Từ thiện mùa bão lũ dưới góc nhìn người trẻ: Minh bạch, bền vững và đầy trách nhiệm

Mỗi năm, khi những cơn bão lớn đổ về miền Trung hay vùng núi phía Bắc, bên cạnh hình ảnh lực lượng cứu hộ làm việc ngày đêm, người ta còn thấy sự xuất hiện quen thuộc nhưng đầy ấm áp của các nhóm thiện nguyện trẻ. Từ sinh viên, người đi làm, tất cả đang tạo nên một thế hệ có cách làm từ thiện mới: minh bạch, sáng tạo và gần gũi.

Tổ chức bài bản và ưu tiên tính bền vững

Nếu trước đây, phần lớn hoạt động thiện nguyện của giới trẻ mang tính tự phát, thì nay, nhiều cá nhân đã chuyển sang hướng tổ chức bài bản hơn và quan tâm đến tính hiệu quả và bền vững của việc giúp đỡ.

Từ niềm đam mê xe địa hình và xuồng hơi, Câu lạc bộ Xe bán tải địa hình Việt Nam (CLB PVC - Vietnam Pickup Club) đã trở thành lực lượng cứu hộ xuồng hơi và vận chuyển hàng cứu hộ. Từ đó, các thành viên tham gia học hỏi, tập huấn bài bản, có chứng chỉ và kinh nghiệm tham gia cứu hộ, cứu nạn trong tất cả các đợt mưa lũ từ 2020 đến nay. 

100% các thành viên đều đã được cấp bằng lái, giấy chứng nhận điều khiển, sử dụng phương tiện thủy theo quy định của pháp luật và luôn sẵn sàng lên đường khi người dân cần giúp đỡ, có mặt ở tất cả các điểm nóng, đưa người, tài sản từ tâm vùng ngập lụt ra ngoài và đưa đồ tiếp tế từ ngoài vào trong.

“Đội phản ứng nhanh Xuồng hơi chỉ đi cứu hộ, cứu nạn khi có tình huống thiên tai, lũ lụt, cần sử dụng đến phương tiện xuồng hơi. Ngoài ra, kinh phí đi cứu trợ do đội tự chi trả, không nhận quyên góp, ủng hộ dưới mọi hình thức”, anh Đặng Nam Dậu – thành viên Đội phản ứng nhanh Xuồng hơi PVC chia sẻ.

Anh Chu Đức Trung – thành viên CLB Xe bán tải địa hình Việt Nam (PVC Bạch Mã) cho biết thêm: “Mỗi khi có tình huống khẩn cấp xảy ra ở một địa phương, các thành viên CLB sẽ liên hệ với các đầu mối, người quen, chính quyền địa phương nơi xảy ra thiên tai, lũ lụt, dịch bệnh để tìm hiểu tình hình thiệt hại thực tế và nhu cầu cần thiết. Sau đó, nhóm vận động theo 2 bước. Bước 1, vận động từ chính các thành viên trong nhóm. Sau đó đến bước 2 là vận động từ các mối quan hệ bạn bè, người thân của các thành viên. Chúng mình không kêu gọi ủng hộ rộng rãi trên các phương tiện truyền thông đại chúng (đặc biệt là kêu gọi tiền). Toàn bộ chi phí cho việc đi lại, vận chuyển, hậu cần của nhóm cũng là do các thành viên tự chi trả”.

Điều đáng chú ý là nhiều bạn trẻ ngày nay không làm từ thiện vì phong trào, mà họ coi việc giúp đỡ đồng bào là sự sẻ chia giữa những người cùng cộng đồng.

“Bão lũ là chuyện thiên tai, ai cũng có thể gặp phải. Nếu mình may mắn hơn, thì việc giúp người khác không phải là làm ơn mà là trách nhiệm của người trẻ sống trong xã hội hiện đại” – Trần Thị Huyền (18 tuổi, trường THPT Quốc Oai) chia sẻ.

