Tỏi, gừng, nghệ - “bộ ba kháng sinh” trong gian bếp

Trong gian bếp của hầu hết các gia đình Việt, ba loại gia vị quen thuộc – tỏi, gừng và nghệ – không chỉ làm dậy hương vị món ăn mà còn được ví như "bộ ba kháng sinh tự nhiên". Ít ai biết rằng, những nguyên liệu dân dã này đã được khoa học hiện đại chứng minh có khả năng tăng cường miễn dịch, kháng khuẩn, chống viêm và hỗ trợ phòng ngừa nhiều bệnh mạn tính.

Tỏi – vị thuốc kháng khuẩn mạnh mẽ từ thiên nhiên

Tỏi (Allium sativum) từ lâu đã được xem là "thần dược" trong dân gian. Trong Đông y, tỏi có vị cay, tính ôn, giúp giải độc, sát trùng, tiêu đờm và kích thích tiêu hóa. Còn trong y học hiện đại, hoạt chất allicin được xem là thành phần chính tạo nên tác dụng kháng khuẩn của tỏi.

Các nghiên cứu cho thấy allicin có khả năng tiêu diệt hàng loạt vi khuẩn, virus và nấm – bao gồm cả những chủng kháng thuốc thông thường. Một số thí nghiệm đã chứng minh tỏi có hiệu quả ức chế vi khuẩn Helicobacter pylori, tác nhân gây viêm loét dạ dày, đồng thời có thể giảm nguy cơ cảm cúm và nhiễm trùng đường hô hấp.

Bên cạnh đó, tỏi còn giúp hạ cholesterol xấu (LDL), giảm huyết áp và cải thiện lưu thông máu, nhờ vậy hỗ trợ bảo vệ tim mạch. Một nghiên cứu của Đại học Oxford năm 2022 ghi nhận, những người bổ sung chiết xuất tỏi thường xuyên trong 12 tuần có mức huyết áp trung bình giảm tới 8 mmHg so với nhóm đối chứng.

Tuy nhiên, tỏi cũng có thể gây kích ứng dạ dày hoặc hạ huyết áp nếu sử dụng quá nhiều. Các chuyên gia khuyến cáo chỉ nên dùng 1–2 tép tỏi sống mỗi ngày, hoặc bổ sung tỏi chín trong các món ăn để vừa có lợi cho sức khỏe vừa dễ tiêu hóa hơn.

Gừng giúp giữ ấm, kích thích tiêu hóa

Nếu tỏi được xem là kháng sinh tự nhiên mạnh mẽ, thì gừng lại được mệnh danh là "bác sĩ ấm" trong Đông y. Gừng có vị cay, tính ấm, tác dụng làm ấm cơ thể, kích thích tiêu hóa và chống buồn nôn.

Thành phần hoạt chất chính của gừng là gingerol – một hợp chất chống viêm, chống oxy hóa mạnh, có tác dụng giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu. Gừng giúp cơ thể kháng lại các phản ứng viêm mạn tính – nguyên nhân gốc rễ của nhiều bệnh như tiểu đường, viêm khớp và bệnh tim mạch.

Một tách trà gừng mật ong ấm mỗi sáng có thể giúp làm dịu cổ họng, giảm ho, đồng thời hỗ trợ tăng cường miễn dịch trong những ngày lạnh. Ngoài ra, y học hiện đại còn chứng minh gừng có thể giảm buồn nôn do say tàu xe hoặc trong thai kỳ, giúp ổn định hệ tiêu hóa và giảm đầy hơi.

Tuy vậy, người bị viêm loét dạ dày, rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc chống đông nên thận trọng, vì gừng có thể làm tăng nguy cơ chảy máu hoặc kích ứng niêm mạc dạ dày nếu dùng liều cao.

Nghệ – sắc vàng của sức khỏe và sắc đẹp

Trong khi tỏi và gừng chủ yếu được dùng để phòng cảm và kháng khuẩn, nghệ lại nổi bật với tác dụng chống viêm và tái tạo tế bào. Từ lâu, nghệ đã được phụ nữ Việt sử dụng để làm đẹp da, liền sẹo và phục hồi sau sinh.

Hoạt chất curcumin trong nghệ là một chất chống oxy hóa cực mạnh, có khả năng ngăn ngừa tổn thương tế bào, chống viêm, kháng khuẩn và thậm chí hỗ trợ ức chế sự phát triển của tế bào ung thư trong giai đoạn sớm. Các công trình nghiên cứu của Ấn Độ và Nhật Bản gần đây còn chỉ ra rằng curcumin có thể cải thiện chức năng gan, giảm men gan và hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ.

Nghệ cũng giúp cải thiện tiêu hóa, giảm triệu chứng đầy bụng, khó tiêu, viêm loét dạ dày. Một ly sữa nghệ ấm trước khi đi ngủ không chỉ giúp dễ ngủ hơn mà còn có tác dụng giảm viêm và làm dịu dạ dày.

Tuy nhiên, curcumin khó hấp thu vào máu. Vì thế, nên kết hợp nghệ với tiêu đen hoặc dầu mỡ để tăng khả năng hấp thu. Dù là "vàng của sức khỏe", nghệ cũng không nên dùng quá nhiều vì có thể gây vàng da, tiêu chảy hoặc ảnh hưởng đến người đang dùng thuốc chống đông máu.