ất nhiều người dân Nhật Bản đã chọn tháng 5 – thời điểm Nhật Bản bắt đầu triều đại mới dưới sự trị vì của tân Nhật hoàng Naruhito để thực hiện những kỷ niệm khó quên. Từ tổ chức đám cưới, đăng ký kết hôn, đặt tên cho con, ăn mừng, cho đến săn tìm chuyến bay đặc biệt trên núi Phú Sĩ để ghi lại khung cảnh trong những ngày đầu tiên của triều đại lệnh Hòa.

"Đó là trải nghiệm chỉ có một lần trong đời", cô Midori Tatsumi, một cư dân 35 tuổi sống tại quận Kanagawa cho biết. Gia đình Tatsumi sẽ chào đón một em bé trong một vài tháng tới và theo cô Tatsumi, cô cảm thấy rất đặc biệt khi viết vào tờ giấy ngày sinh dự kiến của em bé là năm "Reiwa 1".

ới việc Nhật hoàng Naruhito lên ngôi, Nhật Bản bước vào một kỷ nguyên mới có tên gọi Reiwa, hay Lệnh Hòa, được hiểu là "hòa bình thịnh trị". Theo Jeffrey Kingston, giám đốc nghiên cứu châu Á tại Đại học Temple ở Nhật Bản, tên gọi này được định hình thông qua hành động và cung cách trị vì của Nhật hoàng Naruhito.

"Niên hiệu mới sẽ phản ánh cách thể hiện và sứ mệnh mới của ông Naruhito", ông Kingston nói thêm đồng thời nhắc đến những khó khăn mà tân Hoàng đế Naruhito sẽ phải đối mặt trong kỷ nguyên mới.

Từng du học nhiều năm và không trải qua chiến tranh, tân Nhật hoàng Naruhito bước lên "ngai vàng hoa cúc" với lịch sử từng nhiều lần phá vỡ truyền thống hoàng gia.

Được một số bạn học mô tả là người cởi mở và vui tính, Nhật hoàng Naruhito lúc bấy giờ vẫn giữ thái độ gần gũi ngay cả khi bắt đầu những hoạt động chính thức dưới danh nghĩa người kế vị. Cả Tân Nhật hoàng và Hoàng hậu Masako đều là những người đầu tiên trong hoàng gia Nhật có trình độ cử nhân, thành thạo đa ngôn ngữ và có nhiều năm sinh sống ở nước ngoài.

Năm 2004, Thái tử Naruhito khi đó đã có một cuộc cách mạng nhỏ trong hoàng cung. Ông công khai chỉ trích các nghi thức hoàng gia và sức ép có con trai để nối dõi từ dư luận. Sức ép này đã bóp nghẹt Thái tử phi Masako, khiến bà rơi vào trầm cảm liên miên. Dù vậy, ông cũng lên tiếng trấn an mọi người rằng Masako sẽ dần hoàn thiện được vai trò của một hoàng hậu.

Không chỉ vậy, ông còn là hoàng đế Nhật Bản đầu tiên trong thời hiện đại không có con trai. Thế nhưng không vì thế mà Nhật hoàng Naruhito không hết lòng vì con gái duy nhất. Ông là người trực tiếp chăm sóc và nuôi dạy Công chúa Aiko, với Hoàng hậu Masako.

Ông cũng ủng hộ việc đàn ông Nhật nên tích cực tham gia vào công việc gia đình và giáo dục con cái, trở thành những người cha thực thụ. Quan điểm này hiện vẫn chưa phổ biến do sự bảo thủ của xã hội Nhật Bản. Người dân Nhật tin rằng Tân Nhật hoàng sẽ đem đến sự thay đổi mạnh mẽ về vai trò của phụ nữ trong xã hội hiện đại.

