Thanh thiếu niên và "cái bẫy" của thuốc lá thế hệ mới

Những năm gần đây, bên cạnh thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang nổi lên như một mối nguy mới, trực tiếp nhắm vào thanh thiếu niên. Thiết kế bắt mắt, mùi hương đa dạng cùng những thông tin quảng bá sai lệch về độ "an toàn" khiến nhiều bạn trẻ dễ dàng sa vào "cái bẫy" nicotine mà không nhận thức đầy đủ về hệ lụy lâu dài.

Theo Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm học sinh 13-15 tuổi đã tăng từ 3,5% năm 2023 lên 8% năm 2024. Ở nhóm tuổi 15-24, tỷ lệ này là 7,3%. Một nghiên cứu trên 3.801 học sinh tại 11 tỉnh, thành phố cho thấy 14% từng sử dụng thuốc lá điện tử, trong đó 7% đang sử dụng thường xuyên - con số đáng báo động về tình trạng lệ thuộc nicotine ở lứa tuổi vị thành niên.

Khác với thuốc lá điếu, thuốc lá thế hệ mới thường được ngụy trang dưới dạng bút viết, USB, thỏi son hay thiết bị công nghệ cá nhân, khiến phụ huynh và nhà trường khó phát hiện. Không ít học sinh cho rằng thuốc lá điện tử "ít hại hơn", không khói, có mùi trái cây, chỉ "dùng cho vui". Tuy nhiên, chính sự mơ hồ này đã mở đường cho hành vi sử dụng kéo dài và nghiện sớm.

Theo BSCKI. Nông Thị Điểm, Bệnh viện Lao và bệnh Phổi Đắk Lắk, nicotine là chất gây nghiện rất mạnh, tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương. Với thanh thiếu niên - nhóm đối tượng não bộ chưa phát triển hoàn thiện - việc tiếp xúc sớm với nicotine có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung, ghi nhớ, kiểm soát cảm xúc và làm tăng nguy cơ nghiện kéo dài. Các chuyên gia khẳng định, dù ở dạng nào, thuốc lá vẫn đưa nicotine và nhiều chất độc vào cơ thể, không có loại thuốc lá nào là an toàn.

Thực tế cho thấy, việc học sinh sử dụng thuốc lá thế hệ mới còn kéo theo nhiều hệ lụy như giảm sút kết quả học tập, vi phạm nội quy trường học, gia tăng hành vi nguy cơ và hình thành tâm lý che giấu với gia đình, thầy cô.

Theo bác sĩ Nguyễn Lê Kim Huệ, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, công tác phòng, chống tác hại thuốc lá trong trường học cần sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường và ngành Y tế. Trong đó, vai trò giám sát, làm gương của phụ huynh được xem là yếu tố then chốt để ngăn chặn thanh thiếu niên tiếp cận thuốc lá thế hệ mới.

Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng không phải là sản phẩm "ít hại", mà là hình thức gây nghiện tinh vi hơn. Nhận diện sớm và hành động kịp thời chính là cách bảo vệ sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ.