NHÀ BÁO LÊ QUANG MINH
GIÁM ĐỐC VTV DIGITAL
NÓI CHUYỆN CHUYỂN ĐỔI SỐ
Ở ĐÀI TRUYỀN HÌNH QUỐC GIA
Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số (VTV Digital) của Đài Truyền hình Việt Nam đã chính thức hoạt động từ ngày 10/5 theo Nghị định 34/2020/NĐ-CP do Thủ tướng Chính phủ ký ban hành. Đây là dấu mốc quan trọng trên chặng đường chuyển đổi số của Đài Truyền hình Việt nam, lần đầu tiên ghi nhận một đơn vị thuộc Nghị định được giao đầy đủ chức năng, nhiệm vụ sản xuất, phát triển và kinh doanh nội dung, sản phẩm số của VTV trên các hạ tầng viễn thông và internet.
“Công việc của chúng tôi vẫn là cung cấp chương trình truyền hình, các sản phẩm báo chí chất lượng nhất để đáp ứng nhu cầu của khán giả. Chỉ có điều, khán giả bây giờ không chỉ ở trên TV, họ đang có mặt ở khắp mọi nơi, và đặc biệt nhiều trên các nền tảng số” - Nhà báo Lê Quang Minh, Giám đốc Trung tâm tin tức VTV24, Chủ tịch Hội đồng Tin tức số của VTV - người vừa được giao trọng trách lãnh đạo VTV Digital đã dành cho VTV.VN những chia sẻ về những bước tiếp theo trên chặng đường chuyển đổi số ở Đài Truyền hình Việt Nam.
Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số (VTV Digital) được thành lập trên cơ sở kết hợp 3 đơn vị đã rất quen thuộc với khán giả VTV: Trung tâm tin tức VTV24, Báo điện tử VTV News và Trung tâm Sản xuất và Kinh doanh nội dung số với sản phẩm được nhiều người biết đến là VTV Go. VTV Digital là đơn vị “tham mưu cho lãnh đạo Đài Truyền hình Việt Nam chủ trương, chiến lược để sản xuất, phân phối, phát triển hạ tầng công nghệ sản xuất và kinh doanh nội dung số trên mạng viễn thông và internet”. VTV Digital cũng là đơn vị chủ trì trong tổ chức, triển khai sản xuất, phát triển và kinh doanh nội dung số của Đài Truyền hình Việt Nam.
Nhưng chúng ta vẫn mất khán giả
Bắt đầu cuộc trò chuyện với nhà báo Lê Quang Minh, Giám đốc VTV Digital bằng câu hỏi về nhiệm vụ mới, người đã quen thuộc với khán giả truyền hình nói với tôi: "Thật sự cho đến thời điểm này tôi chưa có thời gian để cảm nhận thấy thách thức trước mặt trong vấn đề sản xuất và phát triển nội dung số. Việc sáp nhập 3 đơn vị phát sinh một khối lượng công việc rất lớn, từ tổ chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ, hợp nhất mô hình sản xuất, phát triển các kênh phân phối, tối ưu hóa nguồn lực, tái cơ cấu sản phẩm, phát triển nguồn thu…Tôi là người lạc quan. Vì vậy tôi chỉ nhìn vào những đòn bẩy để đơn vị có đủ năng lực hoàn thành nhiệm vụ mà Lãnh đạo Đài giao phó thông qua Chức năng nhiệm vụ mà TGĐ vừa ký ban hành cho VTV Digital. Và một trong những đòn bẩy đó là nhiệt huyết của anh em trong trung tâm. Tôi đang nhìn thấy một nguồn năng lượng rất lớn từ các anh chị em ở cả 3 đơn vị đang rất nóng lòng cống hiến cho một mô hình sản xuất và phân phối mới ".
Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số được hình thành trên 3 "nền tảng" không còn mới. Ông nghĩ điểm thuận lợi ở đây là gì?
Khi chúng ta hợp lực lại, tất cả chúng ta có đủ nguồn lực để sản xuất nhanh và phân phối hiệu quả hơn. Trên thực tế, sau ngày 10/5, chúng tôi vẫn có những sản phẩm như thời điểm trước khi sáp nhập, đó là Báo điện tử VTV.vn, là ứng dụng VTV Go và vẫn có những chương trình truyền hình mang thương hiệu 24 trên kênh VTV1. Chúng ta vẫn có những kênh phân phối mà chúng ta vẫn đang làm. Điều thực sự thay đổi là guồng máy sản xuất, phân phối và kinh doanh trước khi sản phẩm báo chí được xuất bản đa nền tảng.
Nhiều người hỏi tôi sao không thấy VTV24 trong Nghị định mới của Chính phủ. Nhân đây tôi xin
được khẳng định lại một lần nữa, đối với khán giả truyền hình, những người đã rất quen thuộc với
các chương trình như Chuyển động 24h, Tài chính kinh doanh, Việc tử tế, hay Cặp lá yêu thương,
hình ảnh số 24 màu đỏ viền trắng vẫn là nhận diện thương hiệu của đơn vị trên truyền hình. Đối
với khán giả truyền hình, sẽ không có gì thay đổi cả.
Chỉ có về mặt hành chính, bây giờ chúng tôi là Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số
với tên viết tắt là VTV Digital. Và về mặt hành chính, chúng tôi có một cái logo, một nhận diện
thương hiệu mới. Và chúng tôi cũng sẽ có 2 brand (thương hiệu - PV), số 24 ở trên sóng truyền
hình và VTV Digtial ở trên các nền tảng số.
Nhưng tôi nghĩ khán giả họ cũng không quá quan tâm về mặt hành chính rằng đơn vị nào đứng đằng sau các sản phẩm đó. Họ chỉ quan tâm xem sản phẩm đó có đủ chất lượng để họ dành thời gian theo dõi hay không.
Như vậy có thể hiểu, với sự tích hợp của VTV24, Báo điện tử và VTV Go thành VTV Digital thì khán giả sẽ là người được hưởng lợi nhất?
Tất cả những thay đổi ở các đơn vị sự nghiệp công như Đài THVN cuối cùng đều hướng tới người dân, hướng tới khán giả. Một cơ quan báo chí lớn như Đài THVN không có mục tiêu nào khác ngoài việc phục vụ khán giả. Tuy nhiên, phục vụ khán giả như thế nào nó lại là cả một câu chuyện dài.
Trước đây, chúng ta phục vụ khán giả nhưng chúng ta vẫn bị mất khán giả ở một khu vực nào đó. Tôi sẽ kể một câu chuyện như thế này. Mới đây, các bạn trẻ của VTV24 phát triển nội dung trên nền tảng TikTok và chúng tôi nhận ra là VTV có một lượng khán giả khủng khiếp lớn trên nền tảng này. Thậm chí lượng theo dõi, lượng tương tác trên TikTok đối với content của VTV24 còn nhiều hơn cả trên Facebook và Youtube. Tôi ngạc nhiên vì các bạn trẻ quan tâm tới VTV nhiều như vậy. Những bạn trẻ đó, với độ tuổi của họ, tôi nghĩ nếu có xem VTV thì chắc chỉ xem khi ăn tối với bố mẹ. Nhưng tôi đã nhầm. Trên thực tế, những người trẻ không quay lưng với VTV, không quay lưng với các sản phẩm báo chí của VTV. Chỉ có điều là VTV chưa xuất hiện nhiều trên những nền tảng mà họ đang thường xuyên có mặt. Vì vậy chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện nói cho sang mồm, không chỉ là đu dây theo trend, chuyển đổi số là bước đi bắt buộc của các cơ quan báo chí để mở rộng tệp khán giả, để phục vụ khán giả được tốt hơn. Và từ đó giải quyết vấn đề đau đầu của kinh tế báo chí. Khán giả ở đâu, quảng cáo ở đó. Nguyên lý đơn giản mà ai cũng biết.
Điều ông phát hiện từ nền tảng TikTok ấy có thay đổi tư duy của ông hay mang đến cho ông định hướng phát triển rõ ràng hơn trong thời gian tới khi Trung tâm VTV Digital bắt đầu đi vào hoạt động?
Đối với tôi nó không phải cuộc cách mạng nhưng nó củng cố cho tôi quan điểm về việc mở rộng kênh phân phối. Chúng ta vẫn có một tư duy là nếu mạng xã hội nổi lên thì TV sẽ giảm xuống. Thực chất nó không hề giảm xuống mà nó bổ sung cho nhau. Khán giả xuất hiện ngày càng nhiều trên các nền tảng số bởi nó cung cấp cho khán giả nhiều sự lựa chọn và những công cụ thuận tiện để họ tiêu thụ sản phẩm nghe nhìn một cách chủ động. Xã hội tiêu thụ ngày càng phát triển bởi thị trường cung cấp cho người tiêu dùng nhiều sự lựa chọn. Tôi có 20 cái áo sơ mi và tôi không coi đấy là sự lãng phí vì nó cho tôi nhiều sự lựa chọn vào mỗi buổi sáng trước khi đi làm. TV truyền thống chỉ có thể cung cấp rất ít sự lựa chọn cho khán giả ở một thời điểm nào đó trong ngày. Vì vậy mà sự dịch chuyển này là tất yếu. Nền kinh tế bị số hóa cũng giống như Toàn cầu hóa vậy, không ai có thể cưỡng lại và làm chậm nó lại được. Và các Đài TH trên thế giới, dù hùng mạnh đến đâu, cũng không ai đi làm việc đó cả. CNN rất mạnh trên màn hình lớn và họ vẫn đang là số 1 trên các màn hình nhỏ. CNN Digital xuất hiện trên mọi nền tảng số và tạo ra độ phủ cực lớn trên quy mô toàn thế giới.
Tuy nhiên tin tốt ở đây là Truyền hình truyền thống ngày càng sụt giảm, nhưng nội dung do các Đài TH tạo ra sẽ ngày càng phát triển. Thực tế là không ai có thể tạo ra video content tốt hơn các Đài TH chuyên nghiệp. Trong thời buổi Nội dung là Vua như hiện nay, vấn đề còn lại chỉ là Nhà Đài phân phối nội dung đấy trên nền tảng nào mà thôi.
Đó là ở khía cạnh phân phối, từ góc độ phát triển sản phẩm, tôi nghĩ rằng, thị trường rất rộng và ai cũng sẽ có được miếng bánh của mình, dựa trên thế mạnh và giá trị cốt lõi của tổ chức. Trước đây, khi tôi tiếp quản VTV24 tôi nhận ra rằng, mình không thể có mọi thứ và làm mọi thứ. Mình chỉ có thể tạo ra những sản phẩm truyền hình dựa trên những giá trị cốt lõi của đơn vị. Giá trị cốt lõi của VTV 24 sức trẻ và sự sáng tạo. Vì vậy giá trị cốt lõi của sản phẩm được chúng tôi xác định là các chương trình truyền hình có yếu tố dân sinh; hệ thống thông tin kinh tế được cung cấp bởi các Bản tin tài chính kinh doanh và các chương trình thiện nguyện, truyền cảm hứng… Trên thực tế trong suốt những năm qua, chúng tôi đã tập trung mọi nguồn lực vào những giá trị cốt lõi ấy. Những gì không thuộc hệ thống giá trị đó, chúng tôi sẽ không làm. Trong bối cảnh nguồn lực hạn chế, chúng ta không thể phát triển theo mô hình quả chôm chôm được.
Với báo điện tử VTV.vn cũng vậy. Chúng tôi không thể rải quân ở tất cả các mặt trận để cái gì cũng có nhưng rốt cục khán giả không nhớ được sản phẩm gì nổi bật trên VTV.vn. Tôi nghĩ với vị thế của một Đài truyền hình quốc gia, tờ báo điện tử chính thức của Đài THVN không thể không có 2 yếu tố, đó là Nhanh và Chính thống. Nếu có một breaking news xảy ra, họ sẽ vào VTV.vn. Nếu khán giả đọc được 1 fake news, họ sẽ vào VTV.vn để kiểm chứng. Và tất nhiên, với kho tài nguyên video khổng lồ của Đài THVN, tôi sẽ thêm 2 chữ, đó là Thú vị và Hữu ích để níu chân khán giả một khi họ đã có mặt trên VTV.vn. Và tôi cũng biết trước, để đi được hết 4 đặc tính sản phẩm này, sẽ là một núi công việc ở phía trước.
Vậy sức ép ở vị trí của anh là gì?
Tôi nghĩ sức ép của tôi vẫn vậy thôi. Công việc của chúng tôi vẫn là cung cấp các chương trình truyền hình và các sản phẩm báo chí chất lượng nhất để đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của khán giả. Chỉ là bây giờ chúng tôi buộc phải đổi mới mô hình sản xuất để tối ưu hóa nguồn lực, buộc phải xây dựng và phát triển các kênh phân phối mới để tiếp cận được tới những tệp khán giả mới, những người không có thời gian xem truyền hình và cả những người đang rời bỏ màn hình lớn.
Tôi gắn bó với truyền hình đã 21 năm, đã trải qua rất nhiều vị trí khác nhau và có lẽ cũng là cái duyên là tôi thường được gắn với những sản phẩm mới, những hướng đi và cách làm mới. VTV Digital sẽ tiếp tục là một thách thức mới về mặt cá nhân. Tuy nhiên, từ góc độ của Đài THVN, tôi cho rằng, đây là một cuộc chuyển đổi số toàn diện và ở quy mô lớn nhất từ trước đến nay. 6, 7 năm trước, VTV đã nhận ra xu hướng này và đã có những sự dịch chuyển đầu tiên. Nhưng lần này là một sự chuyển đổi toàn diện, đặc biệt là về mặt thể chế. Khi nhìn vào chức năng nhiệm vụ mới được ban hành của VTV Digital, chúng tôi thấy một cơ hội rất lớn để hoàn thành mục tiêu để Đài THVN trở thành Cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện như Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
“Sẽ làm như thế nào?” là câu hỏi mà chúng tôi bắt đầu khi nói chuyện với các phóng viên, biên tập viên của Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số (VTV Digital) bởi suy cho cùng, một guồng máy hoạt động có tốt hay không đều bắt nguồn từ mỗi mắt xích. Và điều bất ngờ thông tin chúng tôi nhận được rất cụ thể như mọi thứ đã có sự chuẩn bị từ rất lâu.
“Chúng tôi tham gia buổi họp giao ban đầu ngày rất quan trọng để xác định những nội dung thông tin nào sẽ triển khai tác nghiệp trong ngày hôm đó. Bây giờ, ngoài định hướng cho những bản tin trên truyền hình, buổi họp này sẽ có thêm những định hướng sản xuất, xuất bản nội dung trên các nền tảng số - phóng viên Minh Long (phòng Kinh tế), người tham gia tổ chức sản xuất Bản tin Tài chính kinh doanh chia sẻ.
“Chúng tôi xác định rõ, nền tảng số không phải là những nội dung truyền hình được đăng tải lại trên số, mà cùng một thông tin, cùng một lần tác nghiệp, chúng tôi phải sản xuất ra những phiên bản riêng cho số, thậm chí ưu tiên cho phiên bản số trước. Với nhận thức như vậy, chúng tôi đang dần làm quen với phương thức tác nghiệp mới này, tất nhiên ban đầu sẽ còn bỡ ngỡ và phải điều chỉnh, nhưng đây cũng là cách để chúng tôi làm mới mình trước những xu thế truyền thông mới”.
