Giải thưởng Chính VinFuture 2025 vinh danh nghiên cứu vaccine HPV

Giải thưởng Chính VinFuture 2025 vinh danh nghiên cứu vaccine HPV

Giải thưởng chính VinFuture 2025 trị giá 3 triệu USD được trao cho TS Douglas R. Lowy, TS John T. Schiller, TS Aimée R. Kreimer và GS Maura L. Gillison (Mỹ) vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus papilloma ở người (HPV) gây ra.

Các nghiên cứu nền tảng về protein capsid của virus papilloma ở người (HPV) do Tiến sĩ Douglas Lowy và Tiến sĩ John Schiller thực hiện đã dẫn đến sự phát triển của các loại vaccine HPV hiệu quả cao, giúp ngăn ngừa hàng triệu ca ung thư cổ tử cung, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển.

Việc tiêm chủng HPV với phác đồ liều đơn, được xác nhận qua các nghiên cứu lâm sàng có tính bước ngoặt của Tiến sĩ Aimée Kreimer, đã mở rộng khả năng tiếp cận trên toàn cầu và hiện đã được Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị. Bên cạnh đó, các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm dịch tễ học của Giáo sư Maura Gillison và Tiến sĩ Aimée Kreimer đã xác định mối liên hệ giữa HPV và ung thư vùng đầu - cổ, một mối đe dọa ung thư đáng chú ý có thể được giảm thiểu nhờ tiêm vaccine HPV.

Thành tựu của Tiến sĩ Lowy, Tiến sĩ Schiller, Tiến sĩ Kreimer và Giáo sư Gillison đã cứu sống hàng triệu người và sẽ tiếp tục góp phần làm giảm gánh nặng ung thư toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới.

"Ung thư cổ tử là một trong những nguyên nhân gây tử vong cho phụ nữ. Tôi đã dành phần lớn sự nghiệp để tăng khả năng tiếp cận của vaccine và có thêm hiểu biết về vaccine, tạo nền tảng mới cho các loại vắc xin này. Các loại vaccine có thể hoàn toàn loại bỏ ung thư cổ tử cung và một số ung thư do HPV gây ra, giúp thế giới của phụ nữ tốt đẹp hơn, cho cộng đồng của họ. Tôi chưa từng kỳ vọng nhận giải thưởng hôm nay. Đây là giải thưởng có nhiều ý nghĩa với tôi. 

Xin cảm ơn Quỹ VinFuture, đã ghi nhận những tiến bộ, tâm huyết, cam kết của chúng tôi với lĩnh vực có tiềm năng tăng cường bình đẳng y tế trên toàn cầu. Tôi tin vào khoa học khoa học tập thể, vào những người không có mặt ở đây hôm nay, các tiến sĩ cũng như các nhà khoa học nghiên cứu. Cảm ơn chồng và các thành viên gia đình - những người luôn theo dõi, hỗ trợ tôi trong nhiều khía cạnh giúp tôi trở thành nhà tiên phong trong ngành khoa học", TS. Aimée R. Kreimer - Viện Ung thư Quốc gia (Hoa Kỳ) xúc động chia sẻ khi nhận giải thưởng.

GS. Maura L. Gillison - Trung tâm Ung thư MD Anderson, Đại học Texas (Hoa Kỳ) cũng dành lời cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và các bệnh nhân đã đồng hành cùng các nhà khoa học trong hành trình nghiên cứu. 

"Xin dành lời tri ân cho đội ngũ của tôi, cho hàng nghìn bệnh nhân - những người liên tục tự nguyện tham gia vào các thí nghiệm để giúp người khác. Tôi gửi lời cảm ơn tới Quỹ VinFuture và hội đồng giải thưởng vì niềm vinh dự tuyệt vời này. Tôi cảm ơn những người bạn trong phòng thí nghiệm của tôi vì không có đội ngũ ấy thì không có thành công hôm nay. Và quan trọng, tôi xin gửi lời cảm ơn chồng tôi và những người con tôi về tình yêu và sự hỗ trợ quý giá", bà nói.

