Thời tiết cực đoan khiến ô nhiễm nhựa lan rộng và nguy hiểm hơn

Theo phân tích đăng trên tạp chí Frontiers in Science, các nhà khoa học xem ô nhiễm nhựa và biến đổi khí hậu là “hai cuộc khủng hoảng song hành”. Họ rà soát hàng trăm nghiên cứu và kết luận biến đổi khí hậu đang làm nặng thêm ô nhiễm nhựa trong nước, đất và không khí.

Nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng Mặt trời tăng cao khiến nhựa nhanh giòn, nứt và vỡ vụn thành các mảnh vi nhựa. Nghiên cứu ước tính chỉ cần tăng 10 độ C trong một đợt nắng nóng cực đoan cũng có thể làm tốc độ phân rã nhựa tăng gấp đôi. Bão, lũ và gió mạnh tiếp tục phá vỡ, cuốn trôi và phát tán rác nhựa trên diện rộng.

Một số hiện tượng khác cũng làm ô nhiễm nhựa phức tạp hơn. Lũ lụt có thể tạo ra “đá nhựa”, khi nhựa bám vào đá và trở thành điểm nóng phát sinh vi nhựa. Cháy rừng, vốn gia tăng bởi nắng nóng và hạn hán, thiêu rụi nhà cửa và phương tiện, giải phóng vi nhựa cùng nhiều hóa chất độc vào bầu khí quyển. Băng biển hiện giữ lại vi nhựa, nhưng khi tan chảy do nhiệt độ toàn cầu tăng, chúng có thể trở thành nguồn phát thải lớn ra đại dương.

Nghiên cứu cũng cho thấy biến đổi khí hậu khiến ô nhiễm nhựa trở nên độc hại hơn. Vi nhựa có thể mang theo thuốc trừ sâu và các hóa chất khó phân hủy, giống như “con ngựa thành Troy”. Nhiệt độ cao giúp nhựa hấp thụ, rồi giải phóng các chất ô nhiễm này dễ dàng hơn, đồng thời làm tăng khả năng rò rỉ hóa chất từ chính vật liệu nhựa.

Tác động của ô nhiễm nhựa và biến đổi khí hậu đặc biệt đáng lo với sinh vật biển. Thí nghiệm cho thấy vi nhựa khiến sinh vật biển yếu hơn trước tình trạng nước biển ấm lên và axit hóa đại dương, đồng thời có thể đi sâu hơn trong chuỗi thức ăn thông qua các loài ăn lọc như trai biển.

Trước bức tranh này, nhóm tác giả kêu gọi giảm sử dụng nhựa, tăng tái sử dụng và tái chế, thiết kế lại sản phẩm và loại bỏ nhựa dùng một lần không cần thiết. Họ cho rằng “hy vọng lớn nhất” là một hiệp ước toàn cầu ràng buộc pháp lý về nhựa, trong bối cảnh sản lượng hàng năm đã tăng gấp khoảng 200 lần từ năm 1950 đến 2023 và có nguy cơ tiếp tục tăng nếu thế giới không sớm hành động.