Thương mại điện tử xuyên biên giới: Từ kênh bán hàng đến trụ cột xuất khẩu mới

Thương mại điện tử Việt Nam 2025 cán mốc 31 tỷ USD

Theo số liệu từ Bộ Công Thường, năm 2025, thương mại điện tử đang trở thành một trong những lĩnh vực tăng trưởng nhanh nhất của nền kinh tế, với mức dự kiến trên 25%. Quy mô thương mại điện tử cán mốc 31 tỷ USD và chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng.

Việt Nam giữ vững vị trí trong Top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới và đứng thứ 3 về quy mô thị trường ở ASEAN (sau Indonesia và Thái Lan).

Đáng chú ý, riêng đối với thương mại điện tử xuyên biên giới, theo tính toán của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số phối hợp với Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, năm 2025, xuất khẩu trực tuyến dự kiến tăng khoảng 18%, trong khi tổng kim ngạch xuất nhập khẩu trực tuyến tăng gần 10%, từ mức khoảng 4,1 tỷ USD lên 4,45 tỷ USD.

Phát biểu khai mạc diễn đàn Diễn đàn Thương mại điện tử xuyên biên giới 2025, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, thương mại điện tử xuyên biên giới đang nổi lên như một kênh mở rộng thị trường hiệu quả cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.

Cùng quan điểm, ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch VECOM nhận định, thương mại điện tử Việt Nam, trong đó có xuất khẩu trực tuyến, đang bước sang giai đoạn cất cánh.

Theo ông Kiên, nếu được hỗ trợ bằng chính sách đồng bộ và triển khai bài bản, thương mại điện tử xuyên biên giới sẽ phát huy mạnh mẽ vai trò trong chiến lược phát triển kinh tế số quốc gia, đặc biệt mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận trực tiếp thị trường quốc tế, giảm chi phí và rút ngắn chuỗi trung gian.

Theo ông Bùi Trung Kiên, để xuất khẩu trực tuyến thực sự trở thành điểm sáng, cần có sự đồng hành chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và doanh nghiệp. Trong đó, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thể chế và hành lang pháp lý; hiệp hội làm cầu nối thông tin, đào tạo và xúc tiến; doanh nghiệp là chủ thể trung tâm, trực tiếp đổi mới mô hình kinh doanh và chinh phục thị trường quốc tế.

Hoạt động kinh doanh không còn phụ thuộc vào biên giới vật lý

Cũng về nội dung này, bà Nguyễn Thúy Anh, Phó trưởng Phòng Chuyển đổi số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, tốc độ tăng trưởng nhanh của thương mại điện tử xuyên biên giới vừa mở ra dư địa lớn cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường toàn cầu, vừa đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện khung khổ pháp lý để quản lý hiệu quả, bảo vệ người tiêu dùng và tạo môi trường cạnh tranh công bằng.

Đại diện Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cho biết Luật Thương mại điện tử mới được Quốc hội thông qua đã có một chương riêng để quy định về thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài. 

Theo quy định mới, việc xác định một nền tảng thương mại điện tử nước ngoài có hoạt động tại Việt Nam không chỉ dựa vào vị trí đặt máy chủ, mà dựa trên mức độ tham gia thực chất vào thị trường Việt Nam. Các dấu hiệu nhận diện bao gồm việc nền tảng có hiển thị tiếng Việt, sử dụng tên miền “.vn”, hoặc đạt đến một ngưỡng giao dịch nhất định với người tiêu dùng Việt Nam.

“Cách tiếp cận này phản ánh đúng bản chất của thương mại điện tử trong kỷ nguyên số, nơi hoạt động kinh doanh không còn phụ thuộc vào biên giới vật lý”, bà Nguyễn Thúy Anh khẳng định.

Một nội dung quan trọng khác của Luật là tăng cường trách nhiệm của nền tảng đối với người bán nước ngoài. Theo quy định mới, đại diện của nền tảng thương mại điện tử nước ngoài phải thay mặt người bán nước ngoài tiếp nhận, xử lý khiếu nại và giải quyết tranh chấp với người mua tại Việt Nam. Đồng thời, người bán nước ngoài phải chịu trách nhiệm tương đương như người bán trong nước.

Đây được đánh giá là bước tiến lớn trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều giao dịch được thực hiện với người bán và nền tảng nước ngoài.

Đặt thương mại điện tử xuyên biên giới trong chiến lược quốc gia

Đặt thương mại điện tử xuyên biên giới trong tổng thể chiến lược phát triển xuất nhập khẩu, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho rằng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch quan trọng trong tư duy phát triển.

Năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt khoảng 920 tỷ USD - mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Tuy nhiên, theo ông Hải, chiến lược xuất nhập khẩu không thể chỉ nhìn vào quy mô, mà phải hướng đến tính bền vững, cân đối thị trường và khả năng chống chịu trước các cú sốc bên ngoài.

Hiện Mỹ chiếm khoảng 1/3 kim ngạch xuất khẩu, trong khi khoảng 40% kim ngạch nhập khẩu đến từ Trung Quốc. Sự phụ thuộc này tiềm ẩn nhiều rủi ro trong bối cảnh biến động địa chính trị và chính sách thương mại toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, thương mại điện tử xuyên biên giới được xem là công cụ quan trọng để doanh nghiệp chuyển từ gia công sang bán hàng trực tiếp, từ OEM sang D2C, từng bước xây dựng thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.

Theo ông Hải, xuất nhập khẩu trực tuyến hiện chủ yếu diễn ra theo mô hình B2B, song đang có xu hướng mở rộng sang D2C, nhất là với các sản phẩm tiêu dùng, thời trang, mỹ phẩm và hàng hóa có tính cá nhân hóa cao. Trên phạm vi toàn cầu, thương mại điện tử xuyên biên giới được dự báo đạt quy mô khoảng 800 tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng 25-30% mỗi năm.