Dấu ấn các chúa Nguyễn trên vùng đất Cố đô

Năm 1558 Đoan Quốc công Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa khai sáng nên sự nghiệp 9 đời Chúa ở xứ Đàng Trong và triều đại 13 đời Vua nhà Nguyễn sau này. Một trong những công trạng gắn với sự nghiệp của 9 Chúa nhà Nguyễn là việc mở mang bờ cỏi bằng công cuộc “Nam Tiến” vào lãnh thổ Phương Nam; đề ra những chính sách hết sức tích cực, tập hợp dân lưu tán từ khắp mọi nơi cấp phát tiền bạc đưa vào khai phá đất đai, phát triển sản xuất; hình thành xóm làng theo tập tục của người Việt. Những tên đất, tên làng của vùng đất Đồng Nai, Mỹ Tho, Tiền Giang cho đến Hà Tiên đã được tạo lập qua dấu chân khai phá của con dân đất Việt, thể hiện chính sách rất tích cực của các Chúa Nguyễn. Núi sông bờ cõi được mở rộng từ Thuận Hóa đến đất mũi Cà Mau.

Trải qua biến cố thăng trầm của lịch sử, những lăng mộ của các Chúa Nguyễn đang yên nghỉ trên vùng đất Cố đô Huế. Từ lăng mộ Chúa Tiên – Nguyễn Hoàng đến vị chúa thứ 9 là Chúa Định - Nguyễn Phúc Thuần, do được cùng xây dựng dưới đầu triều Nguyễn nên quy mô, cấu trúc lăng các chúa Nguyễn cơ bản tương tự nhau. Các lăng đều phân bổ ở phía Tây, Tây Nam kinh thành Huế, dọc hai bờ sông Hương. Tuy quy mô nhỏ hơn, cách thức xây dựng cũng đơn giản hơn nhiều so với các lăng vua Nguyễn về sau nhưng lăng mộ các chúa đều có vị trí rất lý tưởng và hoàn toàn tuân thủ các quy tắc về phong thủy.

Một thực tế cho thấy, với công trạng cũng như giá trị về mặt kiến trúc, lịch sử nhưng hiện tại hầu hết các lăng mộ của các chúa Nguyễn đang bị bào mòn, mai một theo thời gian.

Nhà Huế học Nguyễn Đắc Xuân bày tỏ: “Cần có sự nhìn nhận đúng hơn và chính xác hơn về công trạng của các Chúa Nguyễn cũng như có chính sách tu bổ lăng mộ chúa Nguyễn”.

Thời gian có thể bào mòn, làm phai tàn nhiều thứ nhưng dấu ấn lịch sử luôn trường tồn với giá trị của mình. Những công trạng cũng như kiến trúc lăng tẩm của các chúa Nguyễn vẫn còn lại với thời gian và cần được các thế hệ gìn giữ, phát huy với niềm trân quý đối với các bậc tiền nhân đã có công sức mở mang bờ cõi của nước Việt hôm nay.

Ngày 12/12/2012 vừa qua, Chính phủ đã phê duyệt quyết định số 1880 về hỗ trợ đầu tư bảo tồn và phát huy giá trị di tích Cố đô Huế từ năm 2013 đến 2020 với mức đầu tư 800 tỷ đồng. Đây là lần đầu tiên, quần thể di tích Cố đô Huế có được nguồn hỗ trợ có mục tiêu của Chính phủ. Hy vọng rằng từ nguồn kinh phí này, thực trạng các di tích lăng tẩm ở Cố đô Huế sẽ được cải thiện và trùng tu bền vững.