Thị trường điện ảnh: Nhìn từ “đỉnh cao” và “vực sâu” của phim Việt

"Đỉnh cao" phim Việt

Nhà phê bình điện ảnh Lê Hồng Lâm nhận định, năm 2025, thị trường điện ảnh Việt Nam ghi dấu giai đoạn tăng trưởng vượt bậc, với nhiều kỷ lục mới.

Theo số liệu từ Box Office Vietnam, tổng doanh thu phòng vé năm 2024 đạt khoảng 4.700 tỷ đồng. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, phòng vé trong nước đã thu về 3.017 tỷ đồng, tăng gần 270 tỷ đồng so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức tăng trưởng mạnh nhất của điện ảnh Việt kể từ sau đại dịch.

Trong giai đoạn này, có khoảng 130 phim được phát hành tại rạp, trong đó 19 phim Việt. Mặc dù chiếm chưa đến 1/6 tổng số phim phát hành, song phim Việt lại mang về 1.800 tỷ đồng, chiếm 67% thị phần - cột mốc chưa từng có trong nhiều năm gần đây.

Tính đến hết tháng 10/2025, có tới 13 phim vượt mốc 100 tỷ đồng, 8 phim Việt dẫn đầu trong top 10 phim ăn khách nhất và 5 phim ra mắt năm 2025 lọt vào top 10 phim Việt ăn khách nhất mọi thời đại. Tỷ lệ nội địa hóa tăng rất nhanh so với con số 29% vào năm 2019, năm được coi là tăng trưởng đột phá trước đại dịch.

Một số phim nổi bật có thể kể đến Bộ tứ báo thủ, Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu, Nhà gia tiên… Đặc biệt, nhìn lại cả năm 2025, giới điện ảnh không khỏi thốt lên khi đây là một năm đặc biệt của thị trường điện ảnh Việt Nam, với điểm nhấn là những bộ phim đề tài chiến tranh, sử thi trở lại đỉnh cao.

Cả ba bộ phim Mưa đỏ, Tử chiến trên không, Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối đều ra mắt đúng thời điểm "thiên thời, địa lợi, nhân hòa", đón đầu các dịp lễ kỷ niệm lớn của đất nước. Với lợi thế về đề tài, cả ba bộ phim đều kích thích về mặt cảm xúc và lòng tự hào dân tộc cho khán giả đương đại.

"Sự thành công của ba bộ phim này với những kỷ lục phòng vé mới, đặc biệt là Mưa đỏ xuất sắc vượt qua kỷ lục của Mai để trở thành phim ăn khách nhất trong lịch sử phim Việt, với doanh thu 714 tỷ đồng. Điều này có một ý nghĩa quan trọng đối với thị trường phim nội địa, khẳng định phim do nhà nước sản xuất và phim về đề tài chiến tranh trở lại đỉnh cao một lần nữa", theo nhà phê bình Lê Hồng Lâm.

Với dân số 100 triệu người và thu nhập bình quân đầu người tăng nhanh, Việt Nam sở hữu tiềm năng phát triển thị trường nội địa rất lớn. Đặc biệt, thế hệ trẻ sẽ là lực lượng thúc đẩy tăng trưởng và doanh thu trong những năm tới.

"Hiện tại, Việt Nam được coi là một trong những thị trường điện ảnh phát triển nhanh nhất thế giới. Tiềm năng và dư địa phim Việt còn nhiều, Mưa đỏ vẫn chưa phải đỉnh cao duy nhất…", ông Lê Hồng Lâm nhận định.

Những đỉnh cao hiếm có của điện ảnh Việt được xác lập ở dòng phim chiến tranh, phim Nhà nước đặt hàng cũng cho thấy tính mở đường, giúp điện ảnh Việt tự tin cho nhiều dự án tương tự, thậm chí lớn hơn trong tương lai gần. Giới chuyên gia đưa ra lời khuyên, các hãng phim nhà nước nên nắm bắt thời cơ này, cơ quan quản lý văn hóa cũng nên có những chính sách đầu tư mới cho điện ảnh để không bỏ lỡ thời cơ vàng cho sự tăng trưởng.

"Thị trường điện ảnh Việt Nam tăng trưởng nhanh nhất thế giới và vẫn còn dư địa để phát triển, trong khi hầu hết các thị trường trên thế giới đều đã bão hòa và đi xuống. Có thể lạc quan cho rằng thị trường điện ảnh Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển nhanh nhất trong lịch sử, 70% khán giả ra rạp chỉ xem phim nội địa, 30% còn lại chia cho phim nhập khẩu, theo tỷ lệ tương ứng là Nhật, Mỹ, Hàn, Thái...", nhà phê bình Lê Hồng Lâm nói.