Là thế hệ 7x nhưng phóng viên Tuấn Hải (phòng Nội dung số) nói với chúng tôi rằng, anh và đồng nghiệp rất hứng khởi khi thực hiện các sản phẩm trên nền tảng số. Bởi anh quan niệm, các nền tảng số giúp đội ngũ sản xuất có thêm nhiều cánh cửa để đến với độc giả, khán giả của mình.
Thay vì lo lắng, anh cho rằng: “Với thế hệ phóng viên ít nhiều đã "cũ" như chúng tôi, việc tham gia sản xuất tin tức trên các nền tảng số khiến chúng tôi cảm thấy mình không bị tụt hậu. Ngoài ra các nền tảng số cung cấp cho chúng tôi công cụ để đo lường khán giả, tương tác với khán giả và hiểu khán giả cần gì, thay vì sản xuất một chiều như trước kia”.
“Đối với lĩnh vực y tế do ê-kíp của chúng tôi đang đảm trách, sẽ có thêm các series video clip hướng dẫn kỹ năng thoát hiểm, cứu người bị nạn trong gang tấc... với sự tham gia của nhiều chuyên gia, bác sĩ đầu ngành. Trên nền tảng online, chúng tôi cũng sẽ xúc tiến xây dựng kho dữ liệu về các cơ sở y tế, các chuyên gia, bác sĩ... để người dân tiện tra cứu và kết nối khi có nhu cầu.” – phóng viên Tuấn Hải chia sẻ.
“Khác với vai trò trước đây là một phóng viên chỉ cần làm cho tốt nhiệm vụ sản xuất tin bài thì giờ đây, tôi cần có cái nhìn bao quát hơn, điều phối toàn bộ tin bài của mục cũng như tham gia vào bộ máy tổ chức sản xuất chung. Trách nhiệm cũng như áp lực về khối lượng công việc, thời gian cũng tăng lên. Khi mình đang đi trên con đường bằng mà phải rẽ sang hướng khác thì cảm giác bỡ ngỡ là không thể tránh khỏi. Thế nhưng, đây cũng cơ hội để tôi có thể tự khai phá những khả năng mới của mình, thử sức mình trong guồng máy sản xuất mới mẻ và đầy tiềm năng” – phóng viên Tạ Hiển, Báo điện tử VTV News bày tỏ.
BTV Thụy Vân - gương mặt được khán giả yêu mến trong nhiều năm qua của bản tin Chuyển động 24h – cũng đã nhiều lần làm MC trên bản tin online hay các clip cho nền tảng số nói chung. Với cô, việc tương tác trên nội dung số giúp MC có thể ngay lập tức “nói chuyện” với khán giả của mình. “Đây chính là cơ hội để chúng tôi “hiểu” rõ hơn khán giả của mình và có những thay đổi ngay lập tức để có những sản phẩm tốt hơn”, Thuỵ Vân nói.
“Chúng tôi đã có 2 năm để chuẩn bị cho sự chuyển mình này. Dù rằng với sự thay đổi công nghệ và thị hiếu người xem, thách thức không bao giờ hết được, nhưng chúng tôi sẽ có nhiều kênh thông tin hơn cho khán giả, có nhiều cách gặp họ hơn và lắng nghe từ họ nhiều hơn” - nữ MC của bản tin Chuyển động cho biết.
Chúng tôi muốn kết bài viết này bằng câu hỏi về lời nhắn nhủ tới khán giả - những người được chính nhà báo Lê Quang Minh, các BTV, PV của Trung tâm Sản xuất và Phát triển nội dung số nói tới rất nhiều trong cuộc trò chuyện của mình.
Tôi nghĩ khán giả không quá quan tâm đến chiến lược của Đài Truyền hình Việt Nam. Đối với họ, quan trọng nhất là sản phẩm. Ngày mai Báo điện tử có gì mới? Ngày mai trên VTV Go có gì mới? Trên sóng truyền hình VTV24 có gì mới? Và chúng tôi sẽ thuyết phục khán giả bằng chính những sản phẩm của mình.