VTV3 VÀ 1/4 THẾ KỶ ĐI QUA 

NHÌN LẠI, BƯỚC TIẾP, RỘNG MỞ HƠN

"Hãy xoay đi, hãy chạy đi! Chúa đã tạo ra thế giới này trong 6 ngày còn chúng ta có những 30 ngày". Đây là một câu nói khái quát nhất về sự chuẩn bị và hình thành của kênh VTV3 25 năm trước.

Và giờ đây, vào ngày hôm nay (31/3), kênh VTV3 kỷ niệm tròn 25 năm tuổi. Đó là một con số chưa hẳn lớn và cũng không nhỏ nhưng với những người gắn bó với VTV3, 25 năm qua, 1/4 thế kỷ qua, đó không chỉ là 1 con số. Họ có nhiều điều để nói hơn thế.

NHỮNG CON NGƯỜI ĐẦU TIÊN CỦA VTV3: KHÔNG CÓ GÌ NGOÀI TUỔI TRẺ

Nhắc đến sự ra đời của VTV3, một người chắc hẳn không thể không nhắc đến chính là nhà báo Trần Đăng Tuấn - nguyên Phó tổng giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam. Thời điểm VTV3 được quyết định thành lập, ông đóng vai trò là Trưởng kênh VTV3.

Trong cuộc trò chuyện mới nhất với nhà báo Trần Đăng Tuấn nhân sự kiện VTV3 tròn 25 năm tuổi, ông cho rằng VTV3 ra đời là từ sự cộng hưởng của nhiều điều nhưng trong đó, có 3 yếu tố chính nhất - khán giả, những người làm chương trình và sự nhạy bén của những người quản lý của VTV thời điểm ấy.

"Tôi nghĩ, VTV3 ra đời là từ sự cộng hưởng của những điều ấy" - nhà báo Trần Đăng Tuấn nói.

Nhắc lại câu nói "Hãy xoay đi, hãy chạy đi! Chúa đã tạo ra thế giới này trong 6 ngày còn chúng ta có những 30 ngày", nhà báo Trần Đăng Tuấn cho biết: "Đó không phải câu nói tôi tự nghĩ ra mà là một câu nói nổi tiếng ở châu Âu nhưng nó phù hợp với chúng tôi lúc đó - với thời gian gấp, điều kiện, máy móc eo hẹp nhưng lại có một nhiệm vụ là ra một kênh hoàn toàn mới, đó là kênh VTV3!".

"Truyền hình đâu chỉ là tin tức, đâu chỉ là thời sự mà còn cả một biển cả mênh mông của mạch nguồn văn hóa, xã hội, giải trí, nghệ thuật... và lúc ấy chúng ta chưa có không gian ấy. Thế nên, chúng ta chưa có đủ món ăn để chuyển đến cho khán giả".

Trong một cuộc nói chuyện trước đó, khi VTV3 kỷ niệm 20 tuổi, nhà báo Trần Đăng Tuấn cũng từng chia sẻ về những ngày đầu tiên chuẩn bị cho sự ra đời của VTV3.  

"Tôi nhớ lần đầu tiên, để chuẩn bị cho sự ra đời của kênh, chúng tôi có 7 người. Sau đó thêm 2 người nữa là chúng tôi có 9 người" - nhà báo Trần Đăng Tuấn nói - "Toàn bộ VTV3 hồi đó chỉ có một căn phòng rộng và lịch phát sóng thì được viết luôn trên tường".

"Phòng làm việc ấy được chia ra và ngăn bởi các khung kính. Tôi nhớ có 7 khung và mỗi khung là ghi lên đó lịch phát sóng của từng ngày, từ thứ 2 đến Chủ nhật" - nhà báo Trần Đăng Tuấn nói tiếp - "Mọi người lúc đó bảo thế này chỉ có 1 tuần, tôi mới nói với họ là chúng ta chỉ cần 1 tuần thôi. Còn tuần thứ 2, khi đã phát sóng rồi, thì nhất định chúng ta sẽ có chương trình vì chúng ta không thể nào bỏ chương trình được".

"Cái khó nhất lúc ấy là chúng tôi thiếu từng thứ một, thiếu từng giờ dựng. Tôi còn nhớ một lần trong cuộc họp với lãnh đạo Đài, tôi đã rất gay gắt. Tôi còn cầm quyển sổ giờ dựng của VTV3 và tôi đặt lên bàn, tôi đề nghị Tổng giám đốc và các Phó TGĐ hãy xem xem là với thời gian cho giờ dựng thế này thì làm sao mà cho ra đời kênh mới được?". 

Nhà báo Trần Đăng Tuấn và nhà báo Tạ Bích Loan trong cuộc gặp nhân sự kiện VTV3 tròn 25 năm tuổi.

"Lúc đó, anh Hồ Anh Dũng có nói với tôi là thôi, nếu đúng là giờ dựng không đáp ứng được, nếu khó quá thì chúng ta lùi lại ngày. Nhưng tôi nói không, anh em chúng tôi không ai nghĩ lùi ngày".

Và kênh VTV3 đã ra đời vào đúng ngày 31/3/1996, như dự kiến ban đầu với câu chào khán giả đơn giản, ngắn gọn: "Qúy vị đang xem chương trình VTV3 của Đài Truyền hình Việt Nam!".

"Có thể bây giờ, khi chúng ta đã già, nhìn lại chúng ta nghĩ ngày đó mình liều, mình thế này thế kia nhưng cái hay của tuổi trẻ là chúng ta không thấy như thế" - nhà báo Trần Đăng Tuấn nói thêm, nhớ lại khoảng thời gian không thể quên đối với ông - "Cho nên vào cái thời đó chúng ta chẳng lo cái gì. Chúng ta chỉ lao hùng hục vào làm, không ai nghĩ là lương bao nhiêu, không ai nghĩ VTV3 sẽ phát triển và trở thành đơn vị như thế nào và rồi ai có chức vụ gì".

Nhà báo Nguyên Hạnh - nguyên Trưởng phòng Thư ký Biên tập - Ban Sản xuất các chương trình Giải trí đồng thời là người dẫn chương trình trong ngày đầu tiên của VTV3 - cũng nhớ rất rõ về khoảng thời gian thành lập kênh. Nhà báo Nguyên Hạnh cho rằng nhà báo Trần Đăng Tuấn khi đó "quá liều".

"Tôi nghĩ với cái "kho" đầu tiên chỉ phát sóng được 1 tuần đó mà anh Tuấn dám lên sóng thì đúng là quá liều".

Nhà báo Nguyên Hạnh cũng cho biết khi thành lập kênh VTV3, chị mới sinh con được 2,5 tháng: "Khi đó anh Tuấn nhắn cho tôi: Đi làm!".

"Tôi nhớ lúc đó anh Tuấn còn định là ngày 1/4 vì người ta hay lấy ngày chẵn của tháng nhưng cũng lại sợ vì đó là ngày nói dối nên đã chọn ngày 31/3. Và tôi rất vinh dự vì ngày hôm đó được dẫn cùng anh Lại Văn Sâm và nói lời chào đầu tiên với khán giả trong ngày phát sóng đầu tiên của kênh VTV3!".

"Tôi nghĩ cái sự hấp dẫn của một dự án mới nó làm cho mình thấy không có gì là khó khăn cả" - nhà báo Nguyên Hạnh nói thêm.

"Cái nội lực của tuổi trẻ là ai cũng muốn mình làm được cái gì đấy và được mọi người ghi nhận. Có niềm vui nào sung sướng hơn là vừa phát sóng xong một chương trình, ngày mai mình đi ở hành lang thôi mình được mọi người nhìn bằng một ánh mắt rất âu yếm mà không cần nói lời nào".

Trong khi đó, với nhà báo Lại Văn Sâm - Nguyên Trưởng ban Sản xuất các chương trình Giải trí - ký ức về những ngày đầu tiên ấy vẫn còn rất sống động. Ông cho biết vào đêm trước khi kênh ra đời, ông đang đi làm chương trình SV96 ở Nghệ An và ngay trong đêm đó ông đã đi tàu ra Hà Nội. 

Nhà báo Lại Văn Sâm nhớ về "cơ sở" đầu tiên của VTV3: "Tôi nhớ căn phòng mà anh Trần Đăng Tuấn nhắc đến nó rất lộn xộn và lịch phát sóng viết trên các ô kính.  Cho đến bây giờ, tôi chưa bao giờ nhìn thấy phòng làm việc nào ấn tượng như thế".

"Bây giờ nghe lại chuyện khởi điểm của VTV3 ngày ấy giới trẻ sẽ nói: Không thể tin nổi! Làm sao trong vòng 1 tháng mà mình có thể lên được 1 cái kênh truyền hình và sau đó nó đứng được vững vàng? Tôi nghĩ một lý do quan trọng để mình khi ấy thành công là mình được cả xã hội ủng hộ". 