Giải Đặc biệt đặc biệt VinFuture dành cho Nhà Khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới vinh danh đổi mới trong phát triển các loại cây trồng lai có khả năng tự nhân giống

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới vinh danh 5 nhà khoa học: Giáo sư Venkatesan Sundaresan, Giáo sư Raphaël Mercier, Tiến sĩ Emmanuel Guiderdoni, Tiến sĩ Imtiyaz Khanday và Tiến sĩ Delphine Mieulet vì những đổi mới trong phát triển các loại cây trồng lai có khả năng tự nhân giống.

Ưu thế lai đề cập đến sự vượt trội về năng suất và khả năng sinh trưởng của cây lai so với cây bố mẹ. Mặc dù hạt giống lai cho năng suất cao, nhưng nông dân phải mua lại hạt mới cho mỗi vụ mùa. Việc sản xuất hạt lai ở cây lúa, lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới, là một quy trình phức tạp và tốn kém, dẫn đến giá thành hạt giống cao. Vì vậy, lợi ích của giống lai vẫn chưa đến được với phần lớn nông dân trồng lúa.

Công trình nghiên cứu mang tính đột phá này đã ứng dụng hiểu biết về sinh học phát triển và di truyền để tạo hạt giống lúa mang các đặc tính có lợi giống hệt cây mẹ, chỉ thông qua quá trình tự thụ phấn của cây.

Trên sân khấu lễ trao giải GS. Raphaël Mercier - Viện Nghiên cứu Di truyền Cây trồng Max Planck (Đức) đã gửi lời cảm ơn tới Quỹ VinFuture, đồng thời muốn chia sẻ niềm vui tới bạn bè, đồng nghiệp. 

"Giải thưởng này mang 2 ý nghĩa. Thứ nhất là sự công nhận nghiên cứu cơ bản và ứng dụng, thứ hai là sự tôn vinh những giá trị của nghiên cứu này trong ngành nông nghiệp. Chúng tôi đã đặt ra những câu hỏi: tại sao chúng ta khác với những anh chị em của mình? Điều này cũng được ứng dụng với giống cây trồng. Sự tìm tòi, nghiên cứu để hiểu đc khía cạnh này đã dẫn tới công trình được vinh danh ngày hôm nay", ông nói. 

"Tôi hy vọng giải thưởng hôm nay sẽ là nguồn cảm hứng cho người trẻ tiếp tục theo đuổi khoa học, phụng sự nhân loại. Nhà khoa học thường được nhìn nhận như người lẻ loi đi tìm kiếm, khám phá công trình riêng của mình, nhưng thực tế, khoa học có tính hợp tác rất cao. Tôi không thể đạt được thành công như ngày hôm nay nếu không có những người đồng nghiệp và gia đình mình", GS. Venkatesan Sundaresan - Đại học California, Davis (Hoa Kỳ) cho hay.

Alicia Keys trình diễn Girl on Fire và If I Ain't Got You

Chủ nhân 17 giải Grammy Alicia Keys đã mang tới hai ca khúc Girl on Fire và If I Ain't Got You lên sân khấu lễ trao giải VinFuture. Đây là hai ca khúc nổi tiếng gắn liền với tên tuổi của cô.

Alicia Keys, 44 tuổi, là ca sĩ, nhạc sĩ và nghệ sĩ piano người Mỹ. Cô nổi tiếng toàn cầu với chất giọng soul mạnh mẽ và kỹ năng piano điêu luyện, từng giành 17 giải Grammy nhờ các bản hit như Fallin', No One và If I Ain't Got You. 

GS. Mary-Claire King (Mỹ) - Nhà khoa học nữ VinFuture 2025

Giải đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học nữ được trao cho GS Mary-Claire King (Mỹ) vì sự phát hiện gen BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa.

Chia sẻ niềm vui khi nhận giải thưởng, GS Mary-Claire King cho biết, bà vinh dự nhận giải thưởng, thay mặt cho tất cả những nhà khoa học đang nỗ lực phòng ngừa ung thư vú và buồng trứng cho phụ nữ.

"50 năm trước, lúc đó có lẽ không tưởng cho 1 công dân Mỹ thế hệ tôi có thể tin là điều này sự thực nhưng ta ở đây. Tôi vinh dự nhận giải thưởng này, thay mặt tất cả chúng tôi - những người đã nỗ lực để có thể phòng ngừa ung thư vú và buồng trứng cho nhiều phụ nữ.

Tôi bất ngờ vì nhận được giải thưởng dành riêng nhà khoa học nữ, bởi vì chẳng phải các phát kiến của nhà khoa học nữ cũng như như nam? Mọi nhà khoa học đều như nhau, những thành công của chúng tôi và nhà khoa học khác.

Chúng ta - những người phụ nữ - đang làm được, khuyến khích người trẻ và nhà khoa học nữ trẻ theo bước chúng tôi trên hành trình này", GS Mary-Claire King phát biểu.

Giáo sư Mary-Claire King là một nhà di truyền học tại Đại học Washington, thành phố Seattle, Mỹ. Bà sinh ra và lớn lên ở Chicago, nhận bằng Cử nhân Toán học tại Carleton College, bằng Tiến sĩ Di truyền học tại Đại học California, Berkeley, và hoàn thành chương trình nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học California, San Francisco. Bà từng là giáo sư tại Đại học California, Berkeley từ năm 1976 đến 1995 và giảng dạy tại Đại học Washington từ năm 1995 đến nay.

Giáo sư King đã tham gia nhiều hội đồng và ủy ban nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH). Bà cũng từng là cố vấn cho Ủy ban về Người Mất Tích của Cộng hòa Argentina và thực hiện xét nghiệm ADN phục vụ điều tra cho các Tòa án Hình sự Quốc tế của Liên Hợp Quốc. Bà từng là Chủ tịch Hiệp hội Di truyền Mỹ và là thành viên Hội đồng Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ (NAS). Ngoài NAS, Giáo sư King còn là thành viên của Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Khoa học Mỹ, Viện Hàn lâm Y học Quốc gia Mỹ, Hội Triết học Mỹ, và là thành viên nước ngoài của Viện Hàn lâm Khoa học Pháp. Các giải thưởng danh giá mà bà nhận được bao gồm: Giải thưởng Di truyền học của Quỹ Gruber, Giải thưởng Dan David (Israel), Giải thưởng Shaw (Hong Kong), Giải thưởng Lasker cho Nghiên cứu Y học, và Huân chương Khoa học Quốc gia Mỹ.

Giải Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển vinh danh công trình nghiên cứu sinh thái vi sinh vật

Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển gọi tên GS Maria Esperanza Martínez-Romero, Đại học Tự chủ Quốc gia Mexico (Mexico) với công trình  "Vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới".

Khác với nhiều phương pháp trước đây vốn dựa vào các chủng Rhizobium mô hình hoặc các chế phẩm thương mại từ vùng ôn đới, Giáo sư Esperanza Martínez-Romero tập trung vào việc phân lập các chủng bản địa thích nghi với điều kiện đất và cây trồng ở vùng nhiệt đới, qua đó đóng góp nền tảng quan trọng cho hiểu biết về sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh.

Bà đã phát hiện và mô tả nhiều loài Rhizobium mới, góp phần vào phân loại vi sinh và sự hiểu biết về tương tác cây - vi sinh trong nông nghiệp. Phát hiện sớm về Rhizobium tropici của bà đã mở ra một hướng nghiên cứu hoàn toàn mới về vi khuẩn cố định nitơ thích nghi với môi trường nhiệt đới.

Công trình của bà đã có ảnh hưởng sâu rộng trong lĩnh vực sinh thái học vi sinh vật thông qua việc nhấn mạnh vào sự đa dạng vi sinh, mối quan hệ cộng sinh vượt ra ngoài cây họ đậu, và ứng dụng thực tiễn trong bối cảnh nguồn lực hạn chế.

"Tôi vô cùng vinh dự và cảm kích khi được nhận giải thưởng ngày hôm nay. Giải thưởng VinFuture đã đóng góp và tăng cường sự hiện diện của khoa học, củng cố niềm tin vào khoa học, đồng thời thúc đẩy người trẻ theo đuổi các ngành khoa học, đặc biệt là sinh học và y tế.

Tôi luôn có ước muốn được đóng góp nhiều hơn, nhưng các vấn đề ngày càng tăng lên nhanh chóng. Nhưng nếu chúng ta nỗ lực cùng nhau thì có thể cùng nhau đạt kết quả tốt đẹp hơn.

