Công nghệ giáo dục chuyển động thực tiễn tại Việt Nam

“Chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu tất yếu” - lời khẳng định của lãnh đạo Bộ Giáo dục & Đào tạo tại một hội nghị tháng 8 vừa qua cho thấy tầm quan trọng của công nghệ giáo dục (EdTech) trong phát triển quốc gia. Từ các nền tảng học trực tuyến đến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong lớp học, EdTech đang trở thành trọng tâm đổi mới giáo dục toàn cầu, và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này.

Xu hướng EdTech trên thế giới

EdTech đang bùng nổ về quy mô thị trường và đổi mới công nghệ. Theo Sách trắng EdTech 2025, thị trường giáo dục số toàn cầu ước đạt 155 tỷ USD năm 2024 và có thể lên tới 600 tỷ USD năm 2032. Mỹ và Ấn Độ là hai trung tâm EdTech lớn nhất với hệ sinh thái startup phát triển mạnh. Trung Quốc cũng đang tái khởi động lĩnh vực này sau thời gian gián đoạn.

Học trực tuyến vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong lĩnh vực này, với những nền tảng có hàng chục triệu người dùng trên toàn cầu. Đặc biệt, AI trong giáo dục đang dẫn dắt xu thế hiện nay khi được tích hợp vào nhiều sản phẩm - từ chấm điểm tự động, trợ lý học tập ảo đến cá nhân hóa nội dung. “AI, dữ liệu học tập và học liệu số là ba trụ cột định hình tương lai EdTech,” bà Nguyễn Hồng Hạnh - CEO EdTech Agency - nhận định.

Thị trường EdTech Việt Nam

Việt Nam đang nổi lên là điểm sáng EdTech tại châu Á, thuộc nhóm Top 10 thị trường EdTech tăng trưởng nhanh nhất thế giới và Top 3 Đông Nam Á về số doanh nghiệp. Hiện có khoảng 750 công ty EdTech Việt, cung cấp hơn 1.000 sản phẩm trải rộng từ mầm non, phổ thông đến đại học, ngoại ngữ.

Các doanh nghiệp Việt nhanh nhạy với công nghệ mới. Trong hai năm bùng nổ AI vừa qua, hơn 60% công ty EdTech Việt đã tích hợp AI vào sản phẩm, tạo ra giải pháp số hoá thông minh với chi phí phù hợp. Nhờ dân số trẻ và hiếu học, thị trường Việt Nam sôi động: người dân sẵn sàng chi cho giáo dục (tương đương 5,7% GDP) và ngân sách nhà nước cho giáo dục cũng ở mức hàng đầu (khoảng 20% tổng chi). Điều này giúp EdTech trong nước thuận lợi cả về phía cung (doanh nghiệp) lẫn phía cầu (nhà trường, người học).

Chính sách và sáng kiến từ Chính phủ

Nhằm thúc đẩy EdTech, Chính phủ đã triển khai nhiều đề án chuyển đổi số giáo dục. Đề án 131/QĐ-TTg (2022-2025) đặt mục tiêu đến 2025 có 50% đại học đào tạo trực tuyến và 50% chương trình phổ thông được số hóa. Đề án 1373/QĐ-TTg (2021-2030) hướng tới 90% đại học, 80% cơ sở nghề áp dụng công nghệ số, đồng thời phát triển học liệu mở và kết nối Hệ tri thức Việt số hóa.

Thực hiện các đề án này, ngành giáo dục đã đầu tư hạ tầng Internet băng rộng đến các cơ sở, xây dựng kho học liệu số dùng chung với hàng chục nghìn tài nguyên số mở miễn phí cho giáo viên, học sinh. Dữ liệu ngành được kết nối đồng bộ. Ngành giáo dục cũng ban hành Khung năng lực số cho giáo viên, học sinh và phát động phong trào “Bình dân học vụ số” nhằm phổ cập kỹ năng số. Nền tảng “Bình dân học vụ số” ra mắt năm 2025 đã cung cấp hàng trăm khóa học trực tuyến miễn phí cho gần 20.000 người học, thể hiện quyết tâm “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

EdTech có cải thiện chất lượng học tập?

Thực tế bước đầu cho thấy công nghệ mang lại nhiều hiệu quả. Nhiều tác vụ quản lý, chấm bài đã được tự động hóa, giúp giảm tải cho giáo viên. EdTech cũng hỗ trợ trực tiếp người học: từ mầm non đến đại học, nhiều ứng dụng giúp cá nhân hóa việc học và tăng tính tương tác. Chẳng hạn, nền tảng ôn luyện trực tuyến cho học sinh hay ứng dụng AI luyện nói tiếng Anh giúp người học tiến bộ rõ rệt. Sau đại dịch, nhiều trường triển khai thi trực tuyến, chấm điểm bằng máy tính, nâng cao tính chính xác, minh bạch.

Tuy nhiên, EdTech chưa phải “đũa thần” giải quyết mọi bài toán giáo dục, bởi còn nhiều rào cản. “EdTech phát triển mạnh ở thành thị, trong khi nhiều khu vực nông thôn vẫn thiếu hạ tầng, thiết bị”, bà Nguyễn Hồng Hạnh chỉ ra bất bình đẳng số. Ngoài ra, startup EdTech khó khăn về vốn, trường học thiếu ngân sách, nên công nghệ mới chỉ được ứng dụng quy mô nhỏ. Chính sách chuyển đổi số giáo dục tại một số nơi triển khai chưa đồng bộ. Chất lượng học liệu số còn chưa thống nhất do thiếu bộ tiêu chuẩn chung. Những thách thức này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa cơ quan quản lý, nhà trường và doanh nghiệp để EdTech phát huy hiệu quả thực sự trong nâng cao chất lượng học tập.

Triển vọng đến giai đoạn 2025-2030

Giai đoạn 2025-2030 được dự báo là giai đoạn bứt phá của EdTech Việt Nam. Thị trường có thể đạt quy mô hàng trăm triệu USD. AI tiếp tục là động lực công nghệ chủ đạo, với nhiều ứng dụng AI tiên tiến ra đời giúp việc học thông minh và hấp dẫn hơn. Nhu cầu nhân lực EdTech cũng tăng cao: giáo viên cần trang bị kỹ năng số, ngành giáo dục cần thêm nhiều chuyên gia công nghệ giáo dục (từ lập trình, AI đến thiết kế nội dung số).

Việt Nam có tiềm năng trở thành nhà cung cấp EdTech cho khu vực. “Startup Việt có lợi thế hiểu thị trường bản địa và chi phí cạnh tranh, hoàn toàn có thể vươn ra khu vực”, TS Phạm Huy Hoàng nhận định. Nếu duy trì được đà tăng trưởng cùng định hướng đúng đắn, Việt Nam có thể nổi lên như một trung tâm EdTech mới của châu Á trong thập niên tới.