Hai mươi năm trước, ngôi sao nhạc pop và điện ảnh Hong Kong Leslie Trương Quốc Vinh đã tự kết liễu đời mình. Ban đầu, một số người không tin điều đó - dù sao thì đó cũng là ngày Cá tháng Tư khi tin tức được tung ra.
(Ảnh: foreverlesliecheung)
Khi tất cả nhận ra rằng đây không phải là trò đùa, cả thành phố rơi vào một cú sốc tập thể - và đôi lúc tuyệt vọng - khi họ nhận ra "ca ca" yêu quý của họ, một thuật ngữ trìu mến dành cho Trương Quốc Vinh, đã ra đi mãi mãi.
Hai thập kỷ trôi qua, di sản của Trương Quốc Vinh tiếp tục truyền cảm hứng cho người hâm mộ, những người sáng tạo và cộng đồng queer trên khắp thế giới. Điều đó nói lên nhiều điều về tài năng và sức hút độc đáo của ngôi sao Hong Kong này cũng như tầm ảnh hưởng lâu dài của anh ấy với tư cách là một biểu tượng văn hóa.
Sự nghiệp của Trương Quốc Vinh bắt đầu vào năm 1977, khi anh về nhì trong Cuộc thi Âm nhạc Châu Á năm đó với phần trình diễn American Pie của Don McLean, và kéo dài 26 năm cho đến khi anh qua đời ngay lập tức. Anh đã phát hành hơn 40 album nhạc và xuất hiện trong 56 bộ phim.
Trương Quốc Vinh từng nói: "Sự nghiệp của tôi là điều duy nhất khiến tôi lo lắng. Tôi là một người đàn ông rất dám nghĩ dám làm và tập trung hết sức vào sự nghiệp của mình. Họ biết tôi đã nỗ lực hết mình vì sự nghiệp. Và sau ngần ấy năm, Trương Quốc Vinh vẫn đứng đây và làm tất cả những điều này cho họ. Tôi vẫn thành công về mặt thương mại và nhận được phản hồi tốt từ họ. Tất cả điều này là do hiệu suất của tôi trong sự nghiệp của tôi. Đó là tất cả những gì họ cần biết, và cuộc sống cá nhân của tôi hoàn toàn là vấn đề riêng tư".
Trương Quốc Vinh trong một cảnh phim "Happy Together". (Ảnh: foreverlesliecheung)
Trương Quốc Vinh - người đưa Cantopop lên tầm cao mới...
Có thể nói, nhận định trên là không sai. Nói về đóng góp của Trương Quốc Vinh, có thể khẳng định anh chính là người đã giúp đưa Cantopop lên một tầm cao mới trong những năm 1980 khi ghi hết hit này đến hit khác. Một số bản phát hành của ca khúc của Trương Quốc Vinh là bản chuyển thể từ tiếng Trung của các giai điệu nhạc pop Nhật Bản, đang là xu hướng vào thời điểm đó, và một số bản gốc là sáng tác.
Vào những năm 1990, Trương Quốc Vinh đã nhận được sự hoan nghênh rộng rãi nhờ những vai diễn của anh về các nhân vật nữ tính hoặc kỳ quặc trên màn ảnh. Đây là thời điểm mà Hong Kong vẫn còn tương đối bảo thủ đối với các bản sắc dị tính.
Mặc dù hiện nay Trương Quốc Vinh đã được công nhận rộng rãi như một biểu tượng thời trang đồng tính, nhưng vẻ ngoài hào hoa và gây tranh cãi của anh thời điểm ấy trên sân khấu không phải lúc nào cũng được đánh giá cao khi anh biểu diễn.
(Ảnh: foreverlesliecheung)
"Tôi nhớ rất rõ là đã đến một buổi hòa nhạc và xem Trương Quốc Vinh biểu diễn với vai phụ. Anh ấy ném mũ về phía khán giả, một lúc sau chiếc mũ được ném trở lại sân khấu".
Quan Cẩm Bằng, đạo diễn của bộ phim được giới phê bình đánh giá cao năm 1988 Rouge, với sự tham gia của Trương Quốc Vinh và Mai Diễm Phương – nhớ lại.
"Trương Quốc Vinh khá buồn về vụ việc khi chúng tôi thảo luận sau đó" - đạo diễn Quan Cẩm Bằng nói - "Nhưng đồng thời, nó trở thành động lực để anh ấy làm việc chăm chỉ hơn nữa để có được sự tôn trọng trong lĩnh vực kinh doanh chương trình".
Có lẽ chính khó khăn này đã khiến Trương Quốc Vinh nhận ra tầm quan trọng của sự hỗ trợ. Trong suốt sự nghiệp của mình, Trương Quốc Vinh luôn được biết đến là một nhà từ thiện nhiệt tình cho một số tổ chức từ thiện dành cho trẻ em, người già và nạn nhân của thảm họa thiên nhiên, trận động đất ở Đài Loan năm 1999.
Trương Quốc Vinh đã tặng tất cả lợi nhuận từ album bán chạy bạch kim Salute năm 1989 của mình cho Học viện Nghệ thuật Biểu diễn Hồng Kông. Sau khi anh qua đời, gia đình anh đã thành lập Học bổng tưởng niệm Trương Quốc Vinh tại trường để giúp khuyến khích những sinh viên xuất sắc và hỗ trợ những người có hoàn cảnh thu nhập thấp hơn.
Khi được hỏi về di sản lâu dài của Trương Quốc Vinh, đạo diễn Quan Cẩm Bằng nói: "Với phiên bản làm lại của Rouge ra mắt gần đây và xem lại bộ phim trên màn bạc, có cảm giác như anh ấy và Mai Diễm Phương chưa bao giờ rời xa chúng tôi, như thể chỉ một tuần trước chúng tôi đã quay Mai Diễm Phương và hai tuần trước chúng tôi đã quay Trương Quốc Vinh vậy".
"Sự giao tiếp, phản ứng hóa học và sự hợp tác giữa hai người thật tinh tế, điều mà tôi thấy thú vị và đầy cảm hứng".
Trương Quốc Vinh và Mai Diễm Phương trong một cảnh phim Rouge. (Ảnh: IMDB)
Trương Quốc Vinh tạm dừng sự nghiệp ca hát từ năm 1989 đến năm 1995, nhưng điều đó không có nghĩa là anh rời xa âm nhạc. Đối với bộ phim bẻ cong giới tính năm 1994 "He's a Woman, She's a Man", Trương Quốc Vinh đã thu "Chase", một ca khúc đã giúp anh giành được giải Bài hát gốc hay nhất tại Giải thưởng Điện ảnh Hong Kong năm 1995.
"Ấn tượng lớn nhất của tôi về Trương Quốc Vinh và sự tương tác của chúng tôi là khi chúng tôi ghi điểm cho He’s a Woman, She’s a Man" - Chiu Tsang-hei, một nhà sản xuất âm nhạc từng làm việc cho bộ phim, nhớ lại - "Lúc đó anh ấy đã bỏ nghề ca sĩ rồi nhưng, theo tôi, đây là bộ phim đã truyền cảm hứng cho anh ấy hát trở lại – hoặc một trong những lý do đó".
Viên Vịnh Nghi và Trương Quốc Vinh trong một cảnh phim "He’s a Woman, She’s a Man". (Ảnh: IMDB)
"Sự tham gia của Trương Quốc Vinh trong phim không chỉ là một diễn viên đơn thuần. Đối với một cảnh mà anh ấy và một nhân vật khác đang viết một bài hát, anh ấy đã đến phòng thu âm của chúng tôi cùng với đạo diễn Trần Khả Tân, khi họ cố gắng hình dung cảnh đó sẽ được quay như thế nào" - Chiu Tsang-hei nói tiếp.
"Tôi chơi piano trong khi anh ấy ghi lại âm thanh ngay tại chỗ, rất giống với cách diễn ra cảnh đó. Chứng kiến tất cả diễn ra thật phấn khích, và kết quả đặc biệt kỳ diệu đối với tôi" - Chiu Tsang-hei nói thêm.
"Di sản lâu dài là một người nên tự hào về con người của họ...".
Một trong những khoảnh khắc diễn xuất quan trọng khác của Trương là trong bộ phim Happy Together năm 1997 của Vương Gia Vệ, trong đó anh và Lương Triều Vỹ đóng vai một cặp đôi từ Hong Kong chuyển đến Buenos Aires để bắt đầu một khởi đầu mới.
Trong số rất nhiều tác phẩm nghệ thuật được trưng bày tại triển lãm "Những người tạo nên huyền thoại – Quang phổ III" của Tai Kwun, kết thúc vào ngày 10 tháng 4, là bức tranh You just suck my soul without any hesitation (2022) của Oscar Chan Yik-long, một bức tranh lấy cảm hứng từ một cảnh trong phim trong đó Trương Quốc Vinh hôn Lương Triều Vỹ từ phía sau.
Trương Quốc Vinh và Lương Triều Vỹ trong một cảnh phim "Happy Together". (Ảnh: IMDB)
"Mọi người khen ngợi Lương Triều Vỹ rất nhiều vì diễn xuất một nhân vật đồng tính trong phim, nhưng tôi nghĩ Trương Quốc Vinh cũng diễn tốt như vậy" - Oscar Chan Yik-long nói - "Theo tôi, chính quan điểm hạn chế của công chúng về các khuôn mẫu [heteronormative] đã dẫn đến nhiều lời khen ngợi dành cho Lương Triều Vỹ hơn là Trương Quốc Vinh".
"Tôi nhớ khi còn nhỏ đã xem một trong những buổi biểu diễn của Trương Quốc Vinh vào cuối những năm 90 và nghĩ rằng việc anh ấy mặc đồ giả gái thật tuyệt. Không quan trọng xu hướng tình dục của tôi là gì, nhưng mái tóc dài và vẻ ái nam ái nữ của anh ấy về sự trôi chảy trong tình dục đã truyền cảm hứng cho mọi người" - người nghệ sĩ, người cũng có mái tóc đen thẳng dài quyến rũ giải thích.
Vào năm 2000 và 2001, Trương Quốc Vinh hợp tác với nhà thiết kế thời trang cao cấp người Pháp Jean Paul Gaultier để thiết kế trang phục cho các buổi hòa nhạc Passion Tour của anh ở Hong Kong và nước ngoài, điều này đã thu hút sự chú ý đến tính lưỡng tính của nam ca sĩ. Đó là một lập trường táo bạo để công khai bản dạng giới không phù hợp của anh bên cạnh việc anh là người song tính.
"Trương Quốc Vinh là một người đàn ông đi trước thời đại – việc anh ấy tuyên bố tình yêu của mình với một người đàn ông không có gì hơn là sự phi thường" - Jerome Yau, phó chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Pink Alliance, tổ chức phi LGBT hàng đầu của Hong Kong, cho biết ngay cả trong những ngày này khi chúng ta được cho là có mức độ chấp nhận người LGBT+ cao hơn, thì những người nổi tiếng cũng cần phải dũng cảm mới quyết định công khai giới tính của mình.
"Trương Quốc Vinh không chỉ là người tiên phong mà còn là động lực giúp cộng đồng LGBT+ của Hong Kong trở nên nổi bật hơn vào thời điểm đó. Và di sản lâu dài là một người nên tự hào về con người của họ, bất kể xu hướng tính dục và bản dạng giới".
Jerome Yau, phó chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Pink Alliance.
Khi điện ảnh Cantopop và Hong Kong trở thành lực lượng văn hóa thống trị trong khu vực – ở Trung Quốc đại lục cũng như phía bắc và Đông Nam Á – Trương Quốc Vinh là một trong những gương mặt nổi bật nhất của khu vực. Tên tuổi anh được nhắc đến như một người dũng cảm và quyến rũ vượt qua ranh giới giới tính và thể hiện sự trôi chảy của giới tính.
Nếu còn sống, Trương Quốc Vinh năm nay đã 67 tuổi. Trong hai thập kỷ qua, vụ tự tử của anh đã giúp nâng cao nhận thức của công chúng về tầm quan trọng của sức khỏe tâm thần. Theo Giáo sư Paul Yip Siu-fai, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phòng chống Tự sát của Hong Kong Jockey Club Centre tại Đại học Hong Kong, tỷ lệ tự tử ở địa phương năm 2003 là khoảng 18,6 người chết trên 100.000 người, mức cao nhất được ghi nhận cho đến nay.
"Trong 20 năm qua, quan điểm của xã hội chúng ta về bệnh tâm thần đã được cải thiện. Tin tức về cái chết của Trương Quốc Vinh khá giật gân, nhưng ngày nay, các phương tiện truyền thông đã có cái nhìn tốt hơn về bệnh tâm thần và các nỗ lực tự tử" - Giáo sư Paul Yip Siu-fai nói - "Nó không còn là điều cấm kỵ như trước, nhưng sự kỳ thị vẫn còn đó. Vẫn chưa có đủ hỗ trợ cho những người bị trầm cảm".
Giáo sư Paul Yip Siu-fai nói cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở Hong Kong vẫn là một trong những vấn đề xã hội cấp bách hơn mà "tất cả chúng ta cần phải giải quyết".
"Đây là lúc chính phủ cần vào cuộc và chủ động giải quyết vấn đề hiện tại. Thông thường, các quan chức chính phủ tuyên bố họ sẽ làm điều gì đó để cải thiện sức khỏe tâm thần của thành phố nhưng lại thiếu sự theo dõi. Chúng tôi cần nhiều dịch vụ hơn để giúp đỡ những người đang gặp khó khăn".
Trong một chương trình truyền hình về Lễ trao giải 10 giải thưởng xuất sắc nhất của Jade Solid Gold năm 1985, ca sĩ Cantopop Ken Choi Fung-wah đã chế nhạo Trương Quốc Vinh, ví sự thăng tiến vượt bậc của anh ấy là "một khoảnh khắc rực rỡ" mà "sẽ không tồn tại mãi mãi".
Lịch sử, cho đến nay, đã chứng minh điều ngược lại.
___
Người thực hiện: N.A (Theo SCMP)
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!