Ở Mexico đang có những mất mát liên quan tới mùa màng: cam, cà chua bị ảnh hưởng do độ ẩm cao. Chúng tôi hy vọng có thể chọn được các loại cây, vi khuẩn có thể đem lại lợi ích, giải pháp cho hiện tại và tương lai. Chúng ta cũng phải thuyết phục người trẻ tham gia nghiên cứu những vấn đề liên quan đến lợi ích nhân loại", GS. María Esperanza Martínez-Romero cho hay.

 Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Việt Nam tiếp tục là điểm đến tin cậy, hấp dẫn của các nhà khoa học

Phát biểu tại lễ trao giải, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, trong thời gian qua, Đảng, Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương quan trọng có ý nghĩa lịch sử, đánh dấu mốc phát triển mới như: đổi mới tư duy trong xây dựng và thi hành pháp luật, xác định xây dựng pháp luật là "đột phá của đột phá" - phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia - hội nhập quốc tế trong tình hình mới - phát triển kinh tế tư nhân, giáo dục đào tạo, y tế…. 

Đặc biệt, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trọng yếu của giai đoạn phát triển mới. Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 193, mở đường cho những cơ chế thử nghiệm đặc thù, nhằm tạo không gian sáng tạo rộng mở hơn cho đội ngũ trí thức, điều kiện thuận lợi hơn để các nhà khoa học và doanh nghiệp triển khai các ý tưởng, sáng chế, phục vụ yêu cầu của thực tiễn.

"Việt Nam mong muốn cùng cộng đồng các nhà khoa học thế giới đẩy mạnh hợp tác trong nghiên cứu các vấn đề chung của nhân loại, thúc đẩy trao đổi học thuật, đào tạo nhân lực chất lượng cao, hợp tác chuyển giao công nghệ và triển khai các mô hình phát triển xanh, phát triển bao trùm. Chúng tôi sẵn sàng đồng hành với các quốc gia, tổ chức, viện nghiên cứu trên tinh thần cởi mở, trách nhiệm và tôn trọng lẫn nhau. Việt Nam sẽ tiếp tục là điểm đến tin cậy, hấp dẫn của các nhà khoa học để các giá trị sáng tạo được sẻ chia và lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng quốc tế.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là lựa chọn, mà là con đường sống còn, Việt Nam cam kết xây dựng môi trường pháp lý minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi để các mô hình đổi mới sáng tạo được triển khai hiệu quả và an toàn, góp phần tích cực trong sự phát triển của khu vực và thế giới", Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nói.

GS. Richard Henry Frien: VinFuture đang vượt ra khuôn khổ một giải thưởng thông thường.

Phát biểu khai mạc lễ trao giải, GS. Richard Henry Friend - Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture cho biết, giải thưởng VinFuture ngày càng nhận được lượng đề cử lớn - riêng năm nay là 1.705 đề cử. Công tác tuyển chọn bắt đầu ngay sau thời điểm đóng hạn đề cử vào tháng Tư với sự tham gia của Hội đồng Sơ khảo và kéo dài đến cuối tháng 8 - thời điểm Hội đồng Giải thưởng đưa ra quyết định cuối cùng.

"Các nhà khoa học được vinh danh năm 2025 sẽ mang đến những khám phá khoa học xuất sắc, góp phần tạo ra lợi ích lớn lao cho xã hội - cả về phúc lợi con người lẫn phát triển bền vững. Công trình của họ nhắc chúng ta rằng khoa học không chỉ là tri thức, mà còn là trách nhiệm - trách nhiệm đóng góp vào tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh và các thế hệ tiếp theo.

Đôi khi, chúng ta lo ngại rằng khoa học mới có thể mở ra một “chiếc hộp Pandora” và cần sự cẩn trọng để định hướng các công nghệ mạnh mẽ theo hướng an toàn và đúng đắn. Nhưng nhiều hơn thế, như quý vị sẽ thấy tối nay, những lợi ích mà các phát minh mang lại là vô cùng rõ ràng - và đằng sau đó là những câu chuyện đầy cảm hứng về trí tuệ, nghị lực và niềm tin vào khoa học", GS. Richard Henry Friend nhấn mạnh. 

