Tỷ lệ tiêm chủng suy giảm, số ca mắc sởi tại châu Âu và Trung Á tăng mạnh

Đây là dấu hiệu đáng lo ngại, phản ánh xu hướng dịch bệnh sởi đang trỗi dậy trở lại sau nhiều năm kiểm soát hiệu quả.

Theo WHO, khoảng 95.000 người trên thế giới đã tử vong do sởi trong năm 2024, phần lớn là trẻ em dưới 5 tuổi. Con số này thấp hơn đáng kể so với 780.000 ca tử vong trong năm 2000, nhờ những tiến bộ trong tiêm chủng. Tuy nhiên, WHO nhấn mạnh: "Mọi trường hợp tử vong do bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine hiệu quả và chi phí thấp đều là điều không thể chấp nhận".

Từ đầu thế kỷ XXI đến nay, các chiến dịch tiêm chủng đã giúp cứu sống gần 59 triệu người. Dù vậy, số ca mắc sởi toàn cầu lại đang tăng nhanh. Năm 2024 ghi nhận 11 triệu ca nhiễm, cao hơn khoảng 800.000 ca so với thời kỳ trước đại dịch.

Tại châu Âu và Trung Á, WHO ghi nhận hơn 120.000 ca mắc sởi trong năm 2024, mức cao nhất trong hơn 25 năm. Tổng cộng 59 quốc gia trên toàn cầu đã bùng phát ổ dịch lớn trong năm qua, gần gấp 3 lần so với năm 2021.

Đầu năm 2025, tại khu vực châu Mỹ, từ 1/1 - 18/4/2025 đã có 2.318 ca sởi xác nhận, bao gồm 3 trường hợp tử vong - mức tăng gấp hơn 10 lần so với cùng kỳ năm 2024. Tính đến cuối tháng 11/2025 đã có 46 đợt bùng phát và 1.798 ca sởi được xác nhận tại Mỹ. Còn tại Canada, Tổ chức Y tế Liên Mỹ (PAHO), cơ quan trực thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ngày 10/11 thông báo Canada đã chính thức mất trạng thái "loại trừ bệnh sởi". Đây là lần đầu tiên sau hơn 3 thập kỷ, Canada rơi vào tình trạng này, kể từ khi quốc gia Bắc Mỹ tuyên bố loại trừ bệnh sởi năm 1998.

Tổng Giám đốc WHO, ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, cảnh báo: "Sởi là virus có khả năng lây nhiễm mạnh nhất thế giới. Những số liệu này cho thấy bất kỳ lỗ hổng nào trong hệ thống phòng vệ của chúng ta cũng tạo cơ hội cho virus lan rộng".

WHO xác định nguyên nhân chính dẫn tới dịch bùng phát là ngày càng nhiều người từ chối hoặc trì hoãn tiêm chủng. Sởi lây lan mạnh đến mức ít nhất 95% dân số cần được tiêm phòng để đạt miễn dịch cộng đồng.

Năm 2024, 84% trẻ em trên thế giới đã tiêm mũi vaccine sởi thứ nhất và 76% tiêm mũi thứ hai, tăng nhẹ so với năm 2023. Tuy nhiên, điều này vẫn khiến hơn 30 triệu trẻ em chưa được bảo vệ đầy đủ, chủ yếu tại châu Phi và khu vực Đông Địa Trung Hải.

WHO lưu ý, ngay cả những quốc gia có tỷ lệ bao phủ vaccine cao vẫn có nguy cơ xuất hiện ổ dịch nếu tồn tại các nhóm dân cư không tiêm chủng. Sởi cũng thường là bệnh đầu tiên tái xuất khi hệ thống y tế suy yếu hoặc khi tỷ lệ tiêm chủng giảm.

Ngoài nguy cơ tử vong, trẻ sống sót sau khi mắc sởi còn có thể đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, mù lòa hoặc viêm não, gây tổn thương lâu dài.

Trước tình hình dịch bùng phát trên diện rộng, WHO kêu gọi các quốc gia tăng đầu tư cho các chương trình tiêm chủng và nỗ lực hơn nữa trong việc loại trừ sởi trên phạm vi toàn cầu.

Ông Tedros nhấn mạnh: "Sởi không phân biệt biên giới. Khi mọi trẻ em đều được tiêm phòng, chúng ta có thể ngăn chặn các ổ dịch tốn kém, cứu sống hàng triệu người và tiến tới loại trừ căn bệnh này".