MICHAEL LƯU - TỪ VTV ĐẾN ABC: 

"ĐI ĐỂ TRỞ VỀ"

Với những khán giả quan tâm đến VTV, đặc biệt kênh VTV4 thì hẳn không xa lạ với Michael Lưu - người dẫn của những chương trình như Fine Cuisine, Culture Mosaic, Expat Living và Talk Vietnam của Ban Truyền hình Đối ngoại, Đài Truyền hình Việt Nam. Tuy nhiên, thời điểm cuộc phỏng vấn với Michael Lưu diễn ra, anh đã không còn làm tại VTV. Michael Lưu đã rời VTV vào tháng 11 năm 2017 và anh hiện là phóng viên chuyên đề, thuộc bộ phận thời sự của đài ABC, trụ sở tại Sydney, Australia.

Michael Lưu nói mặc dù rời VTV từ năm 2017 nhưng trong suốt những năm qua, anh vẫn thường xuyên gửi phóng sự về VTV và hợp tác bất cứ khi nào có cơ hội. Quyết định rời Việt Nam, rời VTV để trở về Australia cùng gia đình năm đó được Michael Lưu khẳng định là một quyết định khó khăn nhất của anh cho đến nay.

"VTV là những năm tháng thanh xuân đẹp đẽ nhất trong sự nghiệp báo chí của tôi" - Michael nói, mở đầu cuộc trò chuyện của chúng tôi.

"TÔI ĐÃ BIẾT MÌNH THIẾU GÌ KHI VỀ VIỆT NAM"

Michael Lưu nói với tôi rằng anh được truyền cảm hứng rất lớn từ ông nội của mình với nghề phóng viên. Ông nội của Michael từng là phóng viên chiến trường, đi B từ những năm 68, 75. Sự ngưỡng mộ tuyệt đối dành cho người ông của mình đã định hướng sự nghiệp của Michael Lưu sau này.

Mình quay lại thời điểm bạn làm cho VTV4 đi! Mọi thứ lúc đó đã được bắt đầu như thế nào?

- Lúc đó chính là thời điểm xảy ra vụ giàn khoan 981, nó cũng vừa đúng lúc mình tốt nghiệp đại học báo chí truyền thông nên cảm thấy khá là sôi sục, muốn được về nước cống hiến. Thời điểm đó VTV4 cũng hay phát nhiều phóng sự rồi chương trình về Biển Đông mà mình xem được từ Úc, những phóng sự ấy làm mình càng cảm thấy máu hơn, muốn được về Việt Nam hơn.

Lúc đó gia đình cũng ngạc nhiên về việc mình muốn về Việt Nam làm việc. Ban đầu mọi người khá quan ngại vì gia đình cũng khá vất vả để được nhập cư và ổn định trên đất Úc tính đến thời điểm đó.

Sự sôi sục muốn trở về lúc đó chỉ xuất phát từ việc mình muốn được làm việc vì vừa học xong hay còn lý do khác nữa?

- Nói chính xác là 50% quyết định lúc ấy của mình là vì màu cờ sắc áo. Như mình đã nói, ngày xưa ông nội cũng là phóng viên chiến trường, đã đi B năm 68 và 75. 50% còn lại của lý do muốn trở về là vì mình muốn tìm về gốc rễ cội nguồn. Vì mình rời Việt Nam từ nhỏ, lúc mới 14 tuổi, nên luôn cảm thấy mình thiếu thiếu một cái gì đó trong suốt những năm tháng mình trưởng thành tại Úc.

Mình là công dân Úc, chơi với nhiều bạn bè đa sắc tộc nhưng lại máu đỏ, da vàng, tóc đen. Hồi 18 tuổi mình từng bị trầm cảm vì không biết mình là ai. Sau đó, nhờ một chuyến đi phượt bằng xe máy từ Đà Nẵng ra Hà Nội với bố mà mình nhận ra là Việt Nam mình quá đẹp và trả lời được câu hỏi những năm trước đó của mình. Cuối cùng, mình cũng đã biết được là mình thiếu gì.

Vậy bạn đã mất bao lâu thuyết phục gia đình để có thể trở về Việt Nam?

- Mình mất 6 tháng để thuyết phục mẹ. Lúc ấy mẹ cũng đưa ra đủ thứ hấp dẫn để lôi kéo mình ở lại. Như là mua xe, mua nhà... các kiểu. Lúc đó mình cũng đang thực tập ở đài ABC nữa nên cũng có khả năng được ở lại. Tuy nhiên, mình đã quyết tâm chọn Việt Nam rồi.

Lý do mẹ mình không đồng ý thời gian ấy vì sợ xa con, ngoài ra là vì gia đình đã ổn định ở Úc trước đó gần 10 năm rồi. Nhưng mình cũng nói với mẹ là mình về VTV cũng sẽ tạo cho mình nhiều cơ hội được thể hiện năng lực và có đất dụng võ hơn.

Mà nói nhỏ là còn một động lực về mạnh mẽ hơn do có thêm lý do thất tình, bị người yêu đá nữa. (cười) Mà ai ngờ về Việt Nam cái có người yêu mới luôn mặc dù không định yêu đương gì cả. Cô người yêu khi về Việt Nam đó bây giờ là vợ mình, mẹ của con trai mình.

Về Việt Nam bạn làm ở Ban Truyền hình Đối ngoại của VTV luôn?

- Đúng rồi. Vì mình học đúng ngành và cũng có kinh nghiệm thực hành rồi nên được trọng dụng luôn. Chỉ sau 1 buổi đi quay đầu tiên là đã được đi riêng với quay phim rồi chứ không cần phải có người kèm nữa.

Lúc vào làm là mình cũng được đi sản xuất chuyên mục luôn rồi. Mình được sản xuất luôn các phóng sự thời sự tiếng Anh và các tiểu mục về văn hóa. Nhiều người cứ nghĩ mình là MC nhưng thực chất mình thích làm tổ chức sản xuất và kỹ thuật dựng hơn. MC chỉ là để tiết kiệm nhân sự và giúp mình kể chuyện theo cách của mình thôi chứ thật sự mình rất sợ dẫn vì luôn cảm thấy sợ hãi khi đứng trước máy quay.

Lúc đó bạn đã dẫn Talk Việt Nam luôn chưa?

- Không dẫn ngay nhưng mà cũng khá sớm. Sau khi vào làm 3 tháng thì mình được dẫn luôn. Trước đó, mình đặt mục tiêu là dẫn talk sau 1-2 năm làm việc nhưng mà cơ hội đến sớm hơn khi chị Thùy Dương mang bầu.

Lúc cơ hội đến bạn đã tiếp nhận nó thế nào? Có lo lắng hay bị ngợp không?

- Đầu tiên là vỡ oà sung sướng. Cả đêm trước khi dẫn không ngủ được. Nhưng mà mình không lo lắng hay ngợp vì lúc đó còn trẻ nên không biết sợ là gì. Chỉ có một điều duy nhất mình lo lắng lúc đó là fan cuồng của chị Dương thôi. Mình sợ bị so sánh rồi họ lại đòi trả lại thần tượng của họ. Nên lúc đầu mình cố dẫn theo phong cách lịch thiệp và sang chảnh giống chị Dương nhưng kết quả bị ném đá quá trời. (cười) 

Sau đó, mình nhận ra là mình sẽ không bao giờ giống được chị Dương và fan của chị Dương sẽ không bao giờ thay đổi nữ hoàng của họ đâu nên quyết định quay xe, trung thành với phong cách dẫn ngẫu hứng và phá cách của bản thân.

Bạn đi theo phong cách của Thùy Dương bao lâu?

- 2 tập thôi nhưng mà lượng comments đòi lại chị Dương thì dài hơn số comment khen mình trong 1 năm luôn. Mà sau 2 tập đầu thấy sức ép quá, mình tưởng các sếp cho mình nghỉ dẫn luôn. Lúc đó xung quanh mình còn rất nhiều siêu nhân khác như là Linh Hương, Lan Anh.

Và đó cũng chính là lúc mình quyết định phải xây dựng khán giả trung thành của chính mình thay vì cố gắng lôi kéo người hâm mộ của chị Dương.

Thời gian đó điều bạn thích nhất là gì?

- Mình thích kể chuyện bằng hình ảnh và thích ra hiện trường, được học cách các anh quay phim tác nghiệp vì bố và ông nội mình đều là quay phim. À, mà nói thật là mình thấy các quay phim ở Việt Nam cực kì năng động và sáng tạo. Ví dụ như lần mình làm Fine Cuisine, có anh quay phim đã hy sinh cả bao thuốc lá để thổi vào tạo hiệu ứng. Lần khác thì do không có dolly, một quay phim đã dùng xe đẩy trẻ em thay dolly. Nói chung, những quay phim ở VTV mình từng được làm việc cùng sáng tạo lắm. Mình học được từ họ rất nhiều.

"TÔI LÀ KẺ NỪA NẠC NỬA MỠ VÀ VTV4 HỢP VỚI TÔI"

Michael Lưu nói khoảng thời gian gắn bó với VTV4 của anh tuy chỉ kéo dài 4 năm nhưng đó lại là những năm tháng rực rỡ nhất, đẹp đẽ nhất mà sau này khi rời đi, nhìn lại, anh chưa từng thôi cảm niềm vui lấp lánh ở đó. Bởi, như Michael Lưu nói, anh đã được làm việc ở một nơi phù hợp với con người mình.

"4 năm đẹp nhất trong sự nghiệp báo chí của mình là ở nơi này!" - Michael Lưu khẳng định với tôi.

Vì mình được tự do vẫy vùng ở đó?

- Cũng không hẳn, vì VTV4 là nơi hợp với tính cách con người "nửa nạc nửa mỡ" của mình nhất thôi. Ở đây, mình tận dụng được hết điểm mạnh và cá tính của mình. Mình hiểu được cách nhìn quốc tế về mọi điều thú vị ở Việt Nam và ngược lại, cũng hiểu được góc nhìn Việt về các vấn đề quốc tế. Nên cảm giác được làm cầu nối giữa hai thế giới mình đều gắn bó thực sự là rất tuyệt vời.

"Nửa nạc nửa mỡ" ở đây hiểu theo nghĩa nào?

- Nó là về văn hoá. Mình nhận thấy mình luôn sống giữa 2 thế giới phương Tây và phương Ta và chỉ ở VTV4 mình mới thực sự thấy mình tìm được con người và bản sắc của mình - khi được làm việc và gặp gỡ những con người giống mình (người nước ngoài và Việt Kiều với những dự án từ thiện, khoa học và start up tại Việt Nam) và cũng đưa những thông điệp và cái đẹp của Việt Nam đến với thế giới. Nó giống như cách mình giới thiệu quê hương với bạn bè thân thiết của mình ở Úc vậy.

Vậy sau khi làm 4 năm thì mỡ nhiều hơn hay nạc nhiều hơn?

- Sau 4 năm thì cũng không tránh khỏi việc Việt Nam hoá nhiều nhưng mà nhìn chung thì lợi hại hơn xưa rất nhiều. (cười)

Thời gian về Việt Nam làm việc, mình chắt lọc được những phẩm chất quan trọng mang lại thành công cho người Việt, người Châu Á trên trường thế giới. Thứ nhất là văn hoá lấy nhu thắng cương, không lấy chứng chọi đá trong các tranh chấp hay bất đồng quan điểm tại văn phòng và luôn vượt được qua cái tôi để đặt hiệu quả và đặt tập thể lên hàng đầu.

Mình nhận thấy là người Việt mình rất khéo léo trong việc đối nhân xử thế và sẽ không đối đầu hay cãi cọ nếu nó không mang lại hiệu quả mong đợi. Nói chung, sau 4 năm, mình biết lựa lời để nói chuyện với đồng nghiệp và cấp trên hơn rất nhiều với chàng trai thực tập nôn nóng bốc đồng ở ABC ngày xưa.

Điều thứ 2 mình học được là sự đa năng, biết tận dụng triệt để mọi nguồn tài nguyên mình có. Mình thấy một anh biên tập ở Việt Nam có thể vừa làm kế toán thu chi, lên kế hoạch, đạo diễn, làm người dẫn, kỹ thuật dựng và thỉnh thoảng làm luôn quay phim. Các chuyên mục mình làm thường là đi một quay phim, một biên tập và quay phim cũng năng động khi vừa làm âm thanh, ánh sáng lại đạo cụ luôn. Nên bản thân mình cũng học được nhiều từ quay phim để khi quay về Úc cũng ứng dụng được cho việc sản xuất đang làm bây giờ.

Trải nghiệm với công việc thời gian ấy đã mang đến cho mình điều gì?

- Thời gian đó mình đã được làm việc ở những địa điểm có 1 không 2 như dẫn talk trên 1 chiếc thuyền lênh đênh giữa biển hay dẫn ở giữa rừng núi, ngay giữa sân vận động bóng rổ... Mình cũng được gặp gỡ những nhân vật cũng đa dạng và truyền quá nhiều cảm hứng cho mình - từ cựu phi công Hải quân Mỹ đến huyền thoại saxophone Kenny G. Mình được nghe tận tai, thấy tận mắt những sự việc mà ít ai biết đến. Mình nghĩ đó là những trải nghiệm mà người không làm truyền hình sẽ khó mà có được.

Mỗi một nhân vật mình gặp lại cho mình một luồng kiến thức mới, mở mang cho mình hiểu biết về rất nhiều lĩnh vực khác nhau trong đời sống.

Rồi sao bạn lại quyết định rời VTV4?

- Quyết định đó là vì gia đình. Gia đình muốn mình về gần mẹ hơn. Thời điểm đó, thằng nhỏ nhà mình cũng 2 tuổi nên cũng muốn nó được về ở gần bà nội. Lúc đó không về thì mình sợ sau này mình không còn đủ sức trẻ để thay đổi môi trường nữa.

Vậy lần trở về này chắc phải đấu tranh nhiều hơn lần đi nhiều? 

- Nhiều hơn rất rất nhiều vì lần này là đấu tranh với bản thân. Đầu tiên là mình để lại đằng sau công việc, đồng nghiệp và bạn bè thân thương. Sau đó là một sự nghiệp và chỗ đứng mình cũng cống hiến và hy sinh rất nhiều để xây dựng. Vì về Úc mình sẽ phải xây dựng lại từ đầu - môi trường, đồng nghiệp, đối tác và các quan hệ đều mới tinh. Mình sẽ trở thành lại con số 0 khi mình trở về.

Tất cả những người bạn tri kỉ của mình đều từng là đồng nghiệp tại Việt Nam. 4 năm về Việt Nam làm truyền hình bận quá nên mình không có thời gian kết bạn với người ngoài ngành và cũng khó thân thiết quá với họ. Chỉ có đồng nghiệp mới thấu hiểu và thông cảm với hoàn cảnh của mình và bắt sóng được suy nghĩ của mình thôi. Mình rời Úc 4 năm rồi, đi cũng lâu nên khi trở về, mối quan hệ đồng nghiệp mình phải xây dựng lại từ đầu.

"VẪN MUỐN TRỞ VỀ VIỆT NAM"

Michael Lưu nói anh đã mất 2 năm để lấy lại thăng bằng sau khi rời Việt Nam và về Úc. Rồi đại dịch COVID-19 ập đến nhưng đây cũng chính là thời điểm Michael Lưu kích hoạt lại bản thân mình sau 2 năm "ngủ đông" ấy.

- 2 năm đầu trở về mình làm cho 1 đài về tài chính, lương lậu và chế độ đãi ngộ tốt nhưng công việc thì đơn giản và dễ dãi quá, mình cũng không học được gì thêm về truyền hình mà đa số là kiến thức về tài chính chứng khoán. 

Trong 2 năm đầu đó mình chỉ ngồi yên 1 chỗ không đi đâu vì muốn cho vợ con được ổn định. Có thu nhập đều nên mình cũng gạt khao khát phiêu lưu học hỏi của mình sang một bên. Tài chính thì làm theo giờ của sàn tức là 9-5h30 (đúng giờ văn phòng) chứ giờ không linh hoạt như 1 đài quốc gia. 

Trong thời gian này mình cũng làm việc với một dự án hợp tác của VTV7 về du học Úc. Dự án này cũng là một cách để mình kích hoạt lại sáng tạo của bản thân mình sau 2 năm chỉ ngồi im không làm gì. Sau đó là học thêm ngôn ngữ thứ 3 để mình có thêm hiểu biết. Rồi mình cũng bắt đầu lăn vào săn việc và cơ hội cũng đến khi mình có 2 lựa chọn là làm việc với CGTN (CCTV 9 của Trung Quốc) và thứ 2 là đài ABC. 

Và bạn chọn ABC?

- Mình luôn muốn được làm báo chí độc lập và khách quan chân chính nên đã  chọn ABC. Mình chọn đài này vì cũng muốn phá vỡ định kiến về người Châu Á, rằng người châu Á không chỉ làm bác sỹ, luật sư và chỉ ham kiếm tiền. Mình cũng muốn thay đổi suy nghĩ là người Việt không chỉ làm bánh mỳ, nail salon... 

Ngoài ra, lựa chọn ABC cũng vì mình muốn mang lại tiếng nói cho cộng đồng người Á tại Úc và đồng bào Việt Nam tại đây. Vì Úc còn chưa nhiều phóng viên gốc Á và rất hiếm phóng viên gốc Việt.

Vậy bây giờ cụ thể công việc của bạn ở ABC là gì?

- Mình đang làm Features Reporter tức là phóng viên chuyên đề của trụ sở ABC tại Sydney. Nó thuộc bộ phận thời sự. Mình đã làm được nửa năm rồi nhưng 6 tháng vừa qua thì chỉ làm phóng viên thời sự thôi. Đưa tin tức mới nhất là chính.

Như vậy có vẻ như việc bạn trở về Việt Nam lần nữa là cũng khá xa xôi rồi!?

- Cũng không quá xa đâu. Mình coi việc đang làm như một cơ hội học hỏi để có dịp được về Việt Nam cống hiến. Một trong số những lý do mình nghỉ ở VTV4 vì thấy bản thân không cống hiến thêm được nữa ở vị trí đó, thấy tiếng nói của mình chưa đủ lớn để tạo được sức đột phá trong việc thay đổi. Mình cũng muốn được học hỏi thêm ở bên bên ngoài và tìm những người thầy mới. Mình hy vọng là sau khi làm ABC xong thì những đóng góp của mình sẽ có tác dụng hơn và tiếng nói của mình sẽ có trọng lượng hơn khi mình trở về Việt Nam. 

Mình coi cơ hội làm việc ở ABC hiện nay như một dịp đi du học, để có ngày được cống hiến tốt hơn khi được VTV nhớ đến. Cái này là chia sẻ thật chứ không phải nói văn vẻ, hoa mỹ. Vì 3 năm qua mình vẫn thường xuyên gửi bài, phóng sự về cho VTV khi có cơ hội làm việc.

Một câu hỏi cuối, điều  bạn thích ở nghề này nhất là gì?

- Được tìm thấy cái đẹp trong mỗi người. Thời buổi này người ta thích livestream bóc phốt nhau quá. Nhìn thấy cái xấu thì quá dễ, tìm được ra cái đẹp và ý nghĩa chân thực của cuộc sống và con người mới là cái khó của người làm báo bây giờ.

Mình thích theo đuổi sự thực và thông tin chính xác vì thời đại bây giờ thông tin xuyên tạc rất nhiều, nên nhiệm vụ của người làm báo bây giờ quan trọng hơn bao giờ hết. Nói chung, mình rất trân trọng trách nghiệm của nhà báo - người kể chuyện. Trong phòng dịch thì các y bác sỹ là những chiến sĩ tuyến đầu nhưng trong truyền thông thông tin thì phóng viên, nhà báo chính là nhân sự tuyến đầu.

Cảm ơn Michael Lưu về cuộc trò chuyện, mong một ngày được gặp lại bạn tại Việt Nam!

___

Người thực hiện: ĐL.Nhân Ái

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!