GS. Richard Friend cũng cho biết thêm, trong 5 mùa giải, VinFuture đã vinh danh nhiều nhà khoa học xuất sắc - những người sau đó tiếp tục được ghi nhận bằng các giải thưởng danh giá khác của thế giới.

"Chúng tôi vô cùng hân hoan gửi lời chúc mừng tới GS. Omar Yaghi - người được vinh danh Nobel Hóa học 2025 cho các nghiên cứu về cấu trúc khung mở kim loại-hữu cơ (MOFs) mở ra các ứng dụng lớn cho năng lượng sạch. Ông là Chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới năm 2021.

Cũng trong năm đó, hai nhà khoa học đoạt Giải thưởng Chính VinFuture - GS. Katalin Kariko và GS. Drew Weissman - sau đó đã nhận Giải Nobel Y-sinh năm 2023.

Chúng tôi cũng từng vinh danh những nhà khoa học tiên phong trong trí tuệ nhân tạo - lĩnh vực tiếp tục định hình tương lai khoa học. Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới năm 2022 được trao cho John Jumper và Demis Hassabis (Google DeepMind) với đột phá về mô phỏng cấu trúc protein bằng AI - đưa họ đến với Giải Nobel Hóa học 2024.

Năm 2024, GS. Geoffrey Hinton được vinh danh với Giải thưởng Chính VinFuture và cũng đồng thời nhận Nobel Vật lý trong cùng năm".

Kết thúc bài phát biểu, GS. Richard Henry Friend khẳng định niềm tin, rằng VinFuture đang vươn mình phát triển vượt ra khuôn khổ một giải thưởng thông thường.

"Như chúng ta đã chứng kiến trong tuần này: VinFuture đã kết nối tinh hoa tri thức thế giới, tinh thần trách nhiệm và khát vọng phụng sự nhân loại", ông nói.

Lễ trao giải VinFuture 2025: Tôn vinh những đổi mới đột phá

Theo Quỹ VinFuture, với chủ đề "Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng", lễ trao giải sẽ tôn vinh các Chủ nhân Giải thưởng mùa thứ 5, chủ nhân của những công trình khoa học đột phá, được lựa chọn kỹ lưỡng từ 1.705 đề cử gửi về từ khắp thế giới.

Lễ trao giải VinFuture 2025 là lời tri ân sâu sắc gửi tới những phát minh, thành tựu khoa học đột phá đang góp phần kiến tạo một tương lai tốt đẹp hơn cho hàng tỷ người trên toàn thế giới, đồng thời mang đến những màn trình diễn thăng hoa, truyền viễn cảnh tươi sáng về một thế giới bền vững.

Tại lễ trao giải, chủ nhân của các giải thưởng: Giải đặc biệt dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển; Giải đặc biệt dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực; Giải đặc biệt dành cho Nhà khoa học nữ và Giải thưởng chính được vinh danh.

Bên cạnh tôn vinh những công trình, đổi mới đột phá, lễ trao giải cũng có những phần trình diễn vô cùng đặc sắc như trình diễn múa tương tác Mapping dải lụa - Hành trình vươn tầm; trình diễn hát mashup "Đất nước lời ru - Phù Đổng Thiên Vương" - Nghệ sĩ Đức Phúc; trình diễn Violin "House of Bach" - Nghệ sĩ Ezinma Ramsay và đặc biệt nhất là sự xuất hiện của chủ nhân 17 giải Grammy Alicia Keys

Nổi danh toàn cầu với giọng hát đầy nội lực, lời ca truyền cảm hứng và loạt bản hit kinh điển như “Fallin’”, “If I Ain’t Got You”, “Superwoman” và “Girl on Fire”, Alicia Keys từ lâu được xem là một trong những nghệ sĩ có sức ảnh hưởng nhất của thế hệ mình.

Sự góp mặt của cô tại Lễ trao giải VinFuture 2025 truyền tải mạnh mẽ thông điệp về sức mạnh, sự chuyển mình và niềm hy vọng, tinh thần mà chủ đề “Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng” muốn tôn vinh trong năm nay.