Xanh hóa ngành hóa chất, phân bón: Đòn bẩy cạnh tranh cho nông nghiệp Việt Nam

Phát biểu tại Hội thảo "Xanh hóa ngành hóa chất, phân bón: Vấn đề đặt ra trong thực tiễn và giải pháp thực hiện", ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, ngành công nghiệp hoá chất và phân bón đóng vai trò rất quan trọng trong sản xuất nông nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, đây cũng là ngành sử dụng khá nhiều tài nguyên thiên nhiên, tạo nguồn phát thải lớn khí nhà kính và ô nhiễm môi trường. Theo đó, thực hiện tốt chuyển đổi xanh ngành hóa chất và phân bón đang trở thành một trong những nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của cả hệ thống chính trị, các doanh nghiệp và người dân.

"Việc xanh hóa sản xuất hoá chất và phân bón thông qua việc sử dụng nguyên liệu tái tạo, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải bảo vệ môi trường, áp dụng công nghệ hiện đại sẽ đem lại ý nghĩa và lợi ích lớn, giúp tăng trưởng kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội và khắc phục ô nhiễm môi trường" - ông Hoàng Quang Phòng thông tin.

Đặc biệt, Việt Nam là quốc gia có lợi thế về phát triển nông nghiệp, một số sản phẩm trong ngành nông nghiệp của Việt Nam như gạo, cà phê, chè, cacao... đã xuất khẩu tại nhiều thị trường trên thế giới. Theo đó, việc xanh hoá ngành hoá chất nói chung và phân bón nói riêng đóng vai trò quan trọng. Không chỉ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hoá chất khẳng định vị thế, nâng cao lợi thế cạnh tranh, mà còn đem đến cơ hội để ngành nông sản của Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu.

Cùng quan điểm, dưới góc độ doanh nghiệp, ông Phùng Ngọc Bộ - Trưởng Ban kỹ thuật - Tập đoàn Hóa chất Việt Nam cho biết, trong bối cảnh toàn cầu đang đối mặt với những thách thức ngày càng gay gắt về biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, suy giảm tài nguyên và yêu cầu hội nhập quốc tế, chuyển đổi xanh đã trở thành xu thế phát triển tất yếu của mọi ngành, mọi lĩnh vực, đặc biệt là đối với các ngành công nghiệp nền tảng như hóa chất.

"Thực tiễn đã chứng minh rằng, chuyển đổi xanh không chỉ là giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu mà còn là động lực để nâng cao hiệu quả sản xuất, gia tăng giá trị và khả năng cạnh tranh dài hạn của sản phẩm" - ông Phùng Ngọc Bộ thông tin.

Dù được xem là xu thế song việc xanh hóa ngành hóa chất, phân bón đang gặp nhiều khó khăn. Ông Phạm Huy Nam Sơn – Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) cho biết chi phí đầu tư cho công nghệ xanh, công nghệ sạch còn cao, trong khi phần lớn doanh nghiệp hóa chất Việt Nam có quy mô vừa và nhỏ, hạn chế về tiềm lực tài chính và khả năng tiếp cận nguồn vốn dài hạn. Trình độ công nghệ và năng lực quản lý của một bộ phận doanh nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu; đổi mới công nghệ còn chậm, phụ thuộc nhiều vào công nghệ nhập khẩu.

Ngoài ra, nhận thức về hóa học xanh và phát triển bền vững ở một số doanh nghiệp chưa đầy đủ, trong khi các cơ chế, chính sách hỗ trợ như tín dụng xanh, ưu đãi thuế, hỗ trợ đổi mới công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực vẫn cần tiếp tục hoàn thiện và đồng bộ hơn.

Về giải pháp, ông Hà Văn Thắng, Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp Nông nghiệp Việt Nam (VCAC), nhận định, để quản lý hiệu quả và nhân rộng mô hình xanh hoá trong sản xuất hoá chất, cần sự khích lệ đối với các doanh nghiệp đầu tư công nghệ phân bón hữu cơ; cơ chế hỗ trợ chuyển đổi từ phân hóa học sang hữu cơ vi sinh.

Song song đó, các đơn vị sản xuất cần chuẩn hóa quy trình sử dụng phân hữu cơ vi sinh; giám sát chất lượng phân bón lưu hành trên thị trường. Đồng thời, thiết lập các liên kết doanh nghiệp – hợp tác xã – nông dân; phân bón hữu cơ vi sinh với nông sản sạch, truy xuất nguồn gốc.

Thay đổi và nâng cao nhận thức là khâu quan trọng nhất, theo ông Hà Văn Thắng, cần đào tạo kỹ thuật cho nông dân, chuyển đổi tư duy từ "năng suất ngắn hạn" sang "hiệu quả dài hạn". Giải pháp tổng hợp về công nghệ – quản lý – môi trường mới thực sự là cốt lõi thúc đẩy hiệu quả quá trình Xanh hoá ngành công nghiệp hoá chất - phân bón.