Bộ phim của Ryusuke Hamaguchi là bộ phim đầu tiên của Nhật Bản từng lọt vào hạng mục danh giá nhất của giải Oscar — một bước tiến tiếp theo để đảm bảo giải Oscar không mang cảm giác địa phương. Đây có thể coi là một dấu ấn nữa sau những gì bộ phim “Parasite” của đạo diễn người Hàn Quốc Bong Joon Ho làm được tại Oscar vào năm 2020, mặc dù là phim tiếng Hàn. “Parasite” trở thành bộ phim nói tiếng nước ngoài đầu tiên giành giải Oscar cho phim hay nhất trong lịch sử của giải thưởng điện ảnh danh tiếng này.

Trong khi các hạng mục của Oscar tập trung vào việc mức độ phổ biến và quyết định loại bỏ tám hạng mục khỏi chương trình phát sóng trực tiếp — một sự lựa chọn không được các thành viên của Viện Hàn lâm đón nhận nồng nhiệt — thì sự điều chỉnh ít nhất là trong cuộc đua Phim hay nhất. Bắt đầu từ năm nay, danh sách các đề cử cho giải thưởng cao quý nhất của Oscars đã được ấn định là 10 phim, thay vì trước đó là 5 đến 10. Ví dụ, vào năm 2021, có 8 đề cử Phim hay nhất.  

Thay đổi quy tắc ở hạng mục này có vẻ không đáng kể, nhưng việc mở trường Phim hay nhất có thể thu hút sự chú ý đến những bộ phim có thể đã vượt qua các vết nứt. Sự mở rộng này đã mang lại một sự bổ sung bất ngờ trong năm nay, mặc dù có lẽ đó không phải là điều mà Viện hàn lâm dự đoán - đề cử Phim hay nhất đầu tiên đến từ Nhật Bản dành cho bộ phim "Drive My Car".

Một cảnh trong phim "Drive My Car".

Nhìn bề ngoài, "Drive My Car" có vẻ không phải là loại phim được những người khác ngoài giới phê bình nhiệt tình đón nhận. Bộ phim dựa trên một truyện ngắn của Haruki Murakami và do Ryusuke Hamaguchi đạo diễn, đã thu về một danh sách dài các giải thưởng kể từ khi công chiếu vào tháng 7 năm ngoái tại Liên hoan phim Cannes, nơi nó đã giành được ba giải, trong đó có Kịch bản hay nhất.

"Drive My Car" cũng được Hiệp hội phê bình phim quốc gia Hoa Kỳ, cũng như các hiệp hội phê bình ở Los Angeles và New York vinh danh là Phim hay nhất. Gần đây nhất, "Drive My Car" đã giành được Quả cầu vàng 2022 cho Phim hay nhất trong hạng mục không phải tiếng Anh, mặc dù thành tích đó có thể đã bị hoen ố đi ít nhiều sau khi danh tiếng của những giải thưởng do Hiệp hội báo chí nước ngoài Hollywood trao tặng đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các ngôi sao và các công ty truyền thông đã rút lại sự ủng hộ dành cho họ trước những lời chỉ trích về sự thiếu đa dạng của HFPA.

Tuy nhiên, Globes từ lâu đã trở thành một tiêu chí truyền thống để đánh giá, mặc dù không chính xác đến mức kinh khủng, về những bộ phim nào sẽ giành được giải Oscar tại lễ trao giải Oscar hàng năm, bao gồm cả giải cho Phim nước ngoài hay nhất. Phim Nhật Bản cuối cùng chiến thắng ở hạng mục này là "Departures" của Yojiro Takita vào năm 2009 nhưng không được giải Quả cầu vàng.

Với làn gió tung hô của giới phê bình này, "Drive My Car" có thể tăng tốc với một bức tượng - như nhiều người hy vọng và mong mỏi. Phim của Hamaguchi cuối cùng cũng nằm trong số năm đề cử cuối cùng và tranh giải ở cả 2 hạng mục dành cho phim của Oscar lần thứ 94 là Phim hay nhất và Phim nước ngoài hay nhất. Ngoài ra, phim còn được đề cử cho hạng mục Kịch bản chuyển thể hay nhất. 