Giới trẻ cũng bắt đầu đặt câu hỏi về tính bền vững của hoạt động cứu trợ. Nhiều nhóm không chỉ gửi quà mà còn hỗ trợ vật liệu xây dựng, cây giống, thiết bị học tập, với mong muốn giúp người dân ổn định cuộc sống lâu dài sau bão. Không ít bạn trẻ vận dụng kỹ năng nghề nghiệp của mình vào công tác thiện nguyện: sinh viên thiết kế làm poster kêu gọi quyên góp, xây dựng website quản lý tài chính minh bạch, hay nhóm sinh viên truyền thông tổ chức chiến dịch truyền cảm hứng trực tuyến,…

Lòng tốt phải đi đôi với kỷ luật

Bạn Hồ Sỹ Tùng Khánh (22 tuổi, Nghệ An), đang sinh sống và học tập tại Hà Nội chia sẻ: “Mình sinh ra ở nơi vùng bão lũ nên mình hiểu người dân mình phải chịu thiệt thòi ra sao. Đối với việc chung tay ủng hộ đồng bào, mình hoàn toàn ủng hộ. Nhưng mình tuyệt đối sẽ không ủng hộ thông qua các cá nhân hay đoàn nào, bây giờ tin giả rất nhiều, mình sẽ chỉ gửi qua các kênh chính thống của Chính phủ hoặc Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam”.

Nhiều bạn trẻ cũng tận dụng sức mạnh của truyền thông để lan tỏa thông điệp. Hashtag #Unghobaolu, #HuongvemienTrung hay các video ngắn ghi lại hành trình cứu trợ đang lan truyền mạnh mẽ trên TikTok, Facebook, tạo nên một làn sóng tích cực về trách nhiệm công dân của thế hệ trẻ.

“Mình ưu tiên minh bạch chính xác, gửi tới các tài khoản công, còn ủng hộ qua cá nhân thì mình chỉ tin tưởng những người quen xung quanh mà mình biết là họ có đi làm từ thiện thật (công ty, người thân, bạn bè)”, bạn Lê Thu Anh (24 tuổi, Hà Nội) cho biết

Theo anh Đặng Nam Dậu, trong quá trình từ thiện nên liên lạc với cán bộ địa phương, mặt trận địa phương nơi bão lũ, vì cán bộ địa phương am hiểu địa bàn, thông tin người dân, việc này sẽ giúp đoàn trong việc di chuyển và tiếp cận tới bà con một cách thuận tiện nhất.

Đại diện CLB PVC cũng đưa ra những lưu ý cho các đoàn cứu trợ:

- Chú ý nắm bắt thông tin từ địa phương nơi bão lũ để có kế hoạch vận động đúng thứ cần thiết, báo cáo kế hoạch đầy đủ, rõ ràng với lực lượng chức năng và chính quyền địa phương. Không chạy theo phong trào, hạn chế các mặt hàng dễ bị dư thừa như mì tôm, gạo hoặc hàng hóa dễ hư hỏng.

- Công tác vận chuyển, cứu trợ cần phải được chuẩn bị kỹ lưỡng bởi những người có kinh nghiệm. Mọi phương án hậu cần, di chuyển đều phải được tính toán kỹ lưỡng về số xe, số người mỗi xe, số hàng mỗi xe, thời gian di chuyển, loại xe sử dụng để vận chuyển,...

- Chủ động tìm kiếm những địa phương vùng sâu vùng xa, ít được nhắc đến trên truyền thông, đường xá đi lại khó khăn - nơi những đoàn thiện nguyện khác không đến được.

- Ưu tiên nhận ủng hộ bằng hiện vật, hạn chế nhận hiện kim. Nếu có mạnh thường quân ủng hộ bằng hiện kim sẽ quy đổi ngay sang hiện vật có giá trị tương ứng để đảm bảo tính minh bạch.

- Công tác nắm thông tin và triển khai vận động, rồi đến bước vận chuyển hàng hóa phải nhanh chóng, kịp thời. Tránh tình trạng qua thời điểm vàng để đưa hàng cứu trợ rồi mới đến sẽ gây tình trạng dư thừa tại những chỗ đã có, còn những chỗ chưa có thì không nhận được hàng hóa.

- Sau mỗi chương trình, cần tổng hợp, báo cáo đầy đủ, rõ ràng trên các trang cá nhân thành viên hoặc trang fanpage của team.

Mỗi người đều có những ý kiến để đóng góp cho việc làm từ thiện và cứu trợ trở nên hiệu quả. Thực tế, việc từ thiện chưa bao giờ là việc làm đơn giản và dễ dàng. Chỉ khi lòng tốt được đặt đúng chỗ, được kiểm chứng và dẫn dắt bởi trách nhiệm, niềm tin vào hoạt động thiện nguyện mới có thể được giữ gìn và lan tỏa. Niềm tin ấy là nền tảng cho sự gắn kết cộng đồng, tạo nên những giá trị nhân văn bền vững trong xã hội hiện đại, giữa thế hệ trẻ biết quan tâm, biết hành động, biết chịu trách nhiệm và tôn trọng pháp luật.