Nhà phê bình cũng cho rằng, động lực cho sự tăng trưởng của thị trường điện ảnh Việt Nam gần đây chính là sự bùng nổ của phim nội. Từng bị các phim "bom tấn" ngoại lấn át, phim Việt giờ đây đang thống lĩnh phòng vé với những câu chuyện gần gũi, chạm đến cảm xúc của khán giả bản địa. Các đề tài về gia đình, văn hóa truyền thống, phim kinh dị dân gian đã chứng tỏ sức hút mạnh mẽ.

… và những "vực sâu"

Không chỉ tự hào với những bộ phim trăm tỷ, các chuyên gia nhận định thị trường điện ảnh Việt giàu tiềm năng phát triển nên cũng tạo ra ảo giác dễ tham gia, dễ làm giàu.

Nếu năm 2025 ghi nhận dấu mốc có 5 phim nội ra mắt lọt top 10 doanh thu cao nhất mọi thời đại thì đồng thời, rạp Việt cũng chứng kiến nhiều phim thua lỗ, có phim rời rạp chỉ với 153 triệu đồng.

Minh chứng cho thực tế này có thể nhắc đến phim Bịt mắt bắt nai, dù có sự góp mặt của diễn viên Lương Gia Huy của bom tấn Mưa đỏ và được PR rầm rộ, thế nhưng chất lượng của bộ phim không thể được cứu vãn, doanh thu thảm họa.

Tiệm cầm đồ: Có chơi có chịu có lẽ là bộ phim "lập đỉnh" ngược khi chỉ thu 153 triệu đồng và rời rạp trong âm thầm. "Combo" chất lượng thảm họa đi kèm sự ồn ào khi diễn viên chính và nhà sản xuất đấu tố qua lại lẫn nhau đã dẫn đến kết quả là bộ phim bị khán giả quay lưng, lọt top những phim có doanh thu thấp nhất năm 2025.

Một khía cạnh hạn chế khác của thị trường điện ảnh Việt còn thể hiện qua dòng phim độc lập, phim nghệ thuật khó có cơ hội ra rạp, phim hoạt hình doanh thu lẹt đẹt.

Thị trường bùng nổ nhưng sự phát triển tạo ra cả đỉnh cao và vực sâu. Không ít đạo diễn trẻ tham gia thị trường với những phim thiếu tính chuyên nghiệp, vội vã xuất hiện rồi lặng lẽ mất hút.

"Khán giả Việt Nam rất yêu nghệ thuật thứ bảy, luôn thiện cảm với phim Việt, ủng hộ phim Việt nhưng ở đây không có câu chuyện giải cứu phim như giải cứu sản phẩm nông nghiệp", GS.TS Trần Thanh Hiệp, Chủ tịch Hội đồng thẩm định, phân loại phim truyện, phim kết hợp nhiều loại hình (Bộ VHTTDL) chia sẻ.

Những thách thức đối với thị trường điện ảnh Việt còn là môi trường pháp lý chưa đồng bộ, chi phí tăng. Nếu không có chính sách điều tiết phù hợp, nguy cơ thiệt hại cho các doanh nghiệp nhỏ và suy giảm chất lượng nguồn cung nội địa là rất lớn.

Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh (Bộ VHTTDL) Đỗ Quốc Việt cho rằng, thị trường điện ảnh Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng bởi nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Trong đó có những nguyên nhân chính như thiếu kịch bản chất lượng cao, nhiều phim Việt vẫn rơi vào tình trạng lặp lại môtip, thiếu đột phá; nguồn vốn hạn chế, đặc biệt dành cho phim nghệ thuật; thiếu biên kịch, đạo diễn có tầm quốc tế, kỹ thuật hậu kỳ, kỹ xảo còn hạn chế.

"Phim nghệ thuật (phim độc lập) số lượng chưa nhiều, ít được khán giả trong nước quan tâm, dù một số phim được đánh giá cao ở LHP quốc tế…", theo ông Đỗ Quốc Việt.

Nhà quản lý, chuyên gia điện ảnh lưu ý, mong muốn thị trường phim Việt phát triển bền vững và có thêm nhiều đỉnh cao mới, ngành điện ảnh còn nhiều việc phải làm. GS.TS Trần Thanh Hiệp so sánh, muốn có đường sắt cao tốc Bắc Nam, muốn có nhà máy điện hạt nhân, muốn thành lập các trung tâm đổi mới sáng tạo, bên cạnh nguồn lực tài chính, phải nghĩ tới nguồn nhân lực có khả năng đảm đương sử dụng quản lý điều hành, phát triển các cơ sở ấy. Điện ảnh cũng không ngoài quy luật như vậy.

Để phát triển thị trường điện ảnh, không thể không rà soát lại thực lực đội ngũ các nhà làm phim hiện nay và dự báo sự phát triển của đội ngũ đó 5, 10 năm sau.