Tuyển dụng và giữ chân giáo viên: Giải pháp chiến lược cho giáo dục Việt Nam

Năm học 2025 – 2026 đang đến gần, nhiều địa phương trên cả nước đang khẩn trương tuyển dụng hàng nghìn giáo viên. Tuy nhiên, tuyển được đã khó, giữ chân được giáo viên gắn bó lâu dài với nghề còn khó hơn. Thực tế cho thấy, tình trạng thừa – thiếu giáo viên đã kéo dài nhiều năm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học.

Trong bối cảnh nhiều địa phương vừa sáp nhập địa giới hành chính và vận hành mô hình chính quyền hai cấp, áp lực tuyển dụng và điều động giáo viên càng trở nên cấp thiết. Điều này không chỉ tạo ra những yêu cầu mới trong quản lý mà còn đặt ra thách thức lớn trong việc phân bổ, luân chuyển và bảo đảm quyền lợi cho đội ngũ nhà giáo.

Theo ông Nguyễn Ngọc Ân, Chủ tịch Công đoàn Giáo dục Việt Nam, hiện nay, hầu hết các trường đều xảy ra tình trạng thiếu giáo viên cục bộ.

"Các hiệu trưởng lo lắng không đủ người để xây dựng kế hoạch giảng dạy, đào tạo và chuẩn bị cho năm học mới. Với giáo viên, họ lại lo dạy vượt giờ, thiếu ổn định công việc, thậm chí bị luân chuyển xa nhà", ông Ân cho biết.

Đặc biệt, bậc tiểu học, mầm non và trung học cơ sở được phân cấp về xã, phường quản lý, sự thiếu đồng bộ giáo viên khiến nhiều trường rơi vào tình trạng lúng túng. Điều này tạo áp lực kép cho cả ban giám hiệu lẫn đội ngũ giáo viên.

Để giải quyết tình trạng này, ngày 15/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố, trong đó nhấn mạnh việc giao quyền chủ động tuyển dụng giáo viên cho Sở Giáo dục và Đào tạo. Đây là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo tính kịp thời, sát thực tế và tránh bị động trước thềm năm học mới.

"Nếu UBND các tỉnh, thành phố nhanh chóng phân quyền, phân cấp, việc tuyển dụng sẽ diễn ra thuận lợi, tránh tình trạng nhà trường phải chờ đợi trong khi khai giảng đã đến rất gần", ông Ân nhận định.

Thực tế cho thấy, nhu cầu tuyển dụng giáo viên tại các đô thị lớn là rất lớn. Thành phố Hồ Chí Minh cần gần 6.000 giáo viên cho năm học 2025 – 2026, trong khi Hà Nội cũng cần thêm khoảng 1.000 giáo viên. Đây đều là những con số cao hơn hẳn so với các năm trước, do yêu cầu mở rộng địa bàn sau sáp nhập.

Nếu tuyển dụng là bài toán cấp bách, thì giữ chân giáo viên lại là bài toán chiến lược. Theo ông Ân, đời sống của giáo viên là yếu tố then chốt. Dù nhiều thầy cô tâm huyết, nhưng không ít người buộc phải rời nghề vì thu nhập không đảm bảo.

Một số địa phương như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng đã có những chính sách đặc thù, hỗ trợ phụ cấp ngoài lương, giúp giáo viên an tâm hơn trong công việc. Đây được xem là mô hình tốt, nhưng không phải tỉnh nào cũng có nguồn lực để triển khai.

Ngoài ra, công tác luân chuyển giáo viên cũng cần minh bạch và công bằng. Nhiều giáo viên phản ánh tình trạng phân vùng chưa hợp lý: có nơi dạy ở vùng khó khăn nhưng không được hưởng phụ cấp, trong khi nơi khác lại được. Điều này dễ gây tâm lý so sánh, giảm động lực cống hiến.

"Điều quan trọng là giáo viên phải nhìn thấy tương lai nghề nghiệp của mình. Nếu sau 3 – 5 năm công tác ở vùng khó khăn, họ được luân chuyển về nơi thuận lợi, họ sẽ có thêm động lực để gắn bó. Nhưng ở nhiều địa phương, cam kết này vẫn còn mơ hồ", ông Ân nhấn mạnh.

Không thể phủ nhận rằng, giáo viên chính là yếu tố quyết định thành công của công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông. Thiếu giáo viên không chỉ là vấn đề nhân sự mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục và sự công bằng trong tiếp cận tri thức.

Do đó, tuyển dụng và giữ chân giáo viên không thể chỉ là giải pháp tình thế trong một mùa khai giảng, mà cần được coi là chiến lược lâu dài. Cùng với việc phân quyền tuyển dụng, các địa phương cần chú trọng chính sách đãi ngộ, phụ cấp, chế độ luân chuyển công bằng và động viên tinh thần để giáo viên yên tâm cống hiến.

Khi nhà giáo được đảm bảo đời sống và có niềm tin vào nghề, họ mới toàn tâm toàn ý với sự nghiệp trồng người, nguồn lực then chốt cho sự phát triển bền vững của giáo dục Việt Nam.