống pháp luật về trợ giúp pháp lý đã có bước hoàn thiện, nhưng việc triển khai vẫn còn tồn tại những khó khăn, bất cập về cơ chế, nguồn lực, chất lượng và phạm vi phục vụ, đặc biệt với đối tượng yếu thế.

Tổng Biên tập Tạp chí Dân chủ và Pháp luật Trương Thế Côn cho biết, hiện nay, mạng lưới tổ chức trợ giúp pháp lý đã được hình thành ở tất cả các tỉnh, thành phố. Hàng năm, đã thực hiện được hàng chục nghìn vụ việc góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, giúp cho người dân được tiếp cận công lý, không ai bị bỏ lại ở phía sau. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn triển khai hoạt động trợ giúp pháp lý vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Đơn cử, một số quy định của pháp luật chưa theo kịp yêu cầu đổi mới, cơ chế chính sách, chưa thu hút được các nguồn lực xã hội cho hoạt động trợ giúp pháp lý; Các nguồn lực thực hiện hoạt động trợ giúp pháp lý còn nhiều hạn chế; Sự phối hợp giữa các cơ quan ban ngành trong hoạt động trợ giúp pháp lý vẫn chưa đồng bộ; Việc ứng dụng công nghệ thông tin chuyển đổi số còn chậm chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội....

"Từ thực tiễn cho thấy, hoạt động trợ giúp pháp lý trên thực tế và nhất là trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh công cuộc cải cách tư pháp xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, chuyển đổi số quốc gia và hội nhập quốc tế, việc tăng cường nguồn lực cho công tác trợ giúp pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý cho các đối tượng yếu thế là một yêu cầu khách quan và rất là cấp thiết có ý nghĩa nhân văn sâu sắc" TS. Trương Thế Côn nhấn mạnh.

Cùng chủ trì Tọa đàm, Phó Cục trưởng, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) Vũ Thị Hường cho biết, sau khi hợp nhất, cả nước hiện có 53 Trung tâm trợ giúp pháp lý tại 34 tỉnh, thành phố. Điều đó chứng tỏ, có một số tỉnh, thành phố đang duy trì hai đến ba Trung tâm trợ giúp pháp lý. Số lượng người thực hiện trợ giúp pháp lý khá đông. Cụ thể, gần 1.500 người làm việc trong các Trung tâm trợ giúp pháp lý, trong đó có hơn 700 trợ giúp viên pháp lý. Bên cạnh đó, cũng có hơn 700 Luật sư ký hợp đồng trợ giúp pháp lý với các Trung tâm hoặc đăng ký tham gia trợ giúp pháp lý với các tổ chức ngành nghề luật, tư vấn pháp luật. Hiện, Luật Trợ giúp pháp lý đã quy định rõ về tiêu chuẩn của trợ giúp viên pháp lý. Theo đó, tiêu chuẩn để trở thành trợ giúp viên pháp lý tương ứng với tiêu chuẩn để trở thành luật sư.

Nâng cao chất lượng và phạm vi phục vụ đối tượng yếu thế

Tại tọa đàm các đại biểu đã tập trung thảo luận về các nội dung liên quan đến sự cần thiết và tầm quan trọng của việc tăng cường nguồn lực đối với công tác trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu thế; Quan điểm của Đảng, Nhà nước về tăng cường nguồn lực cho công tác trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu thế; Các yêu cầu đối với việc tăng cường nguồn lực để hoạt động trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu thế đạt chất lượng, hiệu quả cao đáp ứng sự phát triển của đất nước trong bối cảnh mới; Nhận diện những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc liên quan đến việc tăng cường nguồn lực cho hoạt động trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu thế và kiến nghị hoàn thiện; Thực trạng hoạt động trợ giúp pháp lý cho đối tượng yếu và một số kiến nghị, đề xuất giải pháp tháo gỡ; Kinh nghiệm quốc tế liên quan đến hoạt động trợ giúp pháp lý.

Tại buổi tọa đàm, Luật sư Trần Văn An tại điểm cầu tỉnh Bắc Ninh cho rằng, công tác phối hợp giữa Đoàn Luật sư và Sở Tư pháp với Trung tâm trợ giúp pháp lý còn bất cập, chưa đồng bộ; chất lượng của vụ việc trợ giúp pháp lý và chất lượng vụ việc của dịch vụ có thu phí là bằng nhau nhưng trên thực tế vẫn có khoảng cách cần có cơ chế để nâng cao chất lượng. Luật sư Trần Văn An đề xuất, kiến nghị mở rộng mô hình ngày trợ giúp pháp lý miễn phí, trong một năm có 1 ngày trợ giúp pháp lý miễn phí trong toàn quốc. Các luật sư và các tổ chức hành nghề pháp lý cùng thực hiện trong một ngày, như vậy sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác trợ giúp pháp lý.

Luật sư Nguyễn Văn Chiến cho rằng, đội ngũ trợ giúp viên pháp lý ở các tỉnh thành còn rất mỏng, không đáp ứng được yêu cầu của người dân, nhất là ở vùng sâu vùng xa, nhu cầu cần trợ giúp pháp lý miễn phí rất lớn. Việc bồi dưỡng thường xuyên về kiến thức, năng lực, kỹ năng cha đồng đều do vậy còn bất cập trong công tác đảm bảo nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ trợ giúp. Để nâng cao chất lượng, phạm vi phục vụ đối tượng yếu thế cần phải nâng cao chất lượng, nguồn lực đội ngũ luật sư có tâm huyết và trách nhiệm. Đội ngũ luật sư được đào tạo có chiều sâu, có kỹ năng bài bản để tham gia cùng với đội ngũ trợ giúp viên theo qui định của Luật trợ giúp pháp lý.Tổ chức pháp lý của nhà nước cũng cần phải nhân lên nhiều mô hình phù hợp hơn, qua đó nâng cao được chất lượng trợ giúp pháp lý cho người dân, đặc biệt là đối tượng yếu thế.

Có thể thấy, đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên hội nhập, kỷ nguyên số, do đó hoạt động trợ giúp pháp lý đang đứng trước những yêu cầu và những thách thức to lớn đó là phải đổi mới mô hình tổ chức, nâng cao chất lượng đội ngũ, mở rộng phạm vi người được trợ giúp, đa dạng hóa hình thức cung cấp dịch vụ. Đồng thời, cần phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong công tác quản lý điều hành và hỗ trợ người dân tiếp cận được với pháp luật.

Những kết quả, ý kiến phát biểu và đề xuất tại tọa đàm hôm nay là nguồn tư liệu quý góp phần giúp các cơ quan, nhà nước có thẩm quyền nghiên cứu để hoàn thiện thể chế chính sách pháp luật về trợ giúp pháp lý, xây dựng nền tư pháp dân chủ, công bằng, hiện đại, vì nhân dân phục vụ.