Nhưng chiến thắng của "Drive My Car" tại lễ trao giải Oscar lần thứ 94, sẽ được tổ chức vào ngày 27 tháng 3 (theo giờ Mỹ), được đánh giá là không dễ dàng. Bộ phim hài đen tối "Parasite" của Bong Joon Ho là một bộ phim vừa được giới phê bình vừa được khán giả yêu thích, trở thành một bộ phim ăn khách đầu tiên ở Hàn Quốc và sau đó trên toàn thế giới. Tại Nhật Bản, phim kết thúc năm với 4,74 tỷ Yên, trở thành bộ phim có doanh thu cao thứ ba năm 2020. Ngược lại, bộ phim "Drive My Car" có nhịp độ chậm hơn và não nề hơn chỉ kiếm được 30 triệu Yên sau khi phát hành tại Nhật Bản vào tháng 8 năm ngoái , đứng ở vị trí thứ 151 tại phòng vé trong năm.

Mặc dù các thành viên của Viện Hàn lâm hiện nay đa dạng hơn nhiều so với thời điểm "Departures" giành chiến thắng - gần 2.100 trong số 9.300 đủ điều kiện bỏ phiếu cho giải Oscar năm ngoái không phải là người Mỹ - họ đã nghiêng về chủ nghĩa dân túy hơn so với các nhà phê bình. Ví dụ, vào năm 2009, phim dự thi của Israel "Waltz with Bashir" và "The Class" của Pháp được coi là những tác phẩm được giới phê bình yêu thích, nhưng "Departures" được coi là nhẹ nhàng hơn đã đoạt giải Oscar nhờ câu chuyện đẫm cảm xúc về một nghệ sĩ cello thất nghiệp đang tìm kiếm một cuộc sống mới với tư cách là một “encoffiner” - một người chuyên chuẩn bị thi thể cho người chết trước khi hỏa táng.

Liệu "Drive My Car" có bị những lá phiếu muốn làm hài lòng khán giả từ chối giải thưởng tương tự hay không vẫn còn phải xem. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn: Nếu nó mang về giải Oscar, khán giả xem phim ở đây sẽ dũng cảm đương đầu với COVID-19 và thời lượng ba giờ của bộ phim - và nó sẽ không còn xếp hạng 151 nữa.

Nhiều bộ phim xuất sắc — và thật không may, tỷ lệ phim quốc tế cao hơn — đã được các nhà phê bình ca ngợi mà không hề nhận được sự chú ý của Viện Hàn lâm. (Các quốc gia đó chỉ có thể gửi một phim cho hạng mục Phim nước ngoài càng làm trầm trọng thêm vấn đề). Vì vậy, thực tế là một bộ phim truyền hình Nhật Bản của nhà phân phối độc lập danh tiếng Janus Films đã giành được tất cả những lời khen ngợi này và thiện chí của ngành đã đến như một một cú sốc - ít nhất là đối với bản thân Hamaguchi. 

"Thành thật mà nói, nếu tôi biết câu trả lời cho điều này, tôi sẽ không làm việc chăm chỉ như vậy" - anh nói thông qua một phiên dịch viên, nói về lý do đằng sau sự bùng nổ của "Drive My Car" ở Oscars. 

Nhưng, mặc dù thành công của "Drive My Car" có lẽ là do bộ phim khá hay, nhưng điều đó cũng nói lên những nỗ lực gần đây của Học viện trong việc đa dạng hóa số lượng thành viên và công nhận nhiều bộ phim hơn. Hai năm sau khi "Parasite" của Bong Joon Ho trở thành phim nói tiếng nước ngoài đầu tiên giành giải Phim hay nhất, "Drive My Car" là bước tiếp theo để đảm bảo giải Oscar không mang lại cảm giác địa phương như vậy.

Nam diễn viên hàng đầu Nhật Bản Hidetoshi Nishijima trong một cảnh phim "Drive My Car".

Chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của Haruki Murakami, "Drive My Car" theo chân Yusuke Kafuku (do Hidetoshi Nishijima thủ vai), một đạo diễn nhà hát nổi tiếng, người chấp nhận cư trú ở Hiroshima để chuyển thể tác phẩm Chú Vanya của Anton Chekhov hai năm sau khi vợ ông, Oto (Reika Kirishima), chết vì xuất huyết não. Nỗi đau của Yusuke càng tăng thêm khi phát hiện ra rằng Oto ngoại tình với một nam diễn viên đang lên, Koji Takatsuki (Masaki Okada), và việc anh ta không thể đối mặt với vợ về sự không chung thủy của cô trước khi cô đột ngột qua đời. 

Hơn nữa, vì một tai nạn trong thời gian lưu trú của một nghệ sĩ trước đây, Yusuke phải cạnh tranh với một tài xế trẻ, Misaki Watari (Toko Miura thể hiện), người được giao nhiệm vụ đưa anh đi quanh thành phố trong thời gian anh lưu lại đây. Đối với Yusuke, sự hiện diện của Misaki xâm nhập vào một nghi lễ cá nhân: Khi Yusuke ở trong xe, anh sẽ phát băng cassette kịch bản Oto đọc trong vở Chú Vanya — một cách để anh ấy cảm thấy được kết nối với vợ mình từ bên ngoài nấm mồ.

Theo thời gian, Yusuke và Misaki bắt đầu thân thiết với nhau — rõ ràng là cả hai đều đang đeo bám những tổn thương trong quá khứ. Điều này dễ nhận thấy hơn trong giới hạn thân mật của chiếc Saab 900 Turbo 1987. Đạo diễn Ryusuke Hamaguchi nói về lý do lựa chọn chiếc xe ô tô: "Khi bạn ngồi trong ô tô với ai đó, cả hai đều hướng về phía trước và không nhất thiết phải nhìn nhau. Tôi nghĩ tình huống này cho phép nhiều thứ cá nhân hơn, gần như vô tình tràn ra khỏi người. Nó giúp cho chiếc xe - vai trò tiêu biểu - là một ngôi sao đột phá theo đúng nghĩa của nó, là nhân vật trung tâm trong nhiều đoạn đường dài của bộ phim". 

"Saab 900 thanh lịch nhưng không khiêm tốn... Chiếc xe do Thụy Điển sản xuất cũng là dấu hiệu cho thấy Yusuke muốn vươn mình ra thế giới như thế nào".

Đạo diễn Ryusuke Hamaguchi (ngoài cùng bên trái) trên trường quay phim Drive My Car. (Ảnh: The Match Factory)

Hamaguchi nói tiếp: “Những chiếc xe được sản xuất tại Nhật Bản có tay lái thuận. Nhưng có một số người ở Nhật Bản chọn xe ô tô có tay lái nghịch, vì nó thường đại diện cho điều gì đó tuyệt vời hoặc nó có thể gợi ý điều gì đó về địa vị xã hội của họ". 

Với giai điệu tinh tế, nhẹ nhàng, "Drive My Car" không có sự trang điểm của mồi nhử Oscar điển hình khi công chiếu tại Liên hoan phim Cannes vào tháng 7 năm 2021. 

"Cách thức hoạt động của các liên hoan phim, một bộ phim như "Drive My Car" không được thiết kế phù hợp với nó" - Nate Jones, nhà báo của chuyên mục Oscars của Vulture cho biết - "Thông thường, những bộ phim đến từ các liên hoan phim, chúng rất hay, rất giật gân".

Cho đến khi "Drive My Car" giành được giải thưởng cao nhất từ ​​cả Hiệp hội phê bình phim New York và Hiệp hội phê bình phim Los Angeles vào tháng 12, động lực giải Oscar của nó mới bắt đầu tăng nhiệt, đạt đến cơn sốt khi bộ phim cũng được vinh danh bởi Hiệp hội phê bình phim quốc gia. Ba nhóm nhà phê bình hiếm khi tập hợp xung quanh một bộ phim duy nhất. "Drive My Car" chỉ là bộ phim thứ sáu trong lịch sử hoàn thành một cuộc quét sạch, đưa nó vào bầu không khí hiếm có của "Goodfellas", "Schindler's List", "LA Confidential", "The Hurt Locker" và "The Social Network". 

Ryusuke Hamaguchi và Toko Miura trên phim trường Drive My Car (2021).

Lý do chính xác khiến "Drive My Car" được các nhà phê bình yêu thích và các tổ chức giải thưởng lớn hơn đang mở ra tranh luận - như Jones đưa ra giả thuyết, phần lớn có thể là do "Drive My Car" chủ yếu là làm nghệ thuật (thứ mà những người đoạt giải Phim hay nhất gần đây như "Birdman" và "The Artist" có thể chứng thực) là thứ hấp dẫn Học viện. 

"Đó là một bộ phim nói về sự kỳ diệu của quá trình sáng tạo và việc cống hiến hết mình cho nó sẽ tốt như thế nào, và cách tạo ra và làm điều gì đó mới có thể giúp bạn thoát khỏi hoặc giúp bạn vượt qua những thất vọng hàng ngày trong cuộc sống" - Jones nói thêm.

Tính phổ quát của nghệ thuật được thể hiện thông qua những hoàn cảnh độc đáo trong quá trình sản xuất của Yusuke. Dàn diễn viên của vở kịch Chú Vanya đa ngôn ngữ, với các diễn viên thể hiện lời thoại của họ bằng sự kết hợp giữa tiếng Nhật, tiếng Quan Thoại, tiếng Hàn, tiếng Tagalog và ngôn ngữ ký hiệu Hàn Quốc (đối với khán giả nhà hát, có một màn hình trên sân khấu với phụ đề). Hiệu quả của màn trình diễn trong buổi biểu diễn là rất sâu sắc — cảm xúc của vở kịch vượt qua ngôn ngữ tương ứng của họ.

"Bởi vì họ nói bằng các ngôn ngữ khác nhau, cuối cùng họ phải thực sự lắng nghe và thực sự quan sát nhau để có thể biểu diễn" -  Hamaguchi nói - "Nếu các diễn viên thực sự làm điều đó, tôi cảm thấy rằng nó có thể dẫn đến những cảm xúc tự nhiên hơn và phản ứng tự nhiên hơn từ họ".

Một cảnh của vở kịch Chú Vanya được dựng trong phim, nơi diễn viên thể hiện bằng ngôn ngữ ký hiệu.

Ngoài ra, "Drive My Car" cũng đã rất tinh tế khi đưa đại dịch vào câu chuyện của nó. Sau khi tiết lộ cho Yusuke biết ngôi nhà của gia đình cô đã bị phá hủy như thế nào trong trận lở đất và cảm giác tội lỗi mà cô nuôi dưỡng khi không cứu được người mẹ bạo hành của mình trong vụ việc, phân cảnh cuối cùng của "Drive My Car" cho thấy Misaki đi mua hàng tạp hóa đeo khẩu trang và những người xung quanh cô cũng khẩu trang tương tự. Hàm ý của phim rất rõ ràng: Bất kể chúng ta mang theo nỗi đau nào trong quá khứ, điều quan trọng là phải luôn tiến về phía trước. 

Hamaguchi nói: "Đại dịch đóng vai trò quan trọng trong tất cả những điều này. Ý tưởng về việc mất đi một người mà bạn yêu thương nhưng bạn vẫn cần tiếp tục sống".

Đạo diễn Hamaguchi. (Ảnh: Vulture)

Với "Drive My Car", Hamaguchi nhận một đề cử cho hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất tại lễ trao giải Oscar - một hạng mục đặt anh phải đối đầu với những người như Steven Spielberg và Jane Campion - và đề cử này chắc chắn sẽ nâng tầm hồ sơ của Hamaguchi bên ngoài bối cảnh nghệ thuật. Hamaguchi nói anh không dự đoán sự chú ý lớn hơn sẽ ảnh hưởng đến cách tiếp cận của anh với các dự án trong tương lai. 

"Drive My Car" khám phá những phẩm chất cần thiết của hiệu suất kịch tính. “Thật nguy hiểm khi cấu trúc câu chuyện theo cách dựa vào sự kỳ diệu của quá trình sáng tạo" - Đạo diễn Hamaguchi nói. (Ảnh: COURTESY OF SIDESHOW AND JANUS FILMS)

"Không nhất thiết là tôi có nhiều lựa chọn hơn, tôi nghĩ vấn đề lớn hơn luôn là liệu tôi có thể tìm thấy điều gì đó mà mình muốn làm hay không" - đạo diễn của "Drive My Car" nói - "Trong trường hợp tôi làm như vậy, có lẽ ý tưởng đó sẽ đòi hỏi một ngân sách lớn hơn và nếu đúng như vậy, thì tôi rất biết ơn vì có nhiều cơ hội hơn để làm việc theo cách đó". 

Trong số bốn đề cử, cơ hội chiến thắng lớn nhất của "Drive My Car" là ở hạng mục Phim nước ngoài hay nhất, vì đây là đề cử duy nhất vượt qua cuộc đua Phim hay nhất. Nhưng bất kể bộ phim giành được giải thưởng nào vào tối Chủ nhật, việc bộ phim xuất hiện với tư cách là đề cử Phim hay nhất không chắc là một dấu hiệu đáng khích lệ cho thấy việc Học viện thúc đẩy tăng số lượng thành viên quốc tế đã mang lại kết quả tích cực và khả quan. Có lẽ không có hạng mục nào mà sự thay đổi này trở nên rõ ràng hơn Đạo diễn xuất sắc nhất, vốn đã chứng kiến ​​các nhà làm phim quốc tế Paweł Pawlikowski (Cold War; Ba Lan), Bong Joon Ho (Parasite; Hàn Quốc), Thomas Vinterberg (Another Round; Đan Mạch), và bây giờ Hamaguchi. 

Cùng với chiến thắng trong lịch sử Phim hay nhất của "Parasite", có vẻ như giải Oscar cuối cùng đã vượt qua rào cản một inch của phụ đề. Jones nói: "Không còn lạ khi một bộ phim nói tiếng nước ngoài nhận được đề cử Phim hay nhất. Trước đây không phải là không thể, nhưng hiện tại, điều đó đang trở nên đáng mong đợi".

Đối với Hamaguchi, người đã biết về các đề cử Oscar của "Drive My Car" khi anh ấy làm việc trong ban giám khảo cho Liên hoan phim quốc tế Berlin năm nay, anh nói cảm thấy như mình "đã đến một thế giới rất khác". Đó là một trải nghiệm siêu thực khi đang tiến tới lễ trao giải Oscar vào đêm Chủ nhật.

Hành trình ly kỳ của "Drive My Car" tới lễ trao giải Oscar có thể sắp kết thúc, nhưng đó là một chuyến đi rất thú vị. Hamaguchi nói: "Thực sự đi dự lễ trao giải Oscar không phải là điều thường xuyên xảy ra, đặc biệt là đối với những người đến từ Nhật Bản. Được đề cử theo cách này đã là một lý do đáng để ăn mừng, và có thể làm được điều đó với tất cả những người đã tham gia vào bộ phim là điều mà tôi rất mong đợi".

(Ảnh: La Razón)

___

Người thực hiện: N.A (Theo The Ringer)

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!