Lời giải nào cho bài toán nhập siêu?

Bài toán được các chuyên gia kinh tế đặt ra vào lúc này là, mục tiêu kiềm chế mức nhập siêu của cả năm chỉ vào khoảng 12 tỷ USD sẽ được giải quyết như thế nào trong những tháng còn lại?

4 tháng, kim ngạch xuất khẩu 20 tỷ USD, trong khi nhập khẩu gần 25 tỷ USD. Con số nhập siêu gần 4,7 tỉ USD như vậy đã chiếm tới 23% tổng kim ngạch xuất khẩu, tính từ đầu năm tới nay.

Theo TS.Vũ Đình Ánh, Phó Viện trưởng Viện NCKH Thị trường giá cả (Bộ Tài chính): “4 tháng nhập khẩu 25 tỷ đồng, tăng 36,4%. Căn cứ xuất nhập khẩu năm 2009, nhập khẩu chỉ được phép tăng dưới 5% so với xuất khẩu, tăng thế này là đáng lo ngại”.

Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho rằng, con số nhập siêu 4,7 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm chưa đến mức đáng lo. Bởi lẽ hầu hết các mặt hàng nhập khẩu đều tập trung vào máy móc, thiết bị, nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất. Điều này được xem là sẽ giúp cho tăng trưởng sản xuất, thúc đẩy xuất khẩu.

Ông Phạm Thế Anh, Kinh tế trưởng Công ty chứng khoán Thăng Long: “Giá trị nhập siêu cao là do nhập siêu nhiều nguyên vật liệu, đặc điểm cấu trúc kinh tế là phụ thuộc nhiều và đầu tư nước ngoài. Muốn tạo giá trị xuất khẩu cao trong tương lai thì phải nhập nhiều cho nguyên vật liệu sản xuất. Con số 4,7 tỷ không phải là quá lo ngại”.

Nhập khẩu nhiều để tăng xuất khẩu. Thực tế có nghĩa, xuất khẩu vẫn đang phụ thuộc vào nhập khẩu, dệt may là một ví dụ, trong 4 tháng vừa qua, giá trị xuất khẩu của ngành này đạt khoảng 3 tỷ USD, song các doanh nghiệp cũng đã phải chi tới tới 2,6 tỷ USD để nhập về các mặt hàng nguyên phụ liệu như bông, vải dệt, sợi, nguyên phụ liệu khác.

Nhiều ngành kinh tế cũng đang loay hoay với một nghịch lý như thế, muốn hạ nhập siêu phải đẩy mạnh xuất khẩu, nhưng đẩy xuất khẩu cuối cùng lại tăng nhập khẩu. Câu hỏi đặt ra là mục tiên kiềm chế mức nhập siêu không quá 12 tỉ USD sẽ được giải quyết như thế nào?

Cũng theo ông Phạm Thế Anh: “Nếu nhìn vào số liệu quá khứ thì nhập siêu khoảng 14 tỷ USD là hợp lý, nó cân đối được các nguồn ngoại tệ khác, ví dụ giải ngân FDI, kiều hối, 14 tỷ không gây ra biến động nhiều”.

Song theo một số ý kiến khác, mức nhập siêu mục tiêu 12 tỷ USD đã là nhiều và giải bài toán giảm nhập siêu cho năm 2010 cũng không thực sự là quá khó nếu có những giải pháp quyết liệt đồng bộ. Đặc biệt là khâu kiểm soát các mặt hàng nhập khẩu.

TS.Vũ Đình Ánh: “Kiểm soát nhập khẩu máy móc thiết bị của những dự án lớn. Kiểm soát thay thế được nguyên vật liệu thì ta có khả năng kiềm chế dưới 20%. Cần cân nhắc nhóm nào không thay thế được thị trường nhập khẩu. Nhập nguyên vật liệu phải nhập nguyên vật liệu sản xuất, phục vụ tiêu dùng và sản xuất”.

Kiểm soát mặt hàng nhập khẩu được coi là giải pháp ngắn hạn trong năm nay. Còn với bài toán nhập siêu cho giai đoạn dài hạn hơn, cần hóa giải được nghịch lý nhập khẩu phụ thuộc quá nhiều vào xuất khẩu như hiện nay. Phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ vẫn được xem là một giải pháp tốt, nhưng thực tế thị trường này trong nước vẫn còn bỏ ngỏ.