Dù thế, thách thức chưa dừng ở lại đó. Nhiệm vụ lớn nhất hiện tại với Nhật hoàng Naruhito là tiếp tục những dấu ấn mà cha đã làm dưới triều đại Heisei. Đó là đưa hoàng gia xích lại gần quần chúng nhân dân.

hật Hoàng Akihito đang để lại một đôi giày quá lớn đối với (Thái tử) Naruhito", Jeff Kingston, Giám đốc nghiên cứu châu Á tại Đại học Temple (Nhật Bản) cho biết. Theo ông, Nhật hoàng đã để lại nhiều di sản cho con trai tiếp tục duy trì. Nhưng vấn đề là, uy quyền không phải cái có thể được thừa kế mà cần tự xây dựng." Tuy vậy, tờ báo Le Monde vẫn cho rằng:

Nhìn lại suốt 3 thập kỷ trị vì, Nhật hoàng Akihito đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh "là biểu tượng của quốc gia và biểu tượng của hòa hợp dân tộc được quy định trong Hiến pháp Nhật Bản. Nhờ những nỗ lực không biết mệt mỏi của Nhật hoàng Akihito, kể từ khi ngài lên ngôi cho đến nay, người dân nước này luôn được sống trong hòa bình đúng như ý nghĩa của niên hiệu Heisei (Bình Thành), có nghĩa là "đạt được hòa bình".

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại, đất nước mặt trời mọc không can dự vào bất cứ cuộc chiến tranh nào. Ông Mickael Prazan, người có nhiều năm nghiên cứu về lịch sử Nhật Bản, gọi đây là những thách thức lớn cho tân Nhật hoàng. "Thượng hoàng Akihito thường hay có mặt khi cần thiết và có những phát biểu công khai trước ống kính truyền hình, do vậy ông rất được lòng dân. Sự gần gũi với dân là một trong những chức năng, hay nói đúng hơn là chức năng chính của, hoàng đế Nhật Bản. Ông ấy phải là hoàng đế của tất cả người dân Nhật, giống như vào thời kỳ Cách Mạng Pháp, vua nước Pháp trở thành vua của tất cả người dân Pháp."

Cũng giống như cha, Nhật hoàng Naruhito chủ trương hiếu hòa và điều này đã được ông khẳng định nhân sự kiện kỷ niệm 70 năm chấm dứt Thế chiến II.  Nhà báo Philippe Mesmer đánh giá đây sẽ là một nhiệm vụ khá tế nhị đối với tân Nhật hoàng. "Phạm vi hoạt động của Nhật hoàng khá hạn hẹp. Thông thường, ông không thể xen vào các cuộc tranh luận chính trị, nên Thượng hoàng Akihito đã chọn cách nhấn mạnh đến vấn đề hòa bình như đến thăm các địa điểm xung đột, cầu nguyện cho nạn nhân và kêu gọi hòa bình. Đó chính là cách để ông truyền đi thông điệp hiếu hòa".

Trong một cuộc họp báo diễn ra vào tháng 2.2019, Thái tử Naruhito cho biết đã học hỏi ở cha rất nhiều về cách thức đảm nhận vai trò Thiên hoàng.

Cái tên "Naruhito" của tân Nhật hoàng có nghĩa là "người sẽ có những phẩm hạnh siêu phàm". Tuy nhiên, ông thực tế không có nguyện vọng biến mình thành một hình tượng xa vời đến vậy, ngay cả khi đang gánh áp lực lớn là duy trì nền quân chủ lâu đời nhất thế giới.  Trên thực tế, vai trò của hoàng gia tại Nhật Bản đã có những biến chuyển đặc biệt từ triều đại trước. Nhật hoàng không nắm quyền lực chính trị và chỉ đại diện cho quyền lực của Nhà nước mà không phải một nguyên thủ quốc gia.

Dù thế, với các hoàng gia trong chế độ quân chủ lập hiến như Nhật Bản, tìm cách giữ mối liên hệ với người dân là chìa khóa sống còn cho sự tồn tại của họ. "Các hoàng gia trên khắp thế giới phải biết cân bằng một cách tinh tế giữa truyền thống và hiện đại. Nếu họ xa rời một trong hai thứ, họ sẽ gặp rủi ro", Phó giáo sư Arianne Chernock, người nghiên cứu các chế độ quân chủ tại Đại học Boston (Mỹ), cho biết.

Nhiều người hy vọng với sức trẻ của mình, Nhật hoàng Naruhito sẽ mang lại những luồng sinh khí mới cho "đất nước Mặt trời mọc". Bởi hơn lúc nào hết, nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới đang rất cần một "cú hích" để đẩy "cỗ xe ọp ẹp ra khỏi quỹ đạo của sự trì trệ".

Giáo sư Ryo Ikebe của Đại học Senshu (Nhật Bản) nhận định, sự kiện này có thể sẽ góp phần kích thích tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới này. Ông nói:

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đã nhanh chóng tận dụng thời khắc chuyển giao mang tính lịch sử này để thúc đẩy hoạt động kinh doanh. Các vật phẩm lưu niệm như đồng xu Koban khắc niên hiệu của hai thời kỳ bán đắt như tôm tươi. Các trung tâm thương mại bận rộn tung ra dịch vụ khắc ký tự Reiwa trên những chiếc đồng hồ, vòng tay và nhẫn. Nhà hàng, khách sạn cũng không kém cạnh, khi lập tức phục vụ các món ăn, đồ uống mới lấy cảm hứng từ niên hiệu Reiwa.

Và các nghi lễ hoàng gia và những di tích lịch sử liên quan đến Hoàng gia sẽ thu hút nhiều khách du lịch quốc tế và nội địa. Ông Akiyoshi Takumori, chuyên gia kinh tế trưởng tại Quỹ quản lý tài sản Sumitomo Mitsui DS, sức tiêu dùng trong dịp trọng đại này sẽ có tác động lớn.

Vì thế, Nhật Bản có thể chứng kiến sự tăng trưởng đột phá về mức độ tiêu dùng và đầu tư trong khoảng thời gian xung quanh lễ đăng quang của tân Nhật hoàng Naruhito, tương tự như những gì đã từng diễn ra sau sự kiện cựu Nhật hoàng Akihito lên ngôi hồi năm 1989.

Làn sóng kinh doanh hứng khởi mở đầu thời kỳ mới đã có, nhưng giới quan sát cho rằng người dân Nhật Bản còn kỳ vọng nhiều hơn, rằng triều đại mới liệu có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế về lâu dài hay không?

Tân Nhật hoàng Naruhito đăng quang trong bối cảnh Nhật Bản đang đối mặt với không ít khó khăn như già hóa dân số, tỷ lệ sinh thấp, nợ công ở mức cao, tốc độ tăng trưởng kinh tế bước vào chu kỳ suy giảm. Giới phân tích cho rằng, dù không có quyền lực để trực tiếp giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội của đất nước, song

hật Bản đang gặp nhiều thách thức, như bất bình đẳng giới, làm việc quá sức, và dân số già đi. Nhưng đây cũng là một xã hội có ích", bà Nancy Snow, giáo sư ngoại giao công chúng ở Đại học Kyoto, bình luận.

Trong khi đó, ông Yasunori Sone, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Keio, Tokyo, cho rằng Nhật Bản đang chậm trễ trong việc tạo ra hệ thống an sinh xã hội để đối phó với cuộc khủng hoảng dân số sắp xảy đến. "Dân số sẽ già đi. Cách biệt giàu nghèo sẽ tăng lên. 30 năm tới có thể sẽ khó khăn hơn 30 năm vừa qua. Nhưng mọi người không có vẻ lo lắng."

Sau một triều đại được đánh dấu bởi sự đi xuống của sức mạnh kinh tế Nhật Bản, người dân "xứ Mặt trời mọc" lại đang thắp lên hy vọng hồi sinh đất nước khi một kỷ nguyên mới đang mở ra, dù có thể không ai biết xu thế kinh tế, xã hội nào sẽ định hình kỷ nguyên Reiwa.

Một số người lạc quan nhớ liên tưởng tới Thế vận hội Mùa hè 1964 ở Tokyo đã đánh dấu sự tái xuất Nhật Bản mạnh mẽ sau chiến tranh trên trường quốc. Đất nước đã tự khôi phục và vươn lên mạnh mẽ để gia nhập hàng ngũ các cường quốc hàng đầu thế giới. Và giờ đây họ tự hỏi Thế vận hội 2020 tới đây có thể mang lại một phép màu tương tự.