Nhà báo Lại Văn Sâm trong một số của chương trình Khách của VTV3.

VTV3 SAU TUỔI 25

Cũng giống như những người đồng nghiệp của mình, nhà báo Tạ Bích Loan - Trưởng Ban sản xuất các chương trình Giải trí - cũng mang đầy ắp những kỷ niệm về ngày đầu tiên thành lập kênh VTV3. Chị cho biết thời điểm ấy chị mới về VTV được một thời gian.

"Năm 1996, năm VTV3 ra đời, tôi 28 tuổi. Lúc đó tôi mới về VTV được 1 năm thôi" - nhà báo Tạ Bích Loan nói - "Trước đó, tôi làm chương trình CKX, Ban Chuyên đề. Tôi cũng từng làm ở Ban Thời sự, phần Thời sự quốc tế một thời gian". 

Vậy chị có phải trong nhóm 9 người đầu tiên của V3 không?

- Không! 9 người là ở nhóm chính thức. Nhưng có một nhóm bu xung quanh nhóm đó khá đông, tức là có những người thấy sắp ra kênh mới, thích quá thì cứ bám lấy nhóm chính ấy, thấy người ta họp cũng chạy theo họp và tôi chính là trong cái số thích quá ấy (cười). Vì lúc đó tôi mới về Đài được có 1 năm thôi mà.

Và vì thích quá nên suốt ngày chạy theo để xin được họp. Tham gia nhóm 9 người lúc đó của VTV3 chỉ có những cây đa cây đề như chị Huyền Thanh, chị An Ninh, anh Sâm, chị Nguyên Hạnh... thôi. Còn tôi là "lâu nhâu" chạy theo.

Nhà báo Tạ Bích Loan và nhà báo Lại Văn Sâm.

Vậy sau bao lâu khi thành lập kênh thì chị chính thức vào VTV3?

- Sau đó thì tôi vào VTV3 luôn đấy. Tôi vào nhóm SV của anh Sâm, cùng anh Sâm đi đến các trường để thuyết trình chương trình SV làm như thế nào. Vì lúc đó tôi vừa ở Nga về nên mình hiểu rất rõ chương trình SV. 

Như vậy chương trình đầu tiên chị làm với VTV3 là SV?

- Cũng không hẳn! Vì trước đó tôi có nộp 1 kịch bản 7 sắc cầu vồng và anh Trần Đăng Tuấn duyệt và cho tôi làm, xây dựng chương trình 7 sắc cầu vồng luôn. Và trong năm 96, 7 sắc cầu vồng cũng ra đời. Đây là chương trình gameshow mà tôi viết kịch bản.

Nhà báo Tạ Bích Loan tại Chung kết 7 sắc cầu vồng năm 1998. Đây là chương trình do chính nhà báo Tạ Bích Loan xây dựng khi về VTV3.

Bây giờ nhìn lại thời gian đầu của VTV3, chị thấy thời gian đó như thế nào?

- Tôi nhớ sáng 31/3, ngày ra đời kênh, mọi người đến để chứng kiến khoảnh khắc này. Hai người vinh dự nhất là anh Lại Văn Sâm và chị Nguyên Hạnh vì được đọc câu "Qúy vị đang xem chương trình VTV3 của Đài Truyền hình Việt Nam!". Hai anh chị được dẫn một chút để nói về việc thành lập kênh.

Thời gian đó chương trình khai thác rất nhiều vì thiếu nội dung kinh khủng. Anh Tuấn còn cử một nhóm vào phía Nam để mua những băng đĩa của các hãng băng đĩa về phát sóng. Chương trình hồi đó khá nghèo nàn nhưng tưng bừng. (cười)

Người ta nói VTV3 ra đời rất đúng thời điểm?

- Qúa đúng thời điểm! Đó cũng là chủ trương của lãnh đạo Đài. Thật ra thì VTV3 đã được ấp ủ một thời gian dài trước khi ra đời chính thức vào năm 1996.

Với chị, nhìn lại hành trình 25 năm của VTV3, chị có thể nói gì? Nó có dài với chị không?

- Tôi nghĩ nó dài và nhiều khúc quanh co. Lúc đầu, VTV3 ra đời như một sự bùng nổ tất yếu và tôi rất may mắn được tham gia ngay từ những ngày đầu tiên ấy cùng nhiều người khác. Lúc đó nó là nhu cầu về một kênh truyền hình mới, mở rộng không gian của sự sáng tạo, vẫn là những thứ trên các kênh khác nhưng lần này nó được làm theo một cách khác, trẻ trung, sáng tạo hơn, nhiều màu sắc hơn, có cách làm mới lạ hơn... Sự ra đời của VTV3 nó nằm trong lộ trình đổi mới chung của truyền hình và VTV3 lúc đó mới nên được phép thử nghiệm những cái mới. 

Cái đặc sắc của VTV3, sau nhiều năm, với tôi thì đó là một sân chơi mở cho mọi người trong xã hội được tham gia.

Nhà báo Tạ Bích Loan trong chương trình Người đương thời - một chương trình gắn bó với tên tuổi chị.

Chị quay lại với VTV3 được một thời gian rồi, sự cạnh tranh VTV3 phải đối mặt giờ đây khác nhiều so với trước. Đối với chị cái khó bây giờ của VTV3 mà chị nhận thấy là gì?

- Tôi thì thường không hay nghĩ tới cái khó mà tôi lại hay nghĩ về cơ hội. Tôi đang nghĩ về cơ hội của kênh VTV3 bây giờ là gì? Ban đầu, khi ra đời, đó là sân chơi rộng mở cho mọi người, cho xã hội nhưng lúc đó chỉ có đội ngũ của VTV làm thôi. Nhưng sau đó, mình đã chuyển sang xã hội hóa, khoảng năm 2004 thì bắt đầu. Và xã hội hóa càng ngày càng mạnh và tạo ra rất nhiều cái hay. Lúc đó, nguồn lực của xã hội đổ vào không còn là trí tuệ nữa. 

Sự tham gia của những chương trình xã hội hóa từ năm 2005, 2006 và 2007 càng ngày càng đậm nét hơn và rõ ràng, nó đã tạo ra không gian mới của sự cạnh tranh. Lúc này, không chỉ người làm truyền hình được làm các chương trình truyền hình nữa mà cả những người bên ngoài làm cùng và họ làm rất tốt. Và họ làm càng ngày càng tốt hơn. Họ có kinh nghiệm về thị trường, về marketing, nghiên cứu về thị hiếu, nắm được thị hiếu tâm lý con người rồi và họ tập hợp được nhiều tài năng nhờ cơ chế của họ. 

Sự xã hội hóa ấy mang lại sự phát triển rất lớn cho VTV nguồn thu nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức đó là những người VTV làm gì? Như các bạn cũng biết, chủ trương của nhà nước là cho thị trường làm phần của thị trường nhưng phần nào thị trường thất bại thì nhà nước phải làm. Vì thị trường theo đuổi lợi nhuận nên những chương trình của mình cái gì thị trường không làm được thì mình làm. 

Cái khó nhất với VTV hay toàn bộ ngành truyền thông là mình vẫn phải thể hiện được tiếng nói của VTV. Những cái này VTV phải giữ.

VTV3 vẫn phải có sự phối kết hợp chứ không để cho thị trường điều tiết hết. Mình để thị trường điều tiết thì sẽ có những hệ lụy nhưng cũng không thể không quan tâm đến thị trường được. Mình cần giữ được sự hài hòa.

Vậy VTV3 sau tuổi 25 sẽ là một VTV3 như thế nào?

- Tôi nghĩ điều đó nằm trong định hướng chung của VTV, lãnh đạo Đài sẽ là người định hướng nhưng tôi tin cho dù như thế nào, là một kênh lớn của Đài Truyền hình quốc gia vẫn phải đóng góp nhiều nhất cho sự phát triển của đất nước Việt Nam. Kênh VTV3 là kênh gì thì cũng không nằm ngoài quỹ đạo đó, chỉ có điều là cách làm thế nào thôi. Tôi nghĩ tất cả các kênh của VTV đều có cách của mình để đóng góp cho mục tiêu là sức mạnh tinh thần về một khát vọng Việt Nam phát triển.

Tôi mong cách làm của VTV3 sẽ nhiều cảm xúc hơn, dễ hiểu, gần gũi, thú vị, sáng tạo, đậm chất văn hóa nghệ thuật.

Cảm ơn chị về những chia sẻ!

___

Người thực hiện: